Yarı başkanlık sistemi

Dünya devletleri hükûmet sistemlerine göre renklendirilmiştir:

---

Parlamenter sistemler: Hükûmet başkanı, yasama organı tarafından seçilir veya aday gösterilir ve yasama organına karşı sorumludur.

  Sembolik bir hükümdarı olan parlamenter monarşi

  Sembolik bir cumhurbaşkanı olan parlamenter cumhuriyet

  İcracı bir cumhurbaşkanı olan parlamenter cumhuriyet

---

Başkanlık sistemi: Hükûmet başkanı olan cumhurbaşkanı icra makamıdır ülke yönetim yetkilerine sahiptir, halk tarafından seçilir ve yasama organından bağımsızdır

  Başkanlık cumhuriyeti

---

Hibrit sistemler:

  Yarı başkanlık cumhuriyeti: Yürütme başkanı yasama organından bağımsızdır; hükûmet başkanı cumhurbaşkanı tarafından atanır ve yasama organına karşı sorumludur.

  Meclisten bağımsız cumhuriyet: Hükûmet başkanı (cumhurbaşkanı veya yönetim kurulu) yasama organı tarafından seçilir, ancak yasama organına karşı sorumlu değildir.

---

Diğer sistemler:

  Teokratik cumhuriyet: Yüce lider önemli miktarda yürütme ve yasama gücünü elinde bulundurmaktadır.

  Yarı anayasal monarşi: Hükümdar önemli yürütme veya yasama gücünü elinde bulundurur.

  Mutlak monarşi: Hükümdarın sınırsız gücü vardır.

  Tek parti rejimi: İktidar anayasal olarak tek bir siyasi partiye bağlıdır.

  Askerî cunta: Askerî liderlerden oluşan komite hükümeti kontrol eder; anayasal hükümler askıya alınır.

  Anayasal temeli olmayan hükûmetler: Mevcut rejimin anayasal olarak tanımlanmış bir temeli yoktur, örneğin geçici hükûmetler veya İslam teokrasileri.

  Bağımlı bölgeler veya hükûmetleri olmayan yerler

---

Not: bu tablo de facto demokrasi̇ derecesi̇ni̇ deği̇l, de jure hükûmet si̇stemleri̇ni̇ göstermektedi̇r.

Yarı başkanlık sistemi, başkanlık sistemi ile parlamenter sistemin bazı özelliklerinin karışımıdır. Parlamenter sistemden farklı olarak devlet başkanı veya cumhurbaşkanı sembolik makam değildir, ülkeyi yönetim yetkilerine de sahiptir. Yürütme gücü halk tarafından seçilen devlet başkanı ile meclis güvenine dayanan hükûmet başkanı (ülkelere göre başbakan veya şansölye olarak isimlendirilir) arasında paylaşılır. Fiili olarak ise yürütmenin başı devlet başkanıdır.

Özellikleri

Yarı başkanlık sistemi bazı özellikleriyle başkanlık sistemine benzerken, parlamenter sistemle de benzerlikler taşır.

İki başlı yürütme

Yarı başkanlık sisteminde yürütme organı iki başlı olma özelliğine sahiptir. Bir tarafta devlet başkanı, diğer tarafta bakanlar kurulu bulunur. Bu özelliğiyle parlamenter sistem ile benzerlik taşır.

Seçim usulü

Yarı başkanlık sisteminde yürütme organının başlarından birisi olan devlet başkanı halk tarafından seçilir. Bu özelliğiyle başkanlık sistemi ile benzerlik taşır.

Yasamanın güveni

Yarı başkanlık sisteminde yürütme organının bir kanadı olan hükûmet (bakanlar kurulu) yasama organına karşı sorumludur. Dolayısıyla, kabineyi güvensizlik oyuyla yasama organı görevden alabilir.

Yarı başkanlık sistemi ile yönetilen ülkeler

• Abhazya
• Azerbaycan
• Burkina Faso
• Cezayir
• Cibuti
• Doğu Timor
• Ermenistan
• Fransa
• Güney Osetya
• Gürcistan
• Kazakistan
• Kuzey Kıbrıs
• Kongo Cumhuriyeti
• Litvanya
• Mali
• Mısır
• Moğolistan
• Moldova
• Özbekistan
• Romanya
• Rusya
• Senegal
• Sri Lanka
• Tacikistan
• Tayvan
• Transdinyester
• Tunus
• Ukrayna
• Yemen

Ayrıca bakınız

• Parlamenter sistem
• Başkanlık sistemi
• Yönetim biçimlerine göre ülkeler listesi

Kaynakça

• GÖZLER, Kemal, Anayasa Hukukuna Giriş, Bursa, Yetkin Yayınları. ISBN 978-605-5187-65-1