Tommaso Campanella

Tommaso Campanella
Tommaso Campanella
Doğum	5 Eylül 1568(1568-09-05) Stilo, Napoli Krallığı
Ölüm	21 Mayıs 1639 (70 yaşında) Paris
Meslek	Şair, yazar ve filozof
Milliyet	İtalyan
Dönem	16. yüzyıl
Etkilendikleri Bernardino Telesio (1509-1588)

Tommaso Campanella, asıl adı Giovanni Domenico Campanella (5 Eylül 1568, Stilo, Napoli Krallığı – 21 Mayıs 1639, Paris), Dominikan keşiş, İtalyan şair, yazar ve Platoncu filozof. Ütopya yapıtı Güneş Ülkesi (Latince başlığı: Civitas Solis, İtalyanca başlığı: La Città del Sole) ile ünlüdür.

Yaşamı

Campanella, 1568'de Stilo'da dünyaya geldi. 1583'te Dominiken tarikatına girerek Tommaso adını aldı. 1589'da Napoli'ye giderek, orada Philosophia sensibus demostrata'yı (1591; Duyularla Açıklanan Felsefe) yayımladı. Padova'da Galileo Galilei ile tanıştı; yıllar sonra yazdığı Apologia pro Galilaeo (1616; Galilei'nin Savunması) adlı eserinde Galileo'yu savunacaktı. Campanella 1593'te cinsel sapıklıkla suçlandı ve tutuklandı, ama beraat etti. 1596'da heretiklik suçlamalarına karşı kendini savundu. Tomasso Campanella Kalabriya'yı İspanyol egemenliğinden kurtarmak ve hayalindeki komünist düzeni kurabilmek için 1599 yılında bir ayaklanma planı hazırlamıştı. Bu plana Kalabriya'nın ileri gelenleri de dahil olmuştu, ancak isyan hazırlığının ihbar edilmesi üzerine geniş bir tutuklama başlatıldı ve bu kapsamda Campanella da tutuklandı. Ayaklanmanın başarısız olması durumunda isyancıları kurtarmak için Kalabriya açıklarında bir Osmanlı gemisi beklemekteydi. Aslen Kalabriyalı olan Cigaloğlu Paşa ki Cağaloğlu ismi buradan gelir, Campanella ile sürekli irtibattaydı. Ancak ayaklanmanın henüz başlatılmadan bastırılması üzerine Cigaloğlu Paşa da yeniden Osmanlı topraklarına dönmek zorunda kaldı.

27 yılını burada geçirirken İtalyan edebiyatının en güzel şiirlerini yazdı. Ayaklanma planının açığa çıkarılmasıyla tutuklanıp Napoli'ye götürüldü. Gördüğü işkence sonucunda ayaklanmada yer aldığını itiraf etti, ancak deli rolü yaparak ölüm cezasından kurtuldu ve ömür boyu hapse mahkûm edildi.

1626'da serbest bırakıldı. 1634'te Napoli'de İspanyollara karşı bir komplonun içinde yer aldığı belirlenince, Fransa'ya kaçtı.

Campanella, 1639'da Paris'te öldü.

Apologia pro Galilaeo, 1622

Güneş Ülkesi

Campanella, hapisteyken Güneş Ülkesi’ni yazdı. Yüzyıl önce yaşamış Thomas More gibi, Campanella da yapıtında Platon'un Politea’sını (Devlet 1942, 1946) örnek alır. Güneş Ülkesi'nin yöneticileri aydın kişilerdir. Ülkenin en yüksek yöneticisi filozof bir rahiptir. Her birey, topluma yararlı olacak şekilde bir görev üstlenir. Özel mülkiyet yasak olup, her şey ortaktır.

Öteki eserleri

Lirik şiirlerini bir araya getirdiği Scelta (1622; Seçmeler), Metafisica (1638; Metafizik) ve Theologia (1613-1614; İlahiyat) Campanella'nın öteki eserlerinden bazılarıdır.

Türkçede Campanella

Metaphysica, 1638

• Civitas Solis / La città del sole (1602).
  • Güneş Ülkesi, çev. Vedat Günyol ve Haydar Kazgan (İstanbul: Çan, 1965).
  • Güneş Ülkesi, çev. Veysel Atayman (İstanbul: Bordo Siyah, 2003).
  • Güneş Kent, çev. Kaan Yılmaz (İstanbul: İm Yayın Tasarım, 2003).
  • Güneş Ülkesi, çev. Sadık Usta (İstanbul: Kaynak, 2005).
  • Civitas Solis / Güneş Ülkesi, çev. Çiğdem Dürüşken (İstanbul: Kabalcı, 2008).

Kaynakça

1. New Catholic encyclopedia. B. M. Bonansea. 2nd ed (İngilizce). 2. Catholic University of America. Detroit: Thomson/Gale. 2003. s. 917. ISBN 0-7876-4006-9. 
2. Felsefe sözlüğü. Sarp erk ulaş. Ankara: Bilim ve Sanat. 2002. s. 271-72. ISBN 975-7298-45-X. 

Ayrıca bakınız

• Platon
• Thomas More
• Ütopya