Şırnak (il)
| Şırnak | |
|---|---|
 Şırnak'ın Türkiye'deki konumu | |
| Ülke | Türkiye |
| Bölge | Güneydoğu Anadolu Bölgesi Doğu Anadolu Bölgesi |
| Alt idari birimler | |
| İdare | |
| • Vali | Birol Ekici[1] |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 7.078 km² |
| Nüfus (2022) | 557.605 |
| • Kent | 362.910[2] |
| • Kırsal | 194,695 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TRS) |
| Alan kodu | 486 |
| Plaka kodu | 73 |
Resmî site Şırnak Valiliği | |
Şırnak, Türkiye'nin Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yer alan bir ildir. Güneyinde Irak, batısında Mardin, kuzeyinde Siirt, doğusunda ise Hakkâri vardır.
Şırnak ili nüfusu 557.605'ti.[3] Bu nüfusun %75,1'i şehirde yaşamaktaydı (2020 sonu). Şırnak'ın güncel nüfusu 570.826'dır.[4] İlin yüzölçümü 7.078 km²'dir.[5] İlde km²'ye 76 kişi düşmektedir. 2021 TÜİK verilerine göre 7 ilçe, 19 belediye, bu belediyelerde 91 mahalle ve 196 köy bulunmaktadır.[6]
Şırnak ilinin deniz seviyesinden yüksekliği 1.400 metredir.[7]
Nuh Peygambere ait olduğu öne sürülen bir türbe, Şırnak'ın Cizre ilçesinde bulunur. Tufandan sonra Nuh'un ilk yerleştiği şehir olduğu rivayet edilir. İl, Irak ve Suriye'ye komşudur. Şırnak, 16 Mayıs 1990 tarih ve 3647 sayılı kanunla Siirt ilinden ayrılarak Türkiye'nin 73. ili olmuştur. Aynı kanunla Siirt'in Eruh ilçesine bağlı Güçlükonak bucağı bu ilin ilçesi olmuş, ayrıca Mardin'in İdil, Cizre ve Silopi ilçeleriyle Hakkari'nin Uludere ve Beytüşşebap ilçeleri buraya bağlanmıştır.
Ağustos 2015 tarihinden itibaren Şırnak il merkezi ve Cizre, İdil ve Silopi ilçelerinde çatışmalar yaşanmıştır. Bu çatışmalar 3 Haziran 2016'da son bulmuştur.
Şırnak'ın plaka numarası 73'tür.
İlçeler
[değiştir | kaynağı değiştir]Şırnak ilinin yedi ilçesi vardır,
- Şırnak (il merkezi)
- Beytüşşebap
- Cizre
- Güçlükonak
- İdil
- Silopi
- Uludere
Yönetim
[değiştir | kaynağı değiştir]İllerde protokolde ilk sırada yer alan vali, merkezi yönetimi temsil eder ve cumhurbaşkanı tarafından atanır. Büyükşehir dışındaki illerde yerel yönetim, şehirler düzeyindedir. Belediye başkanı, belediye sınırları içinde kalan seçmenin oy çokluğu ile seçilir. Aynı seçmen İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanarak ilçelerin belediye meclislerini oluşturur. İldeki bütün seçmenler ayrıca il genel meclisi için de oy kullanarak, il genel meclisinin oluşumunu sağlarlar.
İl genel meclisi ve belediye meclisi üyelikleri için yapılan seçimlerde, onda birlik baraj uygulamalı nispi temsil sistemi, belediye başkanlığı seçiminde ise çoğunluk sistemi uygulanır. İl genel meclisi üye sayıları ilçe nüfusuna göre, kontenjandan kalan sayıların partilere dağılımı ise D'Hondt sistemine göre belirlenir (Kanun:2972-Madde:23)
İl Genel Meclisi, İl Özel İdaresinin karar organı olup başkanını üyeleri arasından gizli oyla seçer. Ayrıca İl Genel Meclisi, bir yıl görev yapmak üzere kendi üyeleri arasından gizli oyla beş kişilik il encümenini seçer.[8][9]
Merkezi yönetim, vali ve il müdürlerinden oluşur. İl Özel İdaresi (İl Genel Meclisi ve İl Encümeni) seçilmişlerden oluşur, ancak vali başkanlığında görev yapar. Yerel yönetim ise belediye başkanları ve belediye meclislerinden oluşur.
Şırnak Valisi, 1969 Antalya doğumlu Birol Ekici’dir. Eylül 2024/321 sayılı kararla Kırklareli Valisi iken bu göreve atanmıştır.
2024 Türkiye yerel seçimleri sonuçlarına göre Şırnak İl Genel Meclisi üye sayısı, 6 AK Parti,23 DEM'den olmak üzere 29’dur.[10] Belediye Başkanlığına AK Parti’den Mehmet Yarka yüzde 47,58 oy alarak seçilmiştir.[11]
2023 Türkiye genel seçimleri sonucu, Şırnak'ı temsilen TBMM'ye AK Parti'den 1 milletvekili (Arslan Tatar) ve DEM'den 3 milletvekili (Nevroz Uysal Aslan, Mehmet Zeki İrmez, Ayşegül Doğan Dağlı) seçilmiştir.[12]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]Güncel Nüfus Değerleri (TÜİK 6 Şubat 2025 verileri[13])
Şırnak ilinin nüfusu 570.826'dır. Bu nüfusun %78,43'ü şehirde yaşamaktadır (2024 sonu). İlin yüzölçümü 7.078 km2'dir. İlde km2'ye 81 kişi düşmektedir. (Bu sayı Cizre'de 369'dur.) İlde yıllık nüfus artışı yalnızca 81 kişi olmuştur. Nüfus artış oranının en yüksek ve en düşük olduğu ilçeler sırasıyla Silopi (%1,75) ve Beytüşşebap(%-7,77)'tır.
06 Şubat 2025 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 7 İlçe, 19 belediye, bu belediyelerde 101 mahalle ve 197 köy vardır.
| 2024 yılı sonunda Şırnak ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri[14] | ||||||||||||
| İlçe | Nüfus
2023 |
Nüfus
2024 |
Fark | Nüfus
Artışı % |
Belediye
Sayısı |
Mahalle
Sayısı |
Köy
Sayısı |
Köy
Nüfusu |
Şehir
nüfusu |
Şehirde
oturan % |
Alanı
km2[15] |
km2'ye
düşen kişi |
| Beytüşşebap | 16.056 | 14.809 | -1.247 | -7,77 | 1 | 4 | 26 | 8.887 | 5.922 | 39,99 | 1647 | 9 |
| Cizre | 161.135 | 163.883 | 2.748 | 1,71 | 1 | 18 | 29 | 17.155 | 146.728 | 89,53 | 444 | 369 |
| Güçlükonak | 12.830 | 12.595 | -235 | -1,83 | 2 | 6 | 19 | 4.609 | 7.986 | 63,41 | 466 | 27 |
| İdil | 77.159 | 76.698 | -461 | -0,60 | 3 | 9 | 63 | 38.269 | 38.429 | 50,10 | 1148 | 67 |
| Merkez | 108.699 | 105.908 | -2.791 | -2,57 | 4 | 24 | 21 | 15.430 | 90.478 | 85,43 | 1701 | 62 |
| Silopi | 148.126 | 150.712 | 2.586 | 1,75 | 4 | 22 | 26 | 20.874 | 129.838 | 86,15 | 831 | 181 |
| Uludere | 46.740 | 46.221 | -519 | -1,11 | 4 | 18 | 13 | 17.925 | 28.296 | 61,22 | 841 | 55 |
| Şırnak | 570.745 | 570.826 | 81 | 0,01 | 19 | 101 | 197 | 123.149 | 447.677 | 78,43 | 7.078 | 81 |
| Şırnak il nüfus bilgileri | ||||
|---|---|---|---|---|
| Yıl | Toplam | Sıra | Fark | Şehir - Kır |
| 1990[16] | 262.006 | 62 | %48 125.264 136.742 %52 | |
| 2000[17] | 353.197 | 54 | %35  |
%60 211.328 141.869 %40 |
| 2007[18] | 416.001 | 46 | %18 |
%62 256.352 159.649 %38 |
| 2008[19] | 429.287 | 44 | %3 |
%63 270.744 158.543 %37 |
| 2009[20] | 430.424 | 44 | %0 |
%63 271.436 158.988 %37 |
| 2010[21] | 430.109 | 45 | %0  |
%63 269.494 160.615 %37 |
| 2011[22] | 457.997 | 44 | %6 |
%63 290.307 167.690 %37 |
| 2012[23] | 466.982 | 43 | %2 |
%64 298.929 168.053 %36 |
| 2013[24] | 475.255 | 43 | %2 |
%62 296.790 178.465 %38 |
| 2014[25] | 488.966 | 43 | %3 |
%63 305.881 183.085 %37 |
| 2015[26] | 490.184 | 43 | %0 |
%62 304.228 185.956 %38 |
| 2016[26] | 483.788 | 43 | %1 |
%62 298.332 185.456 %38 |
| 2017[26] | 503.236 | 43 | %4 |
%62 311.887 191.349 %38 |
| 2018[26] | 524.190 | 43 | %4 |
%63 328.906 195.284 %37 |
| 2019[26] | 529.615 | 43 | %1 |
%63 335.652 193.963 %37 |
| 2020[26] | 537.762 | 41 | %2 |
%64 343.301 194.461 %36 |
| 2021[26] | 546.589 | 41 | %2 |
%65 354.247 192.342 %35 |
| 2022[26] | 557.605 | 41 | %2
| |
Konum
[değiştir | kaynağı değiştir]| Konum Bilgileri | ||||||
| İlçe | Kuruluş Yılı[27] | Önceden bağlı olduğu ilçe | Alanı km²[28] | Rakım mt. | Merkeze km[29] | Ulaşan Yollar[29] |
| Şırnak Merkez | 1.701 | 1.343 | D.400-32, 73.01 | |||
| Beytüşşebap | Cumh.önce | 1.647 | 1.546 | 121 | D.400-32=>73.25=>73.02 | |
| Cizre | Cumh.önce | 444 | 374 | 49 |  /D.400-31, /D.430-01, D.380-03
| |
| Güçlükonak | 1990 | Eruh | 466 | 791 | 76 | D.400-31=>73.51=>73.55 |
| İdil | 1937 | Cizre | 1.148 | 765 | 78 | D.380-03 |
| Silopi | 1960 | Cizre | 831 | 510 | 76 | /D.430-01
|
| Uludere | 1957 | Beytüşşebap | 841 | 1.227 | 50 | D.400-32=>73.25 |
| ŞIRNAK | 1990 | SİİRT | 7.078 | |||
Spor
[değiştir | kaynağı değiştir]
2018-2019 Sezonu sonunda, Şırnak'ın futbol 3. Ligdeki temsilcisi Cizre Spor, grubunda 14.olmuştur. Voleybol erkek liglerinde Cizre Belediyesi 1. lige, Silopi Gençlik Merkezi de 2. Lige yükselmiştir. Ayrıca BAL'da ve kadın futbol liglerinde birer takımı vardır. Voleybol 2. Liglerinde 2 takımı kalmıştır. Hentbol erkeklerde Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü Spor, 1. Ligde, Genç Yıldızlar SK da 2. Ligdedir. Ayrıca, Şırnak'ın 8 voleybol, 1 hentbol takımı daha bölgesel liglerde yer almıştır.
Futbol Türkiye Kupasında Cizre Spor, 2.turda elenmiştir. Erkekler Türkiye Kupası (hentbol)'nda Şırnak GHSİM SK. çeyrek finalde elenmiştir.
Önemli spor tesisleri: Şırnak Şehir Stadyumu (3.050) ve Cizre İlçe Spor Salonu (2.000).
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Şırnak ilindeki yerleşim yerleri listesi
- Şırnak Üniversitesi
- Şırnak ili genel seçim sonuçları
- Kızıl Medrese
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Wayback Machine" (PDF). 10 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Ağustos 2023.
- ^ "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları. 2022". Türkiye İstatistik Kurumu. 6 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2023.
- ^ "T.C. Şırnak Valiliği Resmi İnternet Sitesi". 5 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2023.
- ^ "Nüfus İstatistikleri Portalı". nip.tuik.gov.tr. Erişim tarihi: 2025-11-04.
- ^ "HGM | Harita Genel Müdürlüğü - Ulusal Haritacılık Kurumu". www.harita.gov.tr. Erişim tarihi: 2025-11-04.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;Güncel Nüfus Değerleriisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ "Şehir Tarihçesi". www.dhmi.gov.tr. Erişim tarihi: 2025-11-19.
- ^ "T.C. İçişleri Bakanlığı". 5 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2020.
- ^ "Wayback Machine" (PDF). 18 Haziran 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2020.
- ^ "T.C. Şırnak İl Özel İdaresi". 24 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2024.
- ^ "Şırnak Seçim Sonuçları: 31 Mart 2024 Şırnak Yerel Seçim Sonuçları". secim.sozcu.com.tr. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2025.
- ^ "14 Mayıs Milletvekili Genel Seçimi Şırnak ve İlçeleri Oy Sonuçları, Oranları ve Dağılımları". Erişim tarihi: 23 Ekim 2024.
- ^ "2024 yılı nüfusu". 26 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2025.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2020.
- ^ "İl ve ilçe yüz ölçümleri" (PDF). Harita Genel Müdürlüğü. 24 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Şubat 2020.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f g h
- "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Şırnak Nüfusu". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Şırnak Nüfusu". nufusune.com.
- "Şırnak Nüfusu". nufusubu.com.
- ^ İçişleri Bakanlığı- İller İdaresi Genel Müdürlüğü
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;:1isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ a b Karayolları Genel Müdürlüğü
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Şırnak Valiliği 6 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Şırnak İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü 2 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
