Araxa
Grekçe: Ἄραξα | |||||||||||||
 Araxa'da, muhtemelen MÖ 2. yüzyıla ait Likya Kaya Mezarları | |||||||||||||
  Araxa Turkey haritasındaki konumu. | |||||||||||||
| Diğer adı | Araththi | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Konum | Ören, Seydikemer, Muğla, Türkiye | ||||||||||||
| Bölge | Likya | ||||||||||||
| Koordinatlar | 36°44′44″N 29°22′10″E / 36.745487°K 29.369329°D | ||||||||||||
| Tür | Yerleşim yeri | ||||||||||||
| Sit ayrıntıları | |||||||||||||
Araxa 
 | |||||||||||||
Araxa Grekçe: Ἄραξα veya Araksa, Araththi, Alexander Polyhistor'un, Lyciaca adlı eserinin ikinci kitabında tanımladığı[1][2] bir Likya antik kentidir. Batlamyus burayı Sidyma yakınlarına yerleştirir. Günümüzde Muğla ilinin Seydikemer ilçesine bağlı Ören köyü yakınlarında yer alır. Fethiye'ye 40 km uzaklıktadır ve antik Ksanthos çayının kaynağında kurulmuştur.[3]
Araxa adı Luvi ve Karya dillerinde “sunaklı tapınak” anlamına geliyor. Likya yazıtlarında kentten Araththi olarak da bahsedilmektedir.[4] Bugünkü Türkçe yazılışı Araksa'dır.
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]Şehrin tarihi hakkında çok az şey bilinmektedir. Sidyma şehrinden bir Likya efsanesi, Leto'nun Apollon ve Artemis'i Araxa'da doğurduğunu anlatır.[5]
Araxa, Likya Birliği'nin bir üyesi olduğundan, şehrin varlığı MÖ 3. yüzyılın başlarından itibaren varsayılmaktadır, ancak bir kuruluş tarihi tam olarak bilinmemektedir. MÖ 1. yüzyılda Yunan bilgin Alexander Polyhistor, "Lyciaca" adlı eserinin ikinci kitabında Araxa'yı antik Likya'da bir şehir olarak anar.
Şehrin tarihine dair ipuçları, 1946 yılında akropol kalıntılarında (bugün Ören'de bulunmaktadır) bulunan, MÖ 2. yüzyıldan kalma Orthagoras adlı bir vatandaşa ait bir onur yazıtında bulunmaktadır. Bu, Araxa'dan kalan tek yerel kanıttır ve Bubon (Grekçe: Βουβών) şehri ile şiddetli bir çatışmayı ve kısa bir süre sonra Kibyra (Grekçe: Κίβυρα) şehri ile düşmanlıkları anlatır.[6] Her iki durumda da Araxa, Likya Birliği tarafından desteklenmiştir, bu da birliğin tam üyesi olduğunu kanıtlar. Kibyra ile olan çatışmadan sonra, MÖ 84'te Araxa, Oinoanda'nın (Grekçe: Οἰνόανδα) Likya Birliği'ne katılması için çaba göstermiştir.[7] Ayrıca Araxa, Likya Birliği'nin Termessos'a karşı savaşına da katılmıştır. İmparator Claudius döneminde Küçük Asya'daki Roma fetihleri sırasında Likya Birliği, imparatorluk eyaleti Likya'ya dahil edilmiştir.
Araxa'nın sakinleri tarafından ne zaman terk edildiği bilinmemektedir. Şehrin 9. yüzyıldaki Arap akınları sırasında terk edildiği tahmin edilmektedir.
Yapılar
[değiştir | kaynağı değiştir]Araxa'dan günümüze çok az yapı kalıntısı ulaşmıştır. Akropolis tepesinin güneydoğu tarafında kalenin kalıntıları bulunmaktadır. Bunlar, yaklaşık üç metrekarelik bir alana sahip, Kiklop tarzı bir duvar kalıntısından ve dokuz metre genişliğinde masif bir kule temelinin kalıntılarından oluşmaktadır. Ören köyünde yine Kiklop duvar işçiliğiyle yapılmış, yaklaşık dokuz metre uzunluğunda ve üç metre yüksekliğinde bir duvar daha bulunmaktadır.
Yerleşim yerinin yaklaşık bir kilometre güneybatısında, bir tepenin eteğinde yaklaşık bir düzine kaya mezarı bulunmaktadır. Bunların çoğu Likya tarzında oyulmuştur, ancak hiçbirinde yazıt bulunmamaktadır. Daha yakın tarihli bir mezarda iki ante (duvar çıkıntısı) vardır ve rozetler, küçük başlıklar ve süslemeli bir arşitrav ile donatılmıştır. Kara Çay'ı yakınlarında, ilgili lahitler henüz bulunamamış olsa da, birkaç alınlıklı lahit kapağı bulunmuştur.
Piskoposluk
[değiştir | kaynağı değiştir]Roma'nın Likya eyaletinde bulunduğu için, Araxa piskoposluğu, eyaletin başkenti olan Myra metropolitliğine bağlı bir suffragan piskoposluğuydu. Mevcut kayıtlarda dört piskoposunun adı korunmuştur. Theotimus 381'deki Birinci Konstantinopolis Konsili'nde, Leontius 451'deki Kalkedon Konsili'nde, Theodorus 692'deki Trullo Konsili'nde ve Stephanus 787'deki İkinci İznik Konsili'nde bulunmuştur.[8][9]
Artık bir yerleşim piskoposluğu olmayan Araxa, bugün Katolik Kilisesi tarafından 1933'ten bu yana itibari (titular) bir piskoposluk olarak listelenmektedir.[10] Son saygın kişi olan Philip Joseph Furlong'un 13 Nisan 1989'daki ölümünden bu yana bu unvan yeniden verilmemiştir.[11]
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Likya kaya mezarı -
Araxa yakınındaki Likya kaya mezarları kısmen yıkılmıştır. -
Likya kaya mezarı, Ören-Ortaköy yolu üzerinde. -
Likya kaya mezarı, kısmen hasar görmüş. -
Araxa yakınlarındaki bitmemiş Likya kaya mezarı. -
Araxa yakınlarında yıkılan Likya kaya mezarları.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Steph. B. s. v. Ἄραξα.
- ^
Smith, William, (Ed.) (1854–1857). "Araxa". Yunan ve Roma Coğrafya Sözlüğü (İngilizce). Londra: John Murray.
- ^ "The Princeton Encyclopedia of Classical Sites, ARAXA (Ören) Lycia, Turkey". www.perseus.tufts.edu. 27 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2025.
- ^ "Araksa (Araxa, Ören)". www.kenthaber.com. 21 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2025.
- ^ "The Princeton Encyclopedia of Classical Sites, ARAXA (Ören) Lycia, Turkey". www.perseus.tufts.edu. 21 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2025.
- ^ Sencer Şahin und Mustafa Adak: Stadiasmus Patarensis: Itinera Romana Provinciae Lyciae; Ege Yayınları; Istanbul, 2007: S 164ff; ISBN 978-975-8071-79-1
- ^ "Supplementum Epigraphicum Graecum, 18570; SEG XVIII 570". Brill (İngilizce). 8 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2025.
- ^ Quien (O.P.), Michel Le (1740). Oriens christianus: in quatuor patriarchatus digestus : quo exhibentur ecclesiae, patriarchae caeterique praesules totius orientis (Latince). ex Typographia Regia.
- ^ wyd, Gams Pius Bonifacius (1816-1892) (1931), Series episcoporum Ecclesiae catholicae, quotquot innotuerunt a beato Petro apostolo. Cz.1, Hiersemann K. W., 4 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi6 Ocak 2025
- ^ Annuario Pontificio 2013 (Libreria Editrice Vaticana 2013 978-88-209-9070-1), p. 836
- ^ "Araxa (Titular See) [Catholic-Hierarchy]". www.catholic-hierarchy.org. 21 Kasım 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2025.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
OpenStreetMap'te Araxa ile ilgili coğrafi veriler - Kenthaber Araksa Sayfası
- Fethiye Belediyesi Kültür Merkezi
 | Arkeoloji ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
| Otorite kontrolü |
|
|---|