Nizarîlik
| Makale serilerinden |
 |
Nizârîlik (Arapça: نزاري, Farsça: نزاریان Nezāriyān), İslam'ın Şia mezhebi olan İsmâilîyye mezhebinin alt kollarından biridir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Fatimî Devleti hüküm sürerken 1094 yılında ölen imam-sultan yerine kimin geçeceği hususunda çıkan tartışma sonucu vefât eden hâlife Ebû Tamîm Ma’add'ın veziri olan El-Melik el-Efdâl ibn Bedr tarafından halef oğul Ebû Mansûr Nizâr yerine ʿAhmed el-Mustâ‘lî hâlife olarak ilân edilerek tahta geçirilmiştir. Nizâr isyân ettiyse de yenilmiş ve 1097 tarihinde öldürülmüştür. Bu imâmet tartışmasıyla birlikte de İsmâilîlik'te bir ayrışma doğmuş, bir kısım İsmailîler Nizâr'ın imâmetini savunmuş ve ʿAhmed el-Mustâ‘lî'nin imâmetini reddetmiş, Nizârî kolunun oluşmasına sebebiyet vermiştir.
Nizârîlik'te imâmet bugüne kadar devam etmektedir ve şu andaki imâmları IV. Ağa Han'dır. Yeryüzünde nüfus çoğunluğuna sahip oldukları yegâne bölge Nâsır-ı Hüsrev'in mezarının da bulunduğu yer olan Afganistan'nın Kuzey-Doğu'sundaki Badahşan İli ile Tacikistan'daki özerk Dağlık Badahşan yöresidir.[1][2]
Nizârîliğin İmâm Silsilesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Aşağıda Nizârîliğin kabul ettiği İmâm silsilesi yer almaktadır.[1]
1. Ali
2. Hüseyin ibn Ali
3. Ali Zeyn el-Âb’ı-Dîn
4. Muhammed el-Bakır
5. Cafer-i Sâdık
6. İsmâil bin Câ'fer el-Mûbarek
7. Muhammed bin İsmâ‘îl eş-Şâkir
8. Fâtımî "Birinci Gizlenen-İmâmı" Vâfî ʿAhmed (ʿAbd Allâh bin Muhammed)
9. Fâtımî "İkinci Gizlenen-İmâmı" Takî Muhammed (ʿAhmed bin ʿAbd Allâh)
10. Fâtımî "Üçüncü Gizlenen-İmâmı" Razî ʿAbd Allâh (Hüseyin bin ʿAhmed)
11. Birinci Fâtımî Hâlife/İmâmı Ebû Muhammed ‘Ubayd Allâh ibn el-Huseyn el-Medhî
12. İkinci Fâtımî Hâlife/İmâmı Kaim (Muhammed el-Kaim bi-Emrillah)
13. Üçüncü Fâtımî Hâlife/İmâmı Mansur (İsmail Mansur bi-Nasrillah)
14. Dördüncü Fâtımî Hâlife/İmâmı Mu‘izz (Ebu Tamim el-Mu‘izz Li-Dinillah)
15. Beşinci Fâtımî Hâlife/İmâmı Ebu Mansur Nizar el-Aziz Billah
16. Altıncı Fâtımî Hâlife/İmâmı Ebû ʿAlî el-Mansûr el-Hâkim bi-Emr ʿAllâh (Dürzîler'in ortaya çıkışı)
17. Yedinci Fâtımî Hâlife/İmâmı ʿAlī az-Zāhir li-Iʿzāz Dīnillāh
18. Sekizinci Fâtımî Hâlife/İmâmı Ebû Tamîm Ma’add el-Mûstensir bil-Lâh (Mustâ‘lîlik kolu ayrıldı.)
19. Ebû Mansûr Nizâr el-Mustafâ li-Dîn’il-Lâh ibn el-Mûstensir bil-Lâh
20. Elemûtlar "Birinci Gizlenen-İmâmı" El-Hâdî bin el-Nizâr (Ebû Mansûr Nizâr el-Mustafâ li-Dîn’il-Lâh'ın öz oğlu olarak tanıtılan)
21. Elemûtlar "İkinci Gizlenen-İmâmı" El-Môhtadî bin el-Hâdî (Ebû Mansûr Nizâr el-Mustafâ li-Dîn’il-Lâh'ın öz torunu olduğu iddia edilen - I. Muhammed)
22. Elemûtlar "Üçüncü Gizlenen-İmâmı" El-Kahir bin el-Môhtadî bi-Kuvvet’ûl-Lâh / bi-Ahkâmî’l-Lâh bin el-Hâdî bin el-Nizâr ( I. Hasan - Hasan bin el-Muhammed bin Ali )
23. Elemûtlar "Birinci Gözüken-İmâmı" II. Hasan ( II. Hasan - Nasıl ki İslâm inancına göre Muhammed'in adı her zikredildiğinde veya işitildiğinde sallallahu aleyhi ve sellem ibâresinin söylenmesi dînî bir mükellefiyyet hâlini almışsa, Nizâr’îyye mezhebinin âkidesine göre de II. Hasan'ın adının duyulması veya söylenmesi hâlinde sâmimî bir Nizârî'nin "Alâ Zikrihi’s-Selâm" ibâresini onun peygamberliğini kalben ikrâr etmek maksadıyla tekrarlaması şarttır.)
24. Elemûtlar "İkinci Gözüken-İmâmı" II. Muhammed
25. Elemûtlar "Üçüncü Gözüken-İmâmı" Celal’ed-Dîn Hasan-ı Sâlis (III. Hasan)
26. Elemûtlar "Dördüncü Gözüken-İmâmı" III. Muhammed (III. Muhammed)
27. Elemûtlar "Beşinci ve Son Gözüken-İmâmı" Rûkn’ed-Dîn Hûr-Şâh
(Bağımsız Elemût Nizârî Devleti 1256 yılında Hülagû tarafından sona erdirildi. 1256 yılından sonra Nizârîler inançlarını Sûfilik şemsiyesi altında devam ettirdiler.)
28. Şems'ed-Dîn Muhammed
29. Kâsım Şâh
30. İslâm Şâh
31. Muhammad ibn İslâm Şâh
32. II. Mûstensir bil-Lâh
33. Abd'ûs-Selâm Şâh
34. Gârib Mîrzâ / III. Mûstensir bil-Lâh
35. Ebû Zer ʿAli Nûr'ûd-Dîn
36. Murâd Mîrzâ
37. Z'ûl-Fikâr ʿAli I. Halîl'ûl-Lâh
38. Nûr'ûd-Dahr (Nûr'ûd-Dîn) ʿAli
39. ʿAli II. Halîl'ûl-Lâh
40. Şâh II. Nizâr
41. Seyyid ʿAli
42. Hasan ʿAli
43. Kâsım ʿAli (Seyyid Câʿfer)
44. Ebû'l-Hasan ʿAli (Bekir Şâh)
45. Şâh II. Halîl'ûl-Lâh
46. Hasan ʿAli Şâh Mahallâtî (I. Ağa Han)
47. ʿAli Şâh Ni'metullâhî (II. Ağa Han) (Şâh ʿAli Şâh resmi Nizārî listesine göre)
48. Sultân Muhammad Şâh (III. Ağa Han)
49. Şâh Kerîm’ûl-Hûseynî (IV. Ağa Han)
50. Rahîm’ûl-Hûseynî (V. Ağa Han)
Elemût Devleti hükümdârları ile devam eden Nizârî imâmeti silsilesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Suhrobsho Davlatshoev (2006). "The Formation and Consolidation of Pamiri Ethnic Identity in Tajikistan. Dissertation" (PDF). School of Social Sciences of Middle East Technical University, Turkey (M.S. thesis). 5 Şubat 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2006.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2014.
