Paul Robeson
Paul Robeson | |
|---|---|
 Haziran 1942'de Robeson | |
| Doğum | Paul LeRoy Bustill Robeson 9 Nisan 1898 Princeton, New Jersey |
| Ölüm | 23 Ocak 1976 (77 yaşında) Philadelphia, Pensilvanya |
| Boy | 1,9 m (6 ft 3 in) |
| Kilo | 219 pound |
Paul LeRoy Bustill Robeson (9 Nisan 1898, Princeton - 23 Ocak 1976, Philadelphia), ABD'li bas bariton ses sanatçısı, oyuncu, atlet, yazar ve insan hakları savunucusudur.[1]
Köle kökenli bir ailenin çocuğu olarak doğan Robeson, yoksullukla geçen çocukluk yıllarında ilkokuldayken ırkçılıkla karşılaştı. Okuldaki iki siyahi çocuktan biriydi. Kuvvetli yapısı ve çalışkan olması nedeniyle ırkçı davranışlara direnerek okulunu başarıyla bitirdi. ABD tarihinde o zamana kadar hiç kimseye verilmeyen "Onurlu Aile" belgesi kazanan Paul, fiziksel yatkınlığı nedeniyle okul takımına seçildi. Daha sonra atletizm ve Amerikan futbolunun önemli isimlerinden biri oldu. İlerleyen yıllarda Columbia Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ne girerek mezun oldu. Baroya kabul edilen ilk siyahi avukat Paul Robeson'dur. Irkçılıkla mücadelesini sürdüren Robeson, okul yıllarında ilgi duyduğu tiyatro ilgisi, avukatlığı bırakmasına neden oldu. Müzikal koroya girdi. 1921 yılında New York şehir hastanesinin tek siyahi kadın kimyageri Cardozo Goode ile evlendi. Aynı yıl kendi müzik grubunu kurdu.
Bir yandan Ku Klux Klan tehditleri almaya devam eden Paul Robeson, yeniden oyunculuğa dönerek birçok oyun ve filmde rol aldı. Shakespeare'in Othello'sunda oynayan ilk siyahi oyuncu olmasıyla başarıları zirveye çıktı. 1931 yılında Londra'ya yerleşti. 1932'de ilk eşinden ayrılarak beyaz bir kadınla evlendi. 1933 yılından itibaren sinema filmlerinde başarılı roller oynadı. 1934'te Sovyetler Birliği'ni ziyaret eden sanatçı, sosyalizmden etkilenerek bu doğrultuda çalışmalar yaptı. 1939 yılında ABD'ye döndü.
İnsan hakları, yoksullukla mücadele, ırkçılık gibi konularda seri konferanslar verdi. 4 Eylül 1949 tarihinde New York'un Peekskill kentinde şarkıcılığa veda konseri sırasında Ku Klux Klan saldırısında linç edilmekten son anda kurtarıldı. Afrika halkları konseyi başkanı seçildi. Paul Robeson; Nâzım Hikmet'in serbest bırakılması için dünya çapında kampanya başlatarak, şairin “...balık tuttum yiyen ölür / elimize değen ölür / bu gemi bir kara tabut / lumbarından giren ölür” şiiri ile birlikte dört şiirini besteledi.[2]
Nâzım Hikmet'le birlikte Dünya Barış Konseyi ödülünü paylaştı. Amerikan Komünist Partisi üyesi olduğunu, Truman delegasyonunda açıkladığı için yurt dışına çıkışı yasaklanınca Freedom (Özgürlük) adında bir gazete çıkardı. İsrailli şair Itzik Feffer'le birlikte "Anti-Faşist Yahudi Komitesi"ni oluşturdular. Robeson, ırkçıların dışında FBI'ın da sürekli gözetimi altında yaşadı, hakkında soruşturmalar açıldı. Dünyanın çeşitli ülkelerinden içlerinde Ramsey Clark, Pete Seeger, Angela Davis, Dolores Huerta, Dizzy Gillespie, Odetta, Leon Bibb, Sidney Poitier, Harry Belafonte, James Earl Jones, Zero Mostel, Roscoe Lee Browne, Ossie Davis, Ruby Dee ve Coretta Scott King gibi sanatçılarls Tanzanya, Jamaika, Guyana, Zambiya devlet başkanlarıyla, Indira Gandhi, Arthur Ashe, Linus Pauling, George W. Crockett, Leonard Bernstein gibi isimlerin de olduğu 3.000'in üstünde kişi, Paul Robeson'un 75. doğum gününü ünlü Carnegie Hall'da kutladılar. Paul Robeson, 1976 yılında yaşadığı bir felcin ardından Philadelphia'da yaşamını yitirdi.
|
~“Bize türkülerimizi söyletmiyorlar Robeson / inci dişli zenci kardeşim / kartal kanatlı kanaryam", Nâzım Hikmet, Bursa Cezaevi |
Ödülleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1944, Donaldson Ödülü
- 1950, Dünya Barış Konseyi, Uluslararası Barış Ödülü
- 1952, Stalin Barış Ödülü
- 1998, Grammy Ödülü
Filmografisi
[değiştir | kaynağı değiştir]- Body and Soul (1924)
- Camille (1926)
- Borderline (1930)
- The Emperor Jones (1933)
- Sanders of the River (1935)
- Show Boat (1936)
- Song of Freedom (1936)
- Big Fella (1937)
- King Solomon's Mines (1937)
- Jericho (1937)
- The Proud Valley (1940)
- Native Land (1942)
- Tales of Manhattan (1942)
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Britannica biyografisi". 3 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2018.
- ^ "Paul Robeson: Bir 'Rönesans insanı'ndan fazlası". 3 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2018.
- 1989 doğumlular
- 1976'da ölenler
- Robeson-Bustill ailesi
- Amerikalı tiyatro oyuncuları
- Amerikalı erkek sinema oyuncuları
- Amerikalı aktivistler
- Amerikalı avukatlar
- Amerikalı komünistler
- Amerikalı hukukçular
- Rutgers Üniversitesinde öğrenim görenler
- Lenin Barış Ödülü sahipleri
- Hollywood kara listesi
- Baslar
- Ferncliff Mezarlığı'na defnedilenler
- Afrikalı Amerikalı erkek oyuncular
- Afrikalı Amerikalı erkek şarkıcılar
- Afrikalı Amerikalı erkek basketbolcular
- Grammy Yaşam Boyu Başarı Ödülü sahipleri
- 20. yüzyılda Afrikalı Amerikalı erkek şarkıcılar
- Birleşik Krallık'taki Amerikalı gurbetçiler
- Columbia Law School'da öğrenim görenler
- Amerikalı sosyalistler
- 20. yüzyılda Amerikalı erkek oyuncular