Temel doku
 | Bu madde hiçbir kaynak içermemektedir. (Ocak 2023) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Temel doku, bitki bünyesinin büyük bir kısmını kaplayan sürekli dokudur. Temel doku, hücre çeperlerinin özelliklerine göre üç gruba ayrılır.
Parankima
[değiştir | kaynağı değiştir]Parankima hücreleri ince çepere sahiptir. Bitkinin çevreye uyumunu sağlamak için her türlü değişime uğrayabilirler. Besin maddesi bakımından zengin özsuyu ile dolu kofullar içerirler. Parankima dokusu ihtiyaç durumunda sekonder meristeme dönüşür. Görevlerine göre dört çeşittir:
- Özümleme parankiması: Yaprakların mezofil katmanında bulunan ve fotosentez yapmakla görevli temel dokudur. Hücreleri klorofil bakımından oldukça zengindir. Ayrıca bu doku terleme, fotosentez ve solunum gibi önemli metabolik olayların aktif olarak meydana geldiği dokudur. Düzenli hücrele sahip Palizat parankimasi ve düzensiz dizilmiş, boşluklu hücrelerden oluşan Sünger parankiması olmak üzere iki hücre tipinden oluşur.
- Havalandırma parankiması (aerankima): Hücreler ile dış ortam arasındaki madde alışverişini sağlama bakımından oldukça geniş hücreler arası boşluğa sahip temel dokudur. Özellikle gaz alışverişinde önemli rol oynar. Gaz alışverişini sağlamada güçlükleri bulunan su ve bataklık bitkilerinde yaygın olarak bulunur.
- İletim parankiması: İletim demetlerinin yapısında bulunan ve dokular arası madde taşınımını sağlayan dokudur.
- Depo parankiması: Su ve besin depolamakla görevli temel dokudur. Bitkinin gövde, rizom (toprak altı gövdesi), yumru, meyve, soğan, tohum gibi organlarında bulunur.
Kollenkima
[değiştir | kaynağı değiştir]
Bitkiyi eğilme, bükülme ve çarpmaya karşı koruyan, mekanik destek sağlayan sert hücrelerden oluşan dokudur.
Kollenkima hücrelerinin parankimadan ayrılan yönü hücre çeperlerinin çok kalın olmasıdır. Bu kalınlaşmanın sebebi çeperde selüloz ve pektin birikimidir.
Sklerenkima
[değiştir | kaynağı değiştir]
Sklerankima hücreleri bitkiyi dayanıklı ve gerilmeye karşı dirençli hâle getirir. Bu dokuyu meydana getiren hücrelerin çeperleri selüloz, lignin gibi maddelerin birikmesiyle kalınlaşmıştır.
Bu hücreler başlangıçta canlı olmalarına rağmen çeperin kalınlaşması yüzünden ölür. Sklerenkima hücreleri, taş Hücreleri ve lifler olmak üzere iki çeşittir:
- Taş hücreleri: Tohum kabuklarında, meyve çekirdeklerinde ve meyvelerin iç kısmında (armut, ayva) bulunabilir.
- Lifler: Sarımsak, keten, kenevirde bulunur. Bu lifler demetler halinde bulunup bitkiye destek sağlar. ayrıca elbise yapımında, halat yapımında kullanılır.
