Kilis (il)
| Kilis | |
|---|---|
 | |
 İlin Türkiye'deki konumu | |
 İl sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| Coğrafi bölge | Güneydoğu Anadolu Bölgesi[1][2] Akdeniz Bölgesi |
| İdare | |
| • Vali | Tahir Şahin[3] |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 1.412 km² |
| Nüfus (2020) | |
| • Toplam | 128.781 |
| • Yoğunluk | 101/km² |
| • Kır | 34.367 |
| • Şehir | 94414 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 348 |
| İl plaka kodu | 79 |
Kilis; Türkiye'nin güneydoğusunda yer alan, Suriye ile komşu bir sınır ilidir. İlin nüfusu 156.739'dur.[4]
İlin doğu, batı ve kuzeyinde Gaziantep, güneyinde ise Suriye yer almaktadır. Gaziantep'e 58 km uzaklıkta olan Kilis, Suriye sınırına ise 10 km uzaklıktadır. Kilis'ten geçen yol Türkiye sınırlarının ötesinde Azez'den geçtikten sonra Suriye'nin Halep şehrine ulaşır. İl merkezi doğudan batıya doğru uzanan Resul Osman dağı eteklerinde kurulu olup güneye doğru inildikçe düz arazilere inen fazla engebeli olmayan bir sahada yer almaktadır. İlin kuzeyinde yer alan ve doğudan batıya uzanan dağlar arasında kuru dereler ve birkaç küçük akarsu bulunmaktadır. Genellikle kıraç arazilerin yer aldığı bu dağların etekleri ve üst kısımlarında tarıma elverişli araziler bulunmaktadır.
İlin güneydoğu ve sınır şeridi boylarında özellikle bağcılık ve zeytincilik çok gelişmiş ve tarıma elverişli araziler bulunmaktadır. Kırsal kesiminde yaşayan insanlar geçimini tarıma dayalı olarak sağlamaktadır.
İl sınırları 38 derece 27' ve 38 derece 01' boylamları ile 36 derece 38' ve 37 derece 32' arasında bulunan Kilis ilinin yüzölçümü 1.412 km² dir.[5]
Kilis ilinin deniz seviyesinden ortalama yüksekliği 680 metredir.[6]
İldeki başlıca çaylar; Afrin Çayı, Sunnep Çayı, Sabun Suyu Çayı ve Balık Suyu Çayları olup bu çayların geçtiği arazilerde sulu tarım yapılabilmektedir. Kilis ilinin %12,2 si orman ve fundalık arazi %69,3 ü tarım alanı %7,7 si çayır ve mera arazisi %10,6 sı tarım dışı araziden oluşmaktadır.
Kilis 06 Haziran 1995 gün ve 22305 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan 550 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Yalova ve Karabük'le beraber il olmuştur. Plaka 79 rakımı ise 643'tür. İlçeleri Elbeyli, Polateli ve Musabeyli olmak üzere üç tanedir.
2021 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle birlikte 4 ilçe ile 4 belediye ve bu belediyelerde 89 mahalle ile 138 köy bulunmaktadır.[7]
Kilis ilinin ev yapıları, yemek kültürleri vb. açılardan Gaziantep ve Halep ile benzerliği çok fazladır.
Kilis'in trafik plaka numarası 79'dur.
Yönetim
[değiştir | kaynağı değiştir]İllerde protokolde ilk sırada yer alan vali, merkezi yönetimi temsil eder ve cumhurbaşkanı tarafından atanır. Büyükşehir dışındaki illerde yerel yönetim, şehirler düzeyindedir. Belediye Başkanı, belediye sınırları içinde kalan seçmenin oy çokluğu ile seçilir. Aynı seçmen İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanarak ilçelerin belediye meclislerini oluşturur. İldeki bütün seçmenler ayrıca il genel meclisi için de oy kullanarak, il genel meclisinin oluşumunu sağlarlar.
İl Genel Meclisi ve Belediye Meclisi üyelikleri için yapılan seçimlerde, onda birlik baraj uygulamalı nispi temsil sistemi, belediye başkanlığı seçiminde ise çoğunluk sistemi uygulanır İl genel meclisi ve belediye meclisi üye sayıları ilçe nüfusuna göre, kontenjandan kalan sayıların partilere dağılımı ise D'Hondt Sistemine göre belirlenir (Kanun:2972-Madde:23)
İl Genel Meclisi, İl Özel İdaresinin karar organıdır, başkanını üyeleri arasından gizli oyla seçer. Ayrıca İl Genel Meclisi, bir yıl görev yapmak üzere kendi üyeleri arasından gizli oyla beş kişilik il encümenini seçer.[8][9]
Merkezi yönetim, vali ve il müdürlerinden oluşur. İl Özel İdaresi (İl Genel Meclisi ve İl Encümeni) seçilmişlerden oluşur, ancak vali başkanlığında görev yapar. Yerel yönetim ise belediye başkanları ve belediye meclislerinden oluşur.
Kilis Valisi, 1977 Adana doğumlu Tahir ŞAHİN'dir. Ağustos 2023 tarihinde Kağıthane Kaymakamı iken atanmıştır.
Kilis Belediye Başkanı, 1987 Kilis doğumlu Hakan BİLECEN (CHP), 31 Mart 2024 yerel seçimlerinde %41,98 oy oranıyla seçilmiştir.[10][11]
2019 Türkiye yerel seçimleri sonuçlarına göre Kilis İl Genel Meclisi üye sayısı, 8 AK Parti ve 3 MHP'den olmak üzere 11'dir.[12] Kilis Belediye meclisi ise 18 AK Parti, 10 MHP ve 3 İYİ Parti'den olmak üzere 31 üyeden oluşur.[13]
2023 Genel seçimleri sonucu, Kilis'i temsilen TBMM'ye AK Parti'den 1 milletvekili (Ahmet Salih Dal) ve MHP'den 1 milletvekili (Mustafa Demir) seçilmiştir.[14]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]Güncel Nüfus Değerleri (TÜİK 6 Şubat 2025 verileri[15])
Kilis'in nüfusu 156.739'dur.[4] Bu nüfusun % 78,49'u şehirde yaşamaktadır (2024 sonu). İlin yüzölçümü 1.412 km²'dir. İlde km²'ye 110 kişi düşmektedir. (Bu sayı merkezde 214'tür.) İlde yıllık nüfus artış oranı %1,01 olmuştur. Nüfus artış oranının en yüksek ve en düşük olduğu ilçeler sırasıyla Merkez ilçe (%1,96)- Elbeyli (%-6,75)'dir. Elbeyli'nin nüfusu 2023 yılında %11.12 oranında artmıştı.
06 Şubat 2025 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber toplam 4 ilçe ve 4 belediye ile bu belediyelerde 89 mahalle ve 140 köy vardır.
| 2024 yılı sonunda Kilis ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri[16] | ||||||||||||
| İlçe | Nüfus
2023 |
Nüfus
2024 |
Fark | Nüfus
Artışı % |
Belediye
Sayısı |
Mahalle
Sayısı |
Köy
Sayısı |
Köy
Nüfusu |
Şehir
nüfusu |
Şehirde
oturan % |
Alanı
km2[17] |
km2'ye
düşen kişi |
| Elbeyli | 6.252 | 5.830 | -422 | -6,75 | 1 | 4 | 23 | 3.867 | 1.963 | 33,67 | 238 | 24 |
| Merkez | 130.665 | 133.225 | 2.560 | 1,96 | 1 | 76 | 54 | 14.032 | 119.193 | 89,47 | 610 | 218 |
| Musabeyli | 13.108 | 12.612 | -496 | -3,78 | 1 | 3 | 46 | 11.390 | 1.222 | 9,69 | 346 | 36 |
| Polateli | 5.154 | 5.072 | -82 | -1,59 | 1 | 6 | 17 | 3.847 | 1.225 | 24,15 | 218 | 23 |
| Kilis | 155.179 | 156.739 | 1.560 | 1,01 | 4 | 89 | 140 | 33.136 | 123.603 | 78,86 | 1.412 | 111 |
İlin yıllara göre nüfusları
[değiştir | kaynağı değiştir]| Kilis il nüfus bilgileri | ||||
|---|---|---|---|---|
| Yıl | Toplam | Sıra | Fark | Şehir - Kır |
| 2000[18] | 114.721 | 79 | %65 74.985 39.739 %35 | |
| 2007[19] | 118.457 | 78 | %3  |
%70 82.419 36.038 %30 |
| 2008[20] | 120.991 | 78 | %2 |
%68 82.747 38.244 %32 |
| 2009[21] | 122.104 | 78 | %1 |
%69 84.299 37.805 %31 |
| 2010[22] | 123.135 | 78 | %1 |
%70 85.923 37.212 %30 |
| 2011[23] | 124.452 | 78 | %1 |
%71 87.939 36.513 %29 |
| 2012[24] | 124.320 | 78 | %0  |
%72 88.934 35.386 %28 |
| 2013[25] | 128.586 | 78 | %3 |
%73 93.640 34.946 %27 |
| 2014[26] | 128.781 | 78 | %0 |
%73 94.414 34.367 %27 |
| 2015[27] | 130.655 | 78 | %1 |
%75 97.411 33.244 %25 |
| 2016[27] | 130.825 | 78 | %0 |
%75 97.561 33.264 %25 |
| 2017[27] | 136.319 | 78 | %4 |
%75 102.168 34.151 %25 |
| 2018[27] | 142.541 | 78 | %5 |
%74 106.061 36.480 %26 |
| 2019[27] | 142.490 | 78 | %0 |
%76 108.172 34.318 %24 |
| 2020[27] | 142.792 | 77 | %0 |
%77 109.566 33.226 %23 |
| 2021[27] | 145.826 | 78 | %2 |
%78 113.311 32.515 %22 |
Konum
[değiştir | kaynağı değiştir]| Konum Bilgileri | ||||||
| İlçe | Kuruluş Yılı[28] | Önceden bağlı olduğu ilçe | Alanı km² | Rakım mt. | Merkeze km[29] | Ulaşan Yollar[29] |
| Kilis Merkez | 610 | 660 | D.850-15, D.410-03 | |||
| Elbeyli | 1995 | Oğuzeli | 238 | 519 | 33 | D.850-15=>79.25, 79.26 |
| Musabeyli | 1995 | Merkez | 346 | 745 | 33 | D.410-03=>79.76 |
| Polateli | 1995 | Merkez | 218 | 840 | 21 | D.410-03=>79.75 |
| KİLİS | 1995 | GAZİANTEP | 1.412 | |||
Eğitim
[değiştir | kaynağı değiştir]Kilis ilindeki tek yükseköğretim kurumu, 2007 yılında kurulan Kilis 7 Aralık Üniversitesi'dir. Günümüzde üniversiteye kayıtlı yaklaşık 8000 öğrenci vardır.
Spor
[değiştir | kaynağı değiştir]2018-2019 Sezonunda, Kilis Belediyespor, Bölgesel Amatör Lig (BAL)'da grubunu 6.sırada tamamlamıştır. Voleybol Bayanlar 2. Ligindeki takımı Kilis Belediyespor da grubunda 3.olmuştur.
Ziraat Türkiye Kupası'nda Kilis Belediyespor, 3.turda 1. Lig takımı Osmanlıspor'a elenmiştir.
Önemli spor tesisleri: Kilis merkezindeki 7 Aralık Stadı ve (3.000) Kapalı Spor Salonu (2.500) dur.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Harita Genel Komutanlığı Türkiye Coğrafi Bölgeler Haritası". 16 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2016.
- ^ ÖZÇAĞLAR, Ali (2003). "TÜRKİYE'DE YAPILAN BÖLGE AYRIMLARI VE BÖLGE PLANLAMA ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ" (PDF). Coğrafi Bilimler Dergisi. ankara.edu.tr. 3 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Kasım 2016.
- ^ "Yeni Valiler Kararnamesi Resmi Gazete'de yayımlandı: 39 ilin valisi değişti". Haberturk.com. 27 Ekim 2018. 25 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2018.
- ^ a b "Nüfus İstatistikleri Portalı". nip.tuik.gov.tr. 4 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2025-11-03.
- ^ "HGM | Harita Genel Müdürlüğü - Ulusal Haritacılık Kurumu". www.harita.gov.tr. 7 Ekim 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2025-11-03.
- ^ "Ana Sayfa". kilis.ktb.gov.tr. Erişim tarihi: 2025-11-23.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;Güncel Nüfus Değerleriisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ "T.C. İçişleri Bakanlığı". 5 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2020.
- ^ "Wayback Machine" (PDF). 18 Haziran 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2020.
- ^ "Av. Mehmet Abdi BULUT – Kilis Belediye Başkanı". 20 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2020.
- ^ "Kilis Seçim Sonuçları: 31 Mart 2024 Kilis Yerel Seçim Sonuçları". secim.sozcu.com.tr. 24 Haziran 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2025.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2020.
- ^ "2024 yılı nüfusu". 26 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2025.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ "HGM | Harita Genel Müdürlüğü" (PDF). 24 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f g
- "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Kilis Nüfusu". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Kilis Nüfusu". nufusune.com.
- ^ İçişleri Bakanlığı- İller İdaresi Genel Müdürlüğü
- ^ a b Karayolları Genel Müdürlüğü
Kilis 7 Aralık Üniversitesi1 Eylül 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Kilis Valiliği
- Kilis 7 Aralık Üniversitesi
- Kilis Belediyesi
- Kilis il kültür ve turizm müdürlüğü
- YerelNET Kilis 13 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
