III. Osman
| III. Osman | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| İslâm Halifesi Emîrü'l-mü'minîn İki Kutsal Caminin Hizmetkârı | |||||
 Konstantin Kapıdağlı tarafından çizilmiş portresi. | |||||
| 25. Osmanlı Padişahı | |||||
| Hüküm süresi | 13 Aralık 1754 - 30 Ekim 1757 (2 yıl, 10 ay ve 17 gün) | ||||
| Önce gelen | I. Mahmud | ||||
| Sonra gelen | III. Mustafa | ||||
| 104. İslâm Halifesi | |||||
| Hüküm süresi | 13 Aralık 1754 - 30 Ekim 1757 | ||||
| Önce gelen | I. Mahmud | ||||
| Sonra gelen | III. Mustafa | ||||
| Doğum | 2 Ocak 1699 Edirne Sarayı, Edirne, Osmanlı İmparatorluğu | ||||
| Ölüm | 30 Ekim 1757 (58 yaşında) Topkapı Sarayı, İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu | ||||
| Defin | Turhan Sultan Türbesi, Yeni Cami, İstanbul | ||||
| Eş(ler)i | Leyla Kadın Ferhunde Emine Kadın Zevki Kadın | ||||
| |||||
| Hanedan | Osmanlı Hanedanı .svg){kind=small} | ||||
| Babası | II. Mustafa | ||||
| Annesi | Şehsuvar Sultan | ||||
| Dini | İslam | ||||
| İmza |  | ||||
III. Osman (Osmanlı Türkçesi: عثمان ثالث Osmân-ı Sâlis) (d. 3 Ocak 1699 Edirne – ö. 30 Ekim 1757 İstanbul), 25. Osmanlı padişahı ve 104. İslam halifesidir. II. Mustafa'nın oğlu ve I. Mahmud'un kardeşidir. Annesi Şehsuvar Sultan'dır. Hükümdarlık dönemi 1754-1757 yılları arasıdır.
Sadrazamların sahip olduğu nüfuzu azaltmak amacıyla pek çok defa bu makamda değişiklikler yaptı ve saraydan devlet işlerine karışarak sadrazamları zayıflatmaya çalıştı. Prusya Kralı II. Friedrich, gönderdiği bir heyetle Osmanlı ile ticaret ve dostluk antlaşması yapmak için girişimlerde bulundu, ancak Osmanlı İmparatorluğu tarafsız kalmayı tercih etti.[1] Döneminde İstanbul'un en büyük yangınlarından birisi meydana geldi. Bu yangından sonra Bâb-ı Âli ve Deftedarlık yeniden inşa edildi. Şimşirlik binasında bazı değişiklikler yapıldı: duvarları alçalttırdı, binaya pencereler açtırıp, bahçe, havuz ve çeşmeler inşa ettirdi.[2]
Kıyafet konusunda bazı düzenlemeler gerçekleştirildi. Halkın devlet adamları gibi giyinmeye başladığı gerekçesiyle, samur gibi devlet ricalinin giydiği kürklerin halk tarafından giyilmesi ve atlarda gümüş takımların kullanılması yasaklandı. Ayrıca, genç kadınların fazla süslü ve moda giysilerle sokağa çıkmamaları ve bol ve geniş ferace giyinmeleri konusunda emirler yayınlandı; kadınların çarşı ve sokağa işleri dışında çıkmamaları ve Cuma Selamlığı'nda görünmemeleri de emredildi. Müslüman olmayanların kendilerine özgü kıyafetlerin dışında bir kıyafet giymemeleri de üzerinde durulan konulardandı. İzni olanların dışındaki gayrimüslimlerin ata ve üç çifte kayığa binmemeleri yolunda fermanlar yayınlandı. Bunun dışında, bu dönemde de İstanbul'a göçün engellenmesi için çabalar gösterildi.[2]
İlk yılları
[değiştir | kaynağı değiştir]III. Osman, 3 Ocak 1699'da Edirne Sarayı'nda doğdu. Babası II. Mustafa, annesi Şehsuvar Sultan'dır. I. Mahmud'un üvey kardeşiydi. 1703'te babası tahttan indirilince İstanbul'a geri götürülerek kafese hapsedildi. III. Osman 51 yıl Şimşirlik Dairesi'nde yaşadı.
1705'te diğer şehzadelerle birlikte gizlice sünnet edildi. Amcası Sultan III. Ahmed'in maiyetindeki şehzadelerle birlikte Edirne'ye gitti. Daha sonra şehir içinde ve dışında padişah gezilerine de katıldı. 1 Ekim 1730'da ağabeyi Mahmud'un tahta çıkmasıyla birlikte tahtı bekleyen en büyük şehzade oldu.[1]
Saltanatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Babası tahttan indirildiği sırada henüz dört yaşındaydı. Babasının ölümünden sonra Edirne'den İstanbul'a getirilen III. Osman, 17. yüzyıldan itibaren uygulanan şehzadelerin sancaklar yerine sarayda yetiştirilmesi gereği Topkapı Sarayı'nda Şehzadegan Dairesi'ne kapatıldı ve burada 51 yıl kapalı kaldı. Yumuşak karakteri olmasına karşın, çabuk kızar ve sinirli hareket ederdi.[3]
Özellikle yalanı ve rüşveti sevmeyen bir insandı. Ağabeyi Sultan I. Mahmud'un aksine müziği sevmez ve kadınlara iltifat etmezdi.[4]
Sultan III. Osman musikiden nefret ettiği için müzisyen cariyelerin bir kısmını saraydan uzaklaştırdı. Sarayda dolaşırken cariyelerle karşılaşmak istemediği için ayakkabılarına demir ökçeler taktırmıştı. Ökçelerden çıkan sesi duyan cariyeler padişahın geldiğini öğrenip yoldan çekiliyorlardı.[5] 2 yıl, 10 ay, 18 gün saltanat sürmüş ve bu süre içinde yedi tane vezir-i azam değiştirmiştir. 30 Ekim 1757 tarihinde şirpençeden[4] dolayı ölmüş ve Yeni Cami Turhan Valide Sultan türbesine defnedilmiştir.[6]
Döneminde yapılan bazı eserler
[değiştir | kaynağı değiştir]
İstanbul'da mimari çalışmalara devam edilmiş, I. Mahmud döneminde yapılmaya başlanan Nuruosmaniye Camii tamamlanmıştır.
Bunun dışında Üsküdar'da İhsaniye Camii ve İhsaniye Mescidi'ni yaptırdı. Caminin yanına medrese, kütüphane, imaret, sebil ve çeşme de yaptırıp tamiratı ve masraflarının karşılanması için vakıflar tesis ettirdi. Midilli Adası Sığrı Limanı'nda, Malta korsanlarına karşı bir kale inşa edilerek tahkim edildi. Bâb-ı Âlî'nin inşası tamamlandı. Osmanlı Devleti'nin ilk deniz feneri olan Ahırkapı Feneri de III. Osman devrinde yapıldı.
Ailesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Eşleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Leyla Başkadın
- Zevki Kadın
- Ferhunde Emine Kadın[7]
Popüler Kültür
[değiştir | kaynağı değiştir]Türk metal grubu Pentagram'ın Lions in a Cage şarkısı III. Osman'ı anlatmaktadır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b FİKRET SARICAOĞLU, "OSMAN III", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/osman-iii 23 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (24.10.2022).
- ^ a b Afyoncu, Erhan (2019). Herkes İçin Kısa Osmanlı Tarihi (1302-1922), Yeditepe Yayınevi, ss.203-205
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2010.
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 28 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2010.
- ^ John Freely (2000). Inside the Seraglio: private lives of the sultans in Istanbul. Penguin. s. 210.
According to palace tradition, he wore hobnailed shoes so that the sound of his approach could be heard by the women
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2010.
- ^ Necdet Sakaoğlu, Bu Mülkün Kadın Sultanları, 4. baskı, s. 330
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (2003). Osmanlı Tarihi III. Cilt 1. Kısım: II. Selim'in Tahta Çıkışından 1699 Karlofça Andlaşmasına Kadar. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. ISBN 975-16-0013-8.
- Sakaoğlu, Necdet (1999). Bu Mülkün Sultanları. İstanbul: Oğlak Yayınları. ISBN 875-329-299-6. say.348-356
- Kinross, Lord (1977). The Ottoman Centuries. İstanbul: Sander Kitabevi. ISBN 0-224-01379-8.(İngilizce)
- Shaw, Stanford (1976). History of the Ottoman Empire and Modern Turkey. Vol.1 Empire of the Gazis: the Rise and Decline of the Ottoman Empire 1280-1808. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-29163-1. say.240-246 (İngilizce)
