Enver Sedat
Muhammed Enver Sedat (25 Aralık 1918 – 6 Ekim 1981), Mısırlı asker, siyasetçi ve Mısır'ın üçüncü devlet başkanıdır.
| Muhammed Enver el Sedat محمد أنور السادات | |
|---|---|
| |
| 1980'de Enver Sedat | |
| Mısır devlet başkanı | |
| Görev süresi 15 Ekim 1970 - 6 Ekim 1981 | |
| Başbakan | Mahmud Fevzi Aziz Sıdkı Kendisi Abdülaziz Muhammed Hegazi Memduh Salim Mustafa Halil Kendisi |
| Yerine geldiği | Cemal Abdünnasır |
| Yerine gelen | Sufi Ebu Talib (geçici) Hüsnü Mübarek |
| Mısır Başbakanı | |
| Görev süresi 15 Mayıs 1980 - 6 Ekim 1981 | |
| Başkan | Kendisi |
| Yerine geldiği | Mustafa Halil |
| Yerine gelen | Hüsnü Mübarek |
| Görev süresi 26 Mart 1973 - 25 Eylül 1974 | |
| Başkan | Kendisi |
| Yerine geldiği | Aziz Sıdkı |
| Yerine gelen | Abdülaziz Muhammed Hegazi |
| Birleşik Arap Cumhuriyeti Devlet Başkanı | |
| Görev süresi 15 Ekim 1970 - 2 Eylül 1971 | |
| Yerine geldiği | Cemal Abdünnasır |
| Yerine gelen | Makam kaldırıldı |
| Mısır Devlet Başkan Yardımcısı | |
| Görev süresi 19 Aralık 1969 - 14 Ekim 1970 | |
| Başkan | Cemal Abdünnasır |
| Yerine geldiği | Hüseyin Safi |
| Yerine gelen | Ali Sabri |
| Görev süresi 17 Şubat 1964 - Mart 1964 | |
| Başkan | Cemal Abdünnasır |
| Yerine geldiği | Hüseyin el-Şafi |
| Yerine gelen | Zekeriya Muhiddin |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | Muhammed Enver Sedat 25 Aralık 1918 Mit Abu al-Kum, Mısır |
| Ölüm | 6 Ekim 1981 (62 yaşında) Kahire, Mısır |
| Partisi | Arap Sosyalist Birliği Ulusal Demokrat Parti |
| Evlilik(ler) | İkbal Mazı Cihan Sedat |
| Çocuk(lar) | 7 |
| Bitirdiği okul | İskenderiye Üniversitesi |
| Mesleği | Asker, Siyasetçi |
| Dini | İslam |
| Ödülleri |  Nobel Barış Ödülü (1978) |
| İmzası | 
|
| Askerî hizmeti | |
| Bağlılığı |  Mısır
|
| Branşı |  Mısır Kara Kuvvetleri
|
| Hizmet yılları | 1938–1952 |
| Rütbesi |  Albay
|
Mısır Kralı Faruk'a karşı 23 Temmuz 1952'de yapılan darbeye katılarak siyaset alanında kendini tanıtan, 1960-1969 yılları arasında meclis başkanlığı yaptıktan sonra 5 Kasım 1970'te başkan Cemal Abdünnasır'ın ölümü üzerine, onun yerine geçmiştir.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Eğitim ve askerlik hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]
25 Aralık 1918 tarihinde Mısır'ın Manûfiye iline bağlı Mit Ebul Kûm köyünde, 13 kardeşten biri olarak fakir bir Nübyeli ailesinde dünyaya geldi. İsmi babası tarafından Jön Türk Devrimi sonrası İmparatorluğun dönem topraklarındaki halklarca "Özgürlük Kahramanı" olarak anılan Enver Paşa anısına verildi.[1] Kardeşlerinden Atıf Sedat daha sonra bir pilot oldu ve 1973 Yom Kippur Savaşı sırasında öldü. Babası Enver Muhammed El Sedat, Yukarı Mısırlıydı ve annesi Sit El Berain ise baba tarafından Sudanlıydı. Annesi "yeterince Mısırlı" görünmediği iddiasıyla bazıları onu "Nasır'ın kara kedisi" olarak tanımladı.
1938 yılında Kahire'deki Kraliyet Askerî Akademisi'nden mezun oldu ve Sinyal Kolordusu'na atandı. Orduya asteğmen olarak girdi ve Sudan'a gönderildi (Mısır ve Sudan o tarihte birleşik bir ülke idi). Orada, Cemal Abdünnasır ile bir araya geldi ve diğer birkaç genç subayla birlikte, Mısır ve Sudan'ı İngiliz egemenliğinden ve kraliyet çürümesinden kurtarmak için gizli Hür Subaylar örgütünü kurdular. II. Dünya Savaşı sırasında işgalci İngiliz kuvvetleri atmak amacıyla Mihver Devletleri'nden yardım alma çabası gösterdiği gerekçesiyle İngilizler tarafından hapse atıldı. Müslüman Kardeşler, Faşist Genç Mısır, saray yanlısı Mısır Demir Muhafızları ve Hür Subaylar adlı gizli askerî grup da dâhil olmak üzere birçok siyasi harekette aktif olarak yer aldı.
Mensubu olduğu Hür Subaylar ile birlikte 23 Temmuz 1952 tarihinde Kral Faruk'u deviren askerî darbeye katıldı. Radyo ağları üzerinden Mısır halkına devrimi haberi vermekle görevlendirildi.
Siyasi hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Darbeden sonra, kısa bir süre Muhammed Necib'in başkanlığının ardından başa geçen Cemal Abdünnasır'ın yardımcısı oldu.
Cemal Abdünnasır'ın başkanlığı döneminde 1954 yılında Devlet Bakanı olarak atandı. Yeni kurulan El-Cumhuriyye gazetesinin editörlüğüne de atandı. 1959'da Arap Ulusal Birliği Sekreterliği görevine başladı. 1960-1969 yılları arasında Mısır Meclis Başkanlığı görevini yürüttü. 1964 yılında Başkanlık Konseyi Üyesi olarak atandı. Aralık 1969'da tekrar başkan yardımcılığı görevine getirildi.
Cemal Abdünnasır 1970 yılında ölünce,[2] Mısır Devlet Başkanı oldu.[3]
1973 yılında meydana gelen Yom Kippur Savaşı'ndan sonra 1975 yılında Sovyetler Birliği ile ilişkileri kesti. İsrail'le, Kudüs'ü ziyaret ettiği 19 Kasım 1977 tarihinden itibaren iyi ilişkiler geliştirdi. 17 Eylül 1978 tarihinde ABD'nin ara buluculuğunda İsrail'le masaya oturarak, Camp David Sözleşmesini imzaladı. Bu anlaşmayla Mısır İsrail'i tanıdı. İsrail de Altı Gün Savaşı'nda ele geçirdiği Sina Yarımadası Mısır'a geri verdi. Barış çabalarının sonucu olarak, Menahem Begin ile birlikte 1978 yılı Nobel Barış Ödülünü aldı.
Suikasta uğraması
[değiştir | kaynağı değiştir]1981 yılında, Mısır'ın bağımsızlığının kutlandığı tören sırasında silahlı saldırıya uğrayarak öldürüldü.[4] Resmî geçit töreni sırasında askerî konvoy içinde bulunan Halid el-İslâmbûlî tarafından önce el bombaları atılmak suretiyle, Sedat'a, üst düzey komutanlara ve diğer seçkin yöneticilere saldırılmış, daha sonra ise otomatik silahlarla platformun önüne gelinerek platformda bulunanlar taranmıştır. Bu saldırı sırasında Enver Sedat'a 72 kurşun isabet etmiştir. Sedat'ı öldüren yüzbaşı Halid el-İslâmbûlî, 1982 yılında idam edilmiştir. Enver Sedat'ın mezarı Kahire'de, öldürüldüğü tören alanının hemen karşısındaki Meçhul Asker anıtının altındadır.
Ailesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Enver Sedat'ın ikinci eşi Cihan Sedat, 9 Temmuz 2021 günü 87 yaşında hastanede gördüğü tedavi sırasında öldü. Enver Sedat'ın, Cihan Sedat ile olan evliliğinden Nuha, Lubna ve Nana isminde üç kızı, Cemal isminde bir oğlu vardır.[5]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Seventy-five Years of the Turkish Republic. Mango, Andrew (İngilizce). Google Books. s. 65. Erişim tarihi: 29 Mart 2021.
- ^ Nutting, Anthony (1972), Nasser, New York City: E.P. Dutton, ISBN 978-0-525-16415-9
- ^ Alterman, Jon B. (1 Nisan 1998). "Sadat and His Legacy: Egypt and the World, 1977–1997". The Washington Institute for Near East Policy. 10 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2024.
- ^ "Dünya siyasi tarihinde liderlere yönelik suikastlar". www.aa.com.tr. 21 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2023.
- ^ Serrieh, Joanne (9 Temmuz 2021). "Jehan Sadat, wife of late Anwar Sadat, dies after short battle with illness: Reports". Al Arabiya English (İngilizce). 24 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2024.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir].svg) |  | ||
İtalik yazılanlar geçici olarak görev yapmışlardır | |||
| Hidivlik (1878-1914) | |
|---|---|
| Sultanlık (1914-1922) | |
| Krallık (1922-1953) | |
| Cumhuriyet (1953-) | |
.svg)
.svg)
Suriye Parlamentosu Başkanları (1919-günümüz) | ||
|---|---|---|
 | ||
| ||
| Otorite kontrolü |
|
|---|
- 1918 doğumlular
- 1981'de ölenler
- Enver Sedat
- Mısır devlet başkanları
- Mısırlı antikomünistler
- Nobel Barış Ödülü sahipleri
- Mısırlı Nobel Ödülü sahipleri
- Soğuk Savaş'ta liderler
- 1973 Arap-İsrail Savaşı'nda kişiler
- Suikast sonucu ölen devlet başkanları
- Suikast sonucu ölen Mısırlılar
- Mısır'da ölenler
- Mısırlı milliyetçiler
- Ateşli silahtan ölenler
- Suriye Halk Meclisi başkanları
- Time Yılın Kişisi
- Siyasi realistler
- Mısır Askerî Akademisinde öğrenim görenler