II. Mervân

II. Mervân
Arapça Hüsn-ü Hatt ile "Mervân" yazısı
Emevî Halifesi
Hüküm süresi	744 – 750
Önce gelen	İbrahim bin Velid
Sonra gelen	I. Abdurrahman (Endülüs Emevî Halifesi olarak)
Doğum	693
Ölüm	750
Tam adı Mervan bin Muhammed bin Mervan
Hanedan	Emevî Hanedanı
Babası	Muhammed bin Mervân
Dini	Sünni İslam

II. Mervan, tam adı Mervan bin Muhammed bin Mervan (Arapça: مروان پسر محمد) (d. 693 - ö. 6 Ağustos 750), on dördüncü ve son Emeviler halifesiydi (744-750).

Halifelikten önceki yaşamı

I. Mervan'ın torunudur. Hicri 114 (732-733) Halife Hişâm bin Abdülmelik, Mervan'ı Ermenistan ve Azerbaycan valisi atadı. Hicri 117 (735-736) Mervan Gürcistan'ı işgal etti. Edindiği askerlik deneyimini İslam ordusunun yeniden örgütlemekte kullandı. Kabile bağlılıklarına dayalı hantal birlikler yerine, profesyonel komutanların yönetiminde ücretli askerlerden oluşan küçük, ama daha hareketli birimler oluşturuldu.

744'te öldürülen II. Velid'in (Velid bin Yezid) yerine geçen III. Yezid'in halifeliğine karşı çıktı. 744'te Anadolu'da bir seferden dönmüş olan Mervan'ın oğlu, Harran'a gelip yerleşti. El Cezire ve Irak'ın karışıklıklar içinde olduğunu kendi gözü ile gördü. Kafkasya'da vali olan babasına yazarak ordusuyla gelip hem bu karışıklıkları bastırmak hem de II. Velid'in öldürülmesinin öcünü almasını istedi. 50-60 yaşları arasında bulunan Mervan ordusuyla Kafkasya'dan Harran'a geldi ve Şam'a, III. Yezid'in üzerine yürümeye hazırlandı. Bundan çok korkan II. Yezid, eğer Mervan kendine biat ederse babası ve kendisinin valilik yaptığı bütün eyaletlere (Irak, Musul, Ermenistan ve Azerbaycan) kendisini vali olarak atayacağını bildirdi. Mervan'ın maiyetindeki askerlerin bir bölümü III. Yezid'e biat etmişti ve III. Yezid'in bu teklifini uygun gören Mervan da ona bağlılığını bildirdi.

Fakat III. Yezid bundan sonra çok az zaman yaşadı ve 744 yılı sonlarına doğru hastalanıp öldü. Ama III. Yezid ölmeden önce yerine oğlu İbrahim'in geçmesini istedi ve Şam bürokrasisi de buna uyarak İbrahim'i halife ilan etti. Fakat Mervan İbrahim'in halifeliğini tanımayarak ona karşı da harekete geçti. Süleyman bin Hişâm komutasındaki Suriye ordusunu Aynü'l-Cer'de yenerek Şam'a girdi, halifeliğini ilan etti.

Halifelik dönemi

Mervan halife ilan edildikten sonra yine babasının yaşamış olduğu Harran'a çekildi ve bir merhamet ve barış siyaseti uygulamaya çalıştı. Halifelikten indirdiği İbrahim'i öldürtmeyip O'nu Abbasiler hükûmete gelinceye kadar yaşamaya bıraktı. İbrahim'in komutanı olan Süleyman'ın kızını kendi oğlu ile evlendirip güya onunla anlaştı. Kafkaslarda kendisine karşı isyan etmiş olan Thabit bin Haşim'i Filistin valiliğine getirdi.

Fakat hilafete geçmesi bir başarı olarak görülmekle beraber. Buna karşı olan birçok grup bulunmaktaydı. Kendi kabilesi Keis için iyi görünmekle beraber, diğer güçlü kabileler olan Kelb ve Kodaa bundan hoşnut değillerdi. Ayrıca III. Yezid'in tutmuş olduğu Kadiriyye tarikatının ilkesi olan bağımsız irade doktrinine karşı olduğu için bunlar tarafından da sevilmiyordu. Yemeni, güney Arabistan kabileleri düşmanları oldukları kuzey Arabistanlı Modar kabilesine Mervan'ın destek vermesi dolayı tedirgindi. Ülkenin her bölgesinde Harici vaizler türeyip fikirlerini yaymaya başladılar. Abbâsî ve Haşimi propagandası ve kışkırtması, özellikle doğuda, çok yayılmaya ve daha isyankar bir şekle dönmeye başladı. Ülkede hoşnutsuzluk o dereceye gelişti ki her zaman Emevi halifelerine bağlı olan Kelbler ve Suriye'deki askerî birlikler arasında bile fitne çıktı. Mervan halifelik dönemini bunların bir isyana yol açmasını önlemekle ve isyan çıkınca hemen bastırılmasıyla geçti.

Güvenlik nedeniyle, Şam yerine, kendisini destekleyenlerin daha yoğun olduğu Harran'ı merkez edindi ve oraya yerleşti. Bu değişiklikten dolayı Şam'ın önemini yitireceğini anlayan Suriyeliler Halife'ye karşı ayaklandılar. Ayaklanmanın önderlerinden Yezid bin Halid el-Kasrı ve Sabit bin Nuaym öldürülünce olaylar yatıştı. II. Mervan Suriyelileri kazanmak için oğullarını eski halife Hişam'ın kızlarıyla evlendirdi.

Ardından henüz halifeliğini tanımamış olan Iraklılara karşı Yezid bin Ömer komutasında bir ordu gönderdi. Ama bu ordu Süleyman bin Hişâm'ın tarafına geçti. Bunun üzerine Irak seferini durduran Mervan, Süleyman bin Hişâm'ın üzerine yürüdü ve onu Kinnasrin yakınında bozguna uğrattı. 746'da bütün Suriye'de denetimi sağladı.

Küfe'de denetimi elinde tutan Haricilerin önderi Dahhak bin Kays es-Saybani'yi Eylül 746'da Kefertusa yakınlarında bozguna uğrattı.

Abbasiler isyanı, halifelikten düşmesi ve ölümü

747'de Abbasi ayaklanması çıktı. Birleşik Abbasi, İran, Irak ve Şii orduların 750'de Büyük Zab Irmağı Savaşı'nda Emevi ordusunu ağır bir yenilgiye uğrattı.

II. Mervan Mısır'a kaçtı ve orada Abbasilere karşı savaşırken öldürüldü; böylece Emevi hanedanı sona erdi.

Ayrıca bakınız

• Emeviler
• Emevi Halifeler listesi

Dış bağlantılar

1.^Bernard Lewis, Ortadoğu, (2005), Ankara:Arkadaş Yayınları.

• Hitti, Philip H. (çev. Salih Tuğ), (1968) Siyasi ve Kültürel İslam Tarihi (IV Cilt), İstanbul:Boğaziçi Yayınları.
• Çağatay, Neşet (1993),Başlangıcından Abbasilere Kadar (Dinî-İçtimaî-İktisadî-Siyasî Açıdan) İslam Tarihi: , Ankara:Türk Tarih Kurumu ISBN 9751605342
• Üçok, Bahriye (1979) İslam Tarihi Emeviler- Abbasiler, Devlet Kitapları, Ankara: Milli Eğitim Basımevi (1.Basım:1968)
• Muir, William (1924), The Caliphate; Its Rise, Decline and Fall, Edinburgh, Bölüm 57-59. Websitesi: http://www.answering-islam.org/Books/Muir/Caliphate/index.htm13 Ekim 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) (Erişim tarihi: 30.8.2009)
• Muhammad ibn Jarir al-Tabari (ed. Ehsan Yar-Shater çev. David Stephan Powers)(1989-2007) The History of al-Ţabarī 40 Cilt, Albany: State University of New York Press ISBN 0-88706-563-5 (Cilt 24) (İngilizce)
• الأمويون/بنو أمية في دمش 26 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Arapça) (Erişim tarihi: 25.8.2009