Roman Dmowski
 | Bu madde hiçbir kaynak içermemektedir. (Temmuz 2024) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Roman Stanisław Dmowski (9 Ağustos 1864 - 2 Ocak 1939), Polonyalı devlet adamı. Polonya'nın ulusal kurtuluşu için Çarlık Rusyası ile iş birliğini savunmuştur.
Varşova'da öğrenciyken, Polonya bağımsızlık hareketine katıldı. 1895'te Lvov'da etkili bir yayın organı olan Przeglad Wszechpolskinin kurucuları arasında yer aldı. Ulusal Demokrat Parti'nin (1897) önderlerinden biri olarak, bağımsız bir Polonya kurmak üzere devrimci yöntemlere başvurulmasına karşı çıktı ve Rus Çarlığı içindeki ulusal özlemlerin özerklik yoluyla karşılanabileceğini savundu. Rus-Japon Savaşı (1904-1905) sırasında, sonradan Polonya devlet başkanı olan Józef Piłsudski ve öteki Polonyalı devrimcilerin ulusal ayaklanmaya hazırlanmak için Japonya ile anlaşma tasarılarına bütün gücüyle karşı koydu. İkinci (Mart-Haziran 1907) ve üçüncü (Kasım 1907-Haziran 1912) Rus Duma'sında Rusya-Polonya iş birliğinin başsavunucusu olarak öne çıktı. Bu iş birliği politikası büyük ölçüde gözden düştüğünden Ekim 1912'de yapılan seçimlerde dördüncü Duma'ya (Kasım 1912-Mart 1912) giremedi.
I. Dünya Savaşı'nın ilk aylarında, Rusya ve Batılı müttefikleriyle iş birliği yaparak Polonya'nın ulusal hedeflerini gerçekleştirmeye çalışan bir Ulusal Komite kurulmasına yardım etti. Ama 1915 yazından sonra Polonya'nın kurtuluşu için yalnızca Batılı devletlerin desteğini sağlamaya yöneldi ve yıllardır savunduğu özerklik politikasını bırakarak, tam bağımsızlık isteyen bir programı benimsedi. Ağustos 1917'de Lozan'da yeni bir Ulusal Komite kurdu. Bu komite, daha sonra, Müttefiklerce Polonya halkının resmi temsilcisi olarak tanındı.
I. Dünya Savaşı'ndan sonra toplanan Paris Barış Konferansı'nda (1919) Polonya'nın yeni ulusal hükûmetini temsil eden Dmowski, Haziran 1919'da Versailles Antlaşması'nı imzaladı. Ardından 1922'ye değin kurucu Ulusal Meclis (Sejm) üyesi olarak görev yaptı. 1923'te kısa bir süre dışişleri bakanlığı görevinde bulundu. Daha sonra etkin siyasetten çekildi. Yayımlanan çok sayıda yapıtı arasında, Niemcy, Rosya i kwestya polska (1908; Almanya, Rusya ve Polonya Sorunu), savaş öncesi görüşlerini yansıtan ilginç bir yapıttır.
