Bartın (il)
| Bartın | |
|---|---|
.jpg) | |
 İlin Türkiye'deki konumu | |
 İl sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| İl merkezi | Bartın |
| İdare | |
| • Vali | Nurtaç Arslan |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 2330 km² |
| Nüfus | |
| • Toplam | 189.405 |
| • Yoğunluk | 85/km² |
| • Kır | 114.320 |
| • Şehir | 75085 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 378 |
| İl plaka kodu | 74 |
Bartın, Türkiye'nin Karadeniz Bölgesi'nde Batı Karadeniz Bölümü'ndeki bir ildir. 1991 yılında Zonguldak ilinden ayrılarak Türkiye'nin 74. ili olmuştur. Doğusunda Kastamonu, güneyinde Karabük, batısında Zonguldak ve kuzeyinde Karadeniz bulunur. Orman bakımından zengin olan ilin büyük bir kısmı Küre Dağları Millî Parkı sınırları içerisinde yer almaktadır. Bartın Çayı, Türkiye'de üzerinde taşımacılık yapılan tek akarsudur.[1]
Bartın'ın plaka numarası 74'tir.
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]"Parthenia"dan Bartın'a dönüşen adın kaynağı "Parthenios"dur. Bartın Irmağının Antik Çağ'daki adı olan Parthenios, Yunan mitolojisinde Tanrıların Babası Okeanos'un çocukları olan yüzlerce tanrıdan birisi ve "Sular Tanrısıdır. ”Sular İlahı veya Muhteşem Akan Su "anlamlarına gelir. Romalılar devrinde Bartın Çayı'na Parthenius deniliyordu. Çayın kıyısında kurulan şehre ise Parthenia adı verildi. Bu isim zamanla Bartın'a dönüşmüştür. Bartın ili, tarihi Paphlagonia antik kentlerinden Sesamos (Amasra), Kromna (Kurucaşile) ve Erythinoi (Çakraz)'ı sınırları içerisinde bulundurmaktadır
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Batı Karadeniz Bölgesinin 41° 53' kuzey enlemi ile 32° 45' doğu boylamı arasında yer alır. Kuzeyini 59 km'lik sahil şeridiyle Karadeniz çevrelerken doğuda Kastamonu, doğu ve güneyde Karabük, batıda ise Zonguldak ile komşudur. Yüzölçümü 2.330 km²'dir.[2] İl merkezinin rakımı 25 m'dir.[3]
Yüzey şekilleri dağları
[değiştir | kaynağı değiştir]Bartın; doğu, batı ve kuzeyden yüksekliği 2000 metreyi geçmeyen dağlarla çevrilidir. Dağlar; yüksek olmamakla birlikte oldukça dik, sahillere doğru sarp ve kayalıktır. En önemli dağları; Aladağ, Kocadağ, Karadağ, Kayaardı, Karasu ve Arıt dağlarıdır. Kent merkezini batıdan Aladağ, kuzeyden Karasu Dağları ve doğudan Arıt Dağları kuşatmaktadır. Halatçıyaması, Orduyeri, Kırtepe ve Ömertepesi kentin üzerine kurulduğu dört önemli tepedir.
İlçeler
[değiştir | kaynağı değiştir]
Bartın 4 ilçeden oluşur,
- Bartın (merkez)
- Amasra
- Kurucaşile
- Ulus
İklim
[değiştir | kaynağı değiştir]Karadeniz'e kıyısı bulunan Bartın'da Karadeniz iklimi görülür. Nem oranı Karadeniz'den uzaklaştıkça azalırken yükselti artar. Türkiye'nin en çok yağış alan illerinden olan Bartın'da yağış rejimi düzenlidir. Yaz mevsiminde dahi belirgin yağış görülür. Ancak açık günlerin en çok olduğu zaman da yaz mevsimidir. Yazın sıcaklık nadiren 30 derecenin üzerine çıksa da nem oranının yüksek olması oldukça bunaltıcı bir ortam yaratır. En çok yağışı sonbahar sonu ve kış başlarında alır. Kış mevsiminde yükseltiye göre kar oranı değişirken il merkezinde de kar yağışı görülebilir.
Köppen-Geiger iklim sınıflandırmasına göre Cfa-Cfb iklim sınıfına giren Bartın aynı zamanda bu nemli ve ılıman iklimin getirisi olarak sık ormanlarla çevrilidir. Deniz seviyesinde karışık ormanlar gözükürken yükselti arttıkça iğne yapraklı ağaçların oranı artar. Ancak son yıllarda yasal olmayan orman tahribi ve bölge halkının tarım için yer açması sonucunda orman oranı azalmaktadır. Türkiye'nin üzerinde tek taşımacılık yapılabilen ırmağı olan Bartın Çayı ve pek çok küçük derelere, akarsulara sahip olan Bartın'da son yıllardaki kaçak sulama ve baraj yapımından etkilenmesi sonucu ırmaklarda su seviyesinde azalma meydana gelmiştir.
Ulaşım
[değiştir | kaynağı değiştir]Bartın, Karadeniz kıyısının ucunda bulunan bir şehirdir. Kuzeyinde Karadeniz, güneyinde Karabük, doğusunda Kastamonu, batısında ise Zonguldak illeriyle çevrilidir. Şehre D755 ve D010 karayolu ağı ile ulaşım sağlanmaktadır. Şehre yaklaşık 40 km mesafede ise Zonguldak Havalimanı bulunmaktadır.
Bartın ilinin bazı önemli yerleşim yerlerine uzaklığı ise aşağıdaki gibidir:
Zonguldak Havalimanı: 39 km
İstanbul: 410 km
Ankara: 260 km
İzmir: 780 km
Samsun: 380 km
Bolu: 150 km
Karabük: 75 km
Çankırı: 185 km
Zonguldak: 80 km
Kastamonu: 170 km
Turizm
[değiştir | kaynağı değiştir]Bartın'da turizm, son 10 sene içerisinde hızla bir gelişim göstermiştir. Özellikle İç Anadolu bölgesinde yer alan Ankara, Çankırı, Karabük, Kırıkkale şehirlerinde yaşayan halk bu bölgenin İç Anadolu'ya olan yakınlığı sebebiyle son yıllarda sıkça seyahat gösterir. Bundan ötürü Bartın'ın sahil kasabaları turizm odaklı bir gelişim içerisindedir.
Yönetim
[değiştir | kaynağı değiştir]İllerde protokolde ilk sırada yer alan vali, merkezi yönetimi temsil eder ve cumhurbaşkanı tarafından atanır. Büyükşehir dışındaki illerde yerel yönetim, şehirler düzeyindedir. Belediye Başkanı, belediye sınırları içinde kalan seçmenin oy çokluğu ile seçilir. Aynı seçmen ilçe belediye meclisi için de oy kullanarak ilçelerin belediye meclisleri oluşturur. İldeki bütün seçmenler ayrıca il genel meclisi için de oy kullanarak, il genel meclisinin oluşumunu sağlarlar.
İl genel meclisi ve belediye meclisi üyelikleri için yapılan seçimlerde, onda birlik baraj uygulamalı nispi temsil sistemi, belediye başkanlığı seçiminde ise çoğunluk sistemi uygulanır İl genel meclisi ve belediye meclisi üye sayıları ilçe nüfusuna göre, kontenjandan kalan sayıların partilere dağılımı ise D'Hondt Sistemine göre belirlenir (Kanun:2972-Madde:23)
İl Genel Meclisi, İl Özel İdaresinin karar organıdır, başkanını üyeleri arasından gizli oyla seçer. Ayrıca İl Genel Meclisi, bir yıl görev yapmak üzere kendi üyeleri arasından gizli oyla beş kişilik il encümenini seçer.[4][5]
Merkezi yönetim, vali ve il müdürlerinden oluşur. İl Özel İdaresi (İl Genel Meclisi ve İl Encümeni) seçilmişlerden oluşur, ancak vali başkanlığında görev yapar. Yerel yönetim ise belediye başkanları ve belediye meclislerinden oluşur.
Bartın Valisi, 1976 Amasya doğumlu Nurtaç Arslan’dır. 12.5.2022/209 kararla İller İdaresi Genel Müdür Yardımcısı iken atanmıştır.[6]
Bartın Belediye Başkanı, 1955 Zonguldak doğumlu Muhammed Rıza Yalçınkaya (CHP), 31 Mart 2024 yerel seçimlerinde %51,29 oy oranıyla seçilmiştir. Yalçınkaya, 1999-2007 arası Bartın Belediye Başkanlığı ve 2007-2018 arası CHP'den Bartın Milletvekilliği yapmıştır.[7]
2019 Türkiye yerel seçimleri sonuçlarına göre Bartın İl Genel Meclisi üye sayısı, 8 AK Parti, 3 CHP ve 1 MHP'den olmak üzere 12’dir. Bartın Belediye meclisi ise 12 AK Parti, 7 MHP ve 6 CHP'den olmak üzere 25 üyeden oluşur.[8]
2023 Türkiye genel seçimleri sonucuna göre Bartın'ın Türkiye Büyük Millet Meclisindeki üyelerinin siyasi partilere göre dağılımı: 1 CHP (Aysu Bankoğlu) ve 1 AK Parti (Yusuf Ziya Aldatmaz)[9]
Siyaset
[değiştir | kaynağı değiştir]Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]Güncel Nüfus Değerleri (TÜİK 6 Şubat 2025 verileri[10])
Bartın ilinin nüfusu 206.715'tir. Bu nüfusun %56,06'sı şehirde yaşamaktadır (2024 sonu). İlin yüzölçümü 2.330 km2'dir.[11] İlde km2'ye 89 kişi düşmektedir. (Bu sayı merkez ilçede 149'dur.) İlde yıllık nüfus %0,25 oranında azalmıştır. Nüfus artış oranının en yüksek ve en düşük olduğu ilçeler sırasıyla Ulus (% 1,96) ve Amasra (% -3,06)'dır.
06 Şubat 2025 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 4 İlçe, 8 belediye, bu belediyelerde 53 mahalle ve 260 köy vardır.
| 2024 yılı sonunda Bartın ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri | ||||||||||||
| İlçe | Nüfus
2023 |
Nüfus
2024 |
Fark | Nüfus
Artışı % |
Belediye
Sayısı |
Mahalle
Sayısı |
Köy
Sayısı |
Köy
Nüfusu |
Şehir
nüfusu |
Şehirde
oturan % |
Alanı
km2[12] |
km2'ye
düşen kişi |
| Amasra | 14.552 | 14.107 | -445 | -3,06 | 1 | 5 | 30 | 8.083 | 6.024 | 42,70 | 178 | 79 |
| Kurucaşile | 6.681 | 6.559 | -122 | -1,83 | 1 | 4 | 28 | 4.303 | 2.256 | 34,40 | 152 | 43 |
| Merkez | 163.196 | 162.793 | -403 | -0,25 | 3 | 31 | 134 | 65.682 | 97.111 | 59,65 | 1091 | 149 |
| Ulus | 22.809 | 23.256 | 447 | 1,96 | 3 | 13 | 68 | 12.769 | 10.487 | 45,09 | 909 | 26 |
| Bartın | 207.238 | 206.715 | -523 | -0,25 | 8 | 53 | 260 | 90.837 | 115.878 | 56,06 | 2330 | 89 |
İlin yıllara göre nüfusları
[değiştir | kaynağı değiştir]| Bartın il nüfus bilgileri | ||||
|---|---|---|---|---|
| Yıl | Toplam | Sıra | Fark | Şehir - Kır |
| 2000[13] | 184.178 | 75 | %26 48.002 136.176 %74 | |
| 2007[14] | 182.131 | 72 | %1  |
%32 58.788 123.343 %68 |
| 2008[15] | 185.368 | 73 | %2  |
%32 59.736 125.632 %68 |
| 2009[16] | 188.449 | 73 | %2 |
%34 63.234 125.215 %66 |
| 2010[17] | 187.758 | 73 | %0 |
%34 63.984 123.774 %66 |
| 2011[18] | 187.291 | 74 | %0 |
%35 65.856 121.435 %65 |
| 2012[19] | 188.436 | 74 | %1 |
%36 68.151 120.285 %64 |
| 2013[20] | 189.139 | 75 | %0 |
%39 72.995 116.144 %61 |
| 2014[21] | 189.405 | 74 | %0 |
%40 75.085 114.320 %60 |
| 2015[22] | 190.708 | 74 | %1 |
%41 77.827 112.881 %59 |
| 2016[22] | 192.389 | 74 | %1 |
%42 80.556 111.833 %58 |
| 2017[22] | 193.577 | 74 | %1 |
%43 83.120 110.457 %57 |
| 2018[22] | 198.999 | 74 | %3 |
%42 83.026 115.973 %58 |
| 2019[22] | 198.249 | 74 | %0 |
%44 86.527 111.722 %56 |
| 2020[22] | 198.979 | 74 | %0 |
%45 89.879 109.100 %55 |
| 2021[22] | 201.711 | 74 | %1 |
%47 93.813 107.898 %53 |
Konum
[değiştir | kaynağı değiştir]| Konum Bilgileri | ||||||
| İlçe | Kuruluş Yılı[23] | Önceden bağlı olduğu ilçe | Alanı km² | Rakım mt. | Merkeze Uzaklık km[24] | Ulaşan Yollar[24] |
| Bartın Merkez | 1.091 | 12 | D.755-05, D.010-08, D.755-01 | |||
| Amasra | 1987 | Merkez | 178 | 12 | 19 | D.010-08=>74.03 |
| Kurucaşile | 1957 | Merkez | 152 | 13 | 64 | D.010-08 |
| Ulus | 1944 | Safranbolu | 909 | 179 | 37 | D.755-01=>74.25 |
| BARTIN | 1991 | ZONGULDAK | 2.330 | |||
Spor
[değiştir | kaynağı değiştir]2018-2019 Sezonu sonunda, Futbol takımı Bartınspor BAL (Bölgesel Amatör Lig) grubunda 6. olmuştur. Bartın'ın liglerdeki diğer takımı Bartın Gençlik Hizmetleri, Voleybol Erkekler bölgesel ligde final grubunda 2. olmuştur.
Ziraat Türkiye Kupası'nda Bartınspor, 3.turda Sarıyer'e elenmiştir.
Bartın'ın önemli spor tesisleri: Bartın Atatürk Stadyumu (5.000), Ömer Tepesi Spor Salonu (750) ve Bartın Kapalı Yüzme Havuzu-Y.Olimpik (500).
Müzeler
[değiştir | kaynağı değiştir]- Bartın Kent Müzesi
- Kemal Samancıoğlu Etnografya Müzesi
- Amasra Müzesi
Mutfak
[değiştir | kaynağı değiştir]Bartın'ın sahip olduğu yöresel yemekler aşağıda listelenmiştir:[25] [26]
- Amasra Salatası
- Pirinçli Mantı
- Mancar Dolması
- Ispıt Yemeği
- Halışka
- Kabak Purması
- Pum Pum Çorbası
- Şap Şap Köftesi
- Maydonozlu Köfte
- Ağda Tatlısı
- Tatlı Kabak Böreği
- Maydonoz Dolması
- Kulaklı Makarna (Sebzeli Mantı)
- Fesleğenli Yağlı Gözleme
- İncir Dondurması Tatlısı (Uyutması)
- Tavuklu Börek (Kuru Yufka)
- Kök Pancar Salatası
- Serme Ekmeği
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Bartın ilindeki yerleşim yerleri listesi
- Bartın Üniversitesi
- Küre Dağları Millî Parkı
- Kirazlıköprü Barajı ve Hidroelektrik Santrali
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Bartın Çayı" (PDF). 18 Nisan 2024 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2025.
- ^ "İl ve ilçe yüzölçümleri". 7 Ekim 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2025.
- ^ "Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM)" (PDF). Erişim tarihi: 19 Kasım 2025.
- ^ "T.C. İçişleri Bakanlığı". 5 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2020.
- ^ "Wayback Machine" (PDF). 18 Haziran 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2020.
- ^ "Resmî Gazete" (PDF). 12 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2023.
- ^ "Bartın Belediyesi". 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2020.
- ^ "2024 yılı nüfusu". 26 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2025.
- ^ "İl ve ilçe yüzölçümleri". 7 Ekim 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2025.
- ^ "HGM | Harita Genel Müdürlüğü" (PDF). 16 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Şubat 2020.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f g
- "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Bartın Nüfusu". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Bartın Nüfusu". nufusune.com.
- ^ İçişleri Bakanlığı- İller İdaresi Genel Müdürlüğü
- ^ a b Karayolları Genel Müdürlüğü
- ^ "Bartın Mutfağı". bartin.ktb.gov.tr. 14 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2025.
- ^ https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/bartin/neyenir?ilId=36&keyword=&etiket=&hariciEtiket=&kategori=0&gorsel=0&sayfa=1&sayi=100
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Bartın Valiliği4 Eylül 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Bartın İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü15 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
