Güzelavrat otu
| Güzelavrat otu | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||
| Atropa bella-donna L., Sp. Pl.: 181 (1753).
| |||||||||||||||
Güzelavrat otu (Atropa bella-donna), patlıcangiller familyasına ait çok yıllık otsu bir bitkidir. "Atropin" maddesi bu bitkinin halüsinojenik özellikleri olan oldukça zehirli yemişleri boyunca olan yapraklarından elde edilir.
Tür, Avrupa, Kuzey Afrika ve Batı Asya'nın yerlisidir ve Kuzey Amerika'nın bazı kısımlarında da bulunur hale gelmiştir. Yetiştiği alanlar çoğunlukla kireçten zengin topraklı, nemli ve loş yerlerdir. Adı olan "Bella-Donna" İtalyancadan köken alır[1] ve "güzel kadın" anlamı gelmektedir. Atropin maddesini kadınlar bir zamanlar göz bebeklerini büyütmek için kullanmışlardır.[2]
Tanım
[değiştir | kaynağı değiştir]Güzelavrat otu dallanmış, otsu ve çok yıllık bir bitkidir, çoğunlukla etli köke sahip bir yarı çalı olarak görülür. Bitki 1.5 metre, uzun oval yaprakları ise 18 cm uzunluğa kadar erişebilir. Çan şekilli çiçekleri hafif yeşil-soluk mor ve az kokuludur. Meyveleri olgunlaştıkça yeşilden parlak siyaha uzanan ve yaklaşık olarak 1 cm uzunluktaki yemişlerdir. Bu yemişler tatlıdır ve zehirli alkoloidler içermelerine rağmen taşıdıkları tohumlarla yayılmayı da sağlayan hayvanlar tarafından iştahlıca tükeltilirler.[3] Atropa belladonna var. lutea olarak isimlendirilen bir varyetesinin soluk sarı çiçekler ve meyveler bulunmaktadır.
Atropa belladona nadir olarak bahçelerde kullanılır yetiştirilmesi genellikle gösterişli yemişleri ve dikey geliştiği içindir.[4] Dünyanın diğer bölgelerinde, el değmemiş topraklarda yetişen değeri olmayan türlerinin olduğu bilinmektedir.[5][6] Küçük tohumların çimlenmesi, tohumun uykuda kalmasını sağlayabilen sert kabuğuyla da ilişkili olarak genellikle zordur.
Çimlenme değişen sıcaklık koşulları altından birkaç hafta alabilir fakat giberellik asidin kullanımıyla gelişim hızlandırılabilir. Fideler bir yerden bir yere taşınma sırasında çökerten gibi kök zararlarından dolayı steril toprağa gerek duymaktadırlar.[7]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Spiegl, Fritz (1996). Fritz Spiegl's Sick Notes: An Alphabetical Browsing-Book of Derivatives, Abbreviations, Mnemonics and Slang for Amusemen. Washington, DC: Taylor & Francis. ss. 21-22. ISBN 1-85070-627-1.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2009.
- ^ Kay QON (2008). Edible fruits in a cool climate: the evolution and ecology of endozoochory in the European flora. In: Fruit and Seed Production: Aspects of Development, Environmental Physiology and Ecology (Society for Experimental Biology Seminar Series) (Ed. by C. Marshall and J. Grace). Cambridge, UK: Cambridge University Press. s. 240. ISBN 0-521-05045-6.
- ^ Stuart, David (2004). Dangerous garden: the quest for plants to change our lives. Cambridge: Harvard University Press. ss. 49. ISBN 0-674-01104-X.
- ^ "PLANTS Profile for Atropa bella-donna (belladonna)". 30 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2008.
- ^ Stepp JR (Haziran 2004). "The role of weeds as sources of pharmaceuticals". J Ethnopharmacol. 92 (2-3). ss. 163-6. doi:10.1016/j.jep.2004.03.002. PMID 15137997.
- ^ Genova E, Komitska G, Beeva Y (1997). "Study on the germination of Atropa Bella-Donna L. Seeds" (PDF). Bulgarian Journal of Plant Physiology. 23 (1-2). ss. 61-66. 17 Aralık 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi8 Temmuz 2008.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- "Compounds in deadly nightshade". USDA, ARS, National Genetic Resources Program. Phytochemical and Ethnobotanical Databases. [Online Database] National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (mdy) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2005.
