Ohora
Ohora (Lazca ve Gürcüce: ოხორა), tarihi Cavaheti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı Kurtkale (Mgeltsihe) köyünün sınırları içinde ortadan kalkmış bir köydür.[1]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Ohora (ოხორა) tarihsel Gürcü coğrafyasında rastlanan bir yer adıdır. Gürcü Türkolog Sergi Cikia Ohora adının Laz-Megrel dillerinde ev, barınak veya yerleşim anlamına gelen “ohori” veya “ohore” (ოხორი veya ოხორე) kelimesinden türemiş olduğunu yazar. Bu yer adı 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde de Ohora (اوخورە) şeklinde geçer. Aynı defterde Ahaltsihe livasının Çaçaraki nahiyesinde Ohera (اوخیرە) adını taşıyan bir köy bulunuyordu.[2] Yusufeli ilçesine bağlı Pamukçular köyünün eski adı da Ohori'dir.
Ohora köyünün bulunduğu tarihî Cavaheti bölgesi, bir kısmı hariç bugün de Gürcistan sınırları içindedir.[1] Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 1578 yılında ele geçirmiştir.
Ohora köyü, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterinde Ohora (اوخورە) şeklinde geçer. Bu sırada köy, Gürcistan Vilayeti içinde, Çıldır livasının Kurd Kala (Mgeltsihe) nahiyesine bağlıydı. Nüfusu 6 Hristiyan haneden oluşuyor ve hane reisleri Gürcü adlarını taşıyordu. Bunlar arasında Basil adını taşıyan kişinin köyün rahibinin oğlu olduğu belirtilmiştir. Köyde bu tarihte buğday, arpa, çavdar, yonca ve keten tohumu tarımı ile arıcılık yapılıyor, domuz ve koyun besleniyordu. Söz konusu mufassal defteri yayımlayan Gürcü Türkolog Sergi Cikia, Rusça haritada köyün adının Ohera (Охера) şeklinde geçtiğini ve Kurtkale köyünün yakınında bulunduğunu yazmıştır.[3][4]
Ohora köyü, Çıldır Eyaleti'nin 1694-1732 dönemini kapsayan Osmanlı cebe defterinde Okora (اوقورە) şeklinde kaydedilmiş olup aynı idarî konuma sahipti. Köy Hicri 1115 (1703/1704) tarihinde İsmail adına birine tahsis edilmişti ve 22.500 akçe vergi belirlenmişti.[5] 1886 tarihli nüfus sayımında Çıldır kazasında bir köy olarak geçmemiş olması, Ohora'nın köy olmaktan çıktığını göstermektedir.[6] Gürcü tarihçi Ekvtime Takaişvili, 1909 yılında yayımlanan Rusça eserinde köyün adını Ohera (Охера) şeklinde yazmış, bu köyün Kurtkale'nin alt tarafında bulunduğunu belirtmiştir.[7]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო–კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2015, s. 181. 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი: გამოკვლევა: წიგნი III), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt, III. Cilt (1958), s. 234, 429". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2025.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი: გამოკვლევა: წიგნი III), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt, III. Cilt (1958), s. 429". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2025.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი : თარგმანი : წიგნი II), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 292". 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2025.
- ^ "Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (ჩილდირის ვილაიეთის ჯაბა დავთარი : 1694-1732 წწ.), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, 106, 321". 30 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2025.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Kars oblastı" - 403-442". 29 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2025.
- ^ Ekvtime Takaişvili, Kafkasya Arkeolojisi Materyalleri (Материалы по археологии Кавказа), Moskova, 1909, s. 64.