Beyyâse Emirliği

Beyyâse Emirliği
طائفة بياسة
Beyyâse Emirliği طائفة بياسة
1224-1226
	İber yarımadası, 1224
Başkent	Beyyâse (Baeza)
Yaygın dil(ler)	Arapça, Berberi dilleri, Mozarapça, İbranice
Resmî din	İslam, Hristiyanlık (Mozarap Riti), Yahudilik
Hükûmet	Monarşi
Emir
• 1224-1226
• 1224-1226	Abdullah b. Muhammed el-Beyyâsî
Tarihî dönem	Orta Çağ
• Muvahhidler'in zayıflaması
• Muvahhidler'in zayıflaması	1224
• Kastilya Krallığı tarafından fethedilmesi	1226
Para birimi	Dirhem, Dinar
Öncüller	Ardıllar
	Muvahhidler
Kastilya Krallığı
Günümüzdeki durumu	İspanya

Beyyâse Emirliği (Arapça: طائفة بياسة; İspanyolca: Taifa de Baeza), İber Yarımadası'nın güneyinde 1224–1226 yılları arasında varlığını sürdüren kısa ömürlü bir taifa devletiydi. Emirlik, Las Navas de Tolosa Savaşı’nın (1212) ardından Muvahhidlerin Endülüs’teki otoritesinin zayıflamasıyla ortaya çıktı. Taifanın tek hükümdarı Abdullah b. Muhammed el-Beyyâsî idi. Emirliğin varlığı, Kastilya Kralı III. Fernando ile kurduğu ittifak sayesinde mümkün olmuştur. El-Beyyâsî’nin 1226’da öldürülmesi, taifanın hızlı bir şekilde dağılmasına yol açtı.

Tarihçe

Las Navas de Tolosa Savaşı (İkâb Savaşı) yenilgisinin ardından Muvahhidler İber Yarımadası'nda zayıflamaya başladı ve bu durum Endülüs’te Üçüncü Taifa Dönemi [es]nin ortaya çıkmasına zemin hazırladı.

el-Beyyâsî

Abdullah b. Muhammed el-Beyyâsî [es], soylu bir aileye mensuptu ve Muvahhidlerin ilk halifesi Abdülmü’min el-Kûmî’nin torununun oğluydu. Babası Ebû Abdullah Muhammed b. Ömer, Beyyâse Valisiydi. Muvahhid halifesi Ebû Yakub Yûsuf el-Müstansır (II. Yusuf) döneminde kısa bir süre Ceyyân (Jaén) Valisi olarak görev yaptı. Halifenin ölümü ile (1224) yerine geçen yeni Halife I. Abdülvâhid el-Mahlû [en], el-Beyyâsî'yi görevden alarak yerine amcasını (Ebû'l Rebî b. Ebû Hafs) atadı. Bu gelişme üzerine Beyyâsî yeni halifeyi tanımadı ve halifeliğin diğer varisi olan Ebû Muhammed Abdullah el-Âdil [en]'in hizmetine girdi.

Emirliğin kurulması

El-Âdil, aynı yıl (1224), el-Beyyâsî'nin desteğiyle Abdülvâhid el-Mahlû'yu İşbiliye'de (Sevilla) tahttan indirdi ve halife oldu. El-Beyyâsî, hizmetinin karşılığında İşbiliye valisi olarak görevlendirilmeyi umuyordu ancak kendisine daha az öneme sahip Kurtuba (Córdoba) valiliği teklif edildi. Hayal kırıklığına uğrayan el-Beyyâsî görevi kabul etti; ancak bir süre sonra isyan ederek, doğum yeri olan Beyyâse ve çevresini ele geçirdi ve kendi emirliğini kurdu. Emirlik, günümüz Jaén ve Córdoba illeri arasındaki bölgede yer almaktaydı.

Kastilya ile ittifak

Muvahhidlerin karşı saldırıları nedeniyle el-Beyyâsî, Kastilya Kralı III. Fernando ile ittifak kurdu ve askeri destek karşılığında Kastilya'ya Endûcer (Andújar) Kalesi ile Mârtüş (Martos) yakınlarındaki Peña [es] ve Villa [es] kalelerini vermek zorunda kaldı (1225).^[2]^[3]

Fernando bu kalelerin yönetimini ve gelirlerini el Castellano lakaplı Álvaro Pérez de Castro [en]'ya verdi. De Castro, bu kalelere Santiago [en] ve Calatrava Tarikatı Şövalyeleri [en]ni yerleştirdi^[4] ve kısa sürede Martos, Kastilya'nın güney sınır hattında stratejik bir merkez haline geldi.^[5]

Pérez de Castro'nun Muvahhid topraklarına düzenlediği saldırılar sebebiyle İşbiliye Valisi; İşbiliye, Kurtuba, Şerîş (Jerez de la Frontera) ve Tejada’dan asker toplamaya başladı. Ancak oluşturulan ordu ağır bir mağlubiyet aldı ve bu durum, İşbiliye-Kurtuba arasındaki birçok yerleşimin el-Beyyâsî’nin hâkimiyetini tanımasına neden oldu.^[6]

Taifanın sonu

Muvahhidlerin bölgede stratejik öneme sahip Garcíez Kalesini ele geçirmesi güç dengelerini değiştirdi.^[7] Zor duruma düşen el-Beyyâsî, Endûcer’de III. Fernando ile buluştu. Askeri destek karşılığında Burgalimar [en], Capilla [es] ve Şelbatarra [es] (Salvatierra) kalelerinin Kastilya'ya devredilmesi; ayrıca Beyyâse Kalesi’ne Kastilyalı askerler ile tarikat şövalyelerinin yerleştirilmesi konusunda anlaşmaya varıldı.^[8]^[9]

1226 yılının Temmuz ayında, el-Beyyâsî, kendi vezirinin Muvahhidlerle iş birliği yapması sonucu Hısnü’l-Müdevver’de (Almodóvar del Río) yakalanıp idam edildi.^[10] Bu olayın ardından Ceyyân (Jaén) Valisi Beyyâse’deki Alkazar’da (Alcázar) bulunan Hristiyan garnizonuna saldırdıysa da başarılı olamadı. Aynı yılın sonlarında Beyyâse (Baeza), Mârtüş (Martos) ve Endûcer (Andújar) çevresindeki Müslüman nüfus, güvenlik kaygıları sebebiyle bölgeden ayrıldı.^[11]

Taifanın sona ermesinin ardından, 1227 yılında III. Fernando, Baeza’nın idaresini Lope Díaz de Haro [en]’ya verdi. Çok geçmeden Baeza, Andújar ve Martos’a ilk Hristiyan yerleşimciler ulaşmaya başladı. Martos’ta ise Álvaro Pérez de Castro’nun yönetimi, Tello Alfonso de Meneses’in katılımıyla güçlendi. Tello Alfonso, ünlü Meneses ailesindendi; Alfonso Téllez de Meneses’in oğlu ve Palencia Piskoposu [en] Tello Téllez de Meneses [en]’in yeğeniydi.

Taifa Emirleri

Abdullah b. Muhammed el-Beyyâsî [es]: 1224-1226

Galeri

Şehir surlarına ait yapı, Andújar
Castillo de la Peña de Martos
Castillo de la Villa de Martos
Tejada Kalesi
Burgalimar Kalesi
Capilla Kalesi
Salvatierra Kalesi

Dış bağlantılar

TDV İslâm Ansiklopedisi:
- Muvahhidler 13 Ağustos 2025 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

İspanya Kraliyet Tarih Akademisi [en]:
- Abdullah b. Muhammed el-Beyyâsî 17 Nisan 2025 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İspanyolca)
- III. Fernando 14 Ağustos 2025 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İspanyolca)
- Alfonso Téllez de Meneses 6 Mayıs 2025 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İspanyolca)
- Tello Téllez de Meneses 20 Mart 2025 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İspanyolca)

Endülüs mirası: Itinerario Cultural de los Almorávides y Almohades (İspanyolca)

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Notlar

Dipnotlar

^ Zwartjes, Otto (2006). "Andalus". Versteegh, Kees (Ed.). Encyclopedia of Arabic Language and Linguistics. Brill Academic Publisher. s. 58.
^ Cantudo, Miguel Ángel Chamocho (13 Aralık 2017). Alvar Pérez de Castro (C. 1196-1239).Tenente de Andújar. Frontero de al-Andalus. Conquistador de Córdoba (İspanyolca). Midac, SL. ISBN 978-84-9148-381-6. Erişim tarihi: 14 Aralık 2025.
^ Eslava Galán, Juan (1987). "La campaña de 1225 y el primer cerco de Jaén por Fernando III". Boletín del Instituto de Estudios Giennenses (İspanyolca). Jaén: Instituto de Estudios Giennenses (132): 37-38. ISSN 0561-359014 Aralık 2025.
^ González González, Julio (2006). Consejo Superior de Investigaciones Científicas. Instituto Jerónimo Zurita (Ed.). Las conquistas de Fernando III en Andalucía (İspanyolca). Edición facsímil. Valladolid: Editorial Maxtor. s. 43. ISBN 84-9761-277-9. Erişim tarihi: 14 Aralık 2025.
^ Eslava Galán, Juan (1990). "El castillo de la Peña de Martos y la Orden de Calatrava". Boletín del Instituto de Estudios Giennenses (İspanyolca). Jaén: Instituto de Estudios Giennenses (142): 154. ISSN 0561-359014 Aralık 2025. "...Martos pasó de este modo a ocupar el centro estratégico de las fronteras cristiana."
^ Martínez Díaz, Gonzalo (2000). "La conquista de Andujar: su integración en la Corona de Castilla". Boletín del Instituto de Estudios Giennenses (İspanyolca). Jaén: Instituto de Estudios Giennenses (176): 624. ISSN 0561-359014 Aralık 2025.
^ Martínez Díaz, Gonzalo (2000). "La conquista de Andujar: su integración en la Corona de Castilla". Boletín del Instituto de Estudios Giennenses (İspanyolca). Jaén: Instituto de Estudios Giennenses (176): 624-625. ISSN 0561-359014 Aralık 2025.
^ Vázquez, Isabel Ramos (2003). Memoria del castillo de Byıls de la Encina (siglos XIII-XVII) (İspanyolca). Universidad de Jaén. ISBN 978-84-8439-143-2. Erişim tarihi: 14 Aralık 2025.
^ Fitz, Francisco García (2002). Relaciones políticas y guerra: la experiencia castellano-leonesa frente al Islam, siglos XI-XIII (İspanyolca). Universidad de Sevilla. ISBN 978-84-472-0708-4. Erişim tarihi: 14 Aralık 2025.
^ Martínez Díaz, Gonzalo (2000). "La conquista de Andujar: su integración en la Corona de Castilla". Boletín del Instituto de Estudios Giennenses (İspanyolca). Jaén: Instituto de Estudios Giennenses (176): 625-628. ISSN 0561-359014 Aralık 2025. "Ante el peligro que corría su vida, el rey de Baeza salió huyendo de Córdoba en compañía de unos pocos de sus fieles; los cordobeses salieron en su persecución, dándole alcance junto al castillo de Almodóvar, donde lo decapitaron enviando su cabeza al califa almohade, que unos días antes se había trasladado de Sevilla a Marruecos."
^ Martínez Díaz, Gonzalo (2000). "La conquista de Andujar: su integración en la Corona de Castilla". Boletín del Instituto de Estudios Giennenses (İspanyolca). Jaén: Instituto de Estudios Giennenses (176): 628-629. ISSN 0561-359014 Aralık 2025.

Kullanılan kaynaklar

Ansón Oliart, Francisco (1998). Fernando III, rey de Castilla y León (İspanyolca). Madrid: Ediciones Palabra S. A. ISBN 84-8239-233-6. Erişim tarihi: 14 Aralık 2025.

Castillo Armenteros, Juan Carlos; Alcázar Hernández, Eva María (2006). "La Campiña del alto Guadalquivir en la Baja Edad Media: La dinámica de un espacio fronterizo". Studia historica. Historia medieval (İspanyolca). Salamanca: Departamento de Historia Medieval, Moderna y Contemporánea de la Universidad de Salamanca. Ediciones Universidad de Salamanca. 24: 15-196. ISSN 0213-206014 Aralık 2025.

Eslava Galán, Juan (1990). "El castillo de la Peña de Martos y la Orden de Calatrava". Boletín del Instituto de Estudios Giennenses (İspanyolca). Jaén: Instituto de Estudios Giennenses (142): 149-160. ISSN 0561-359014 Aralık 2025.

Eslava Galán, Juan (1987). "La campaña de 1225 y el primer cerco de Jaén por Fernando III". Boletín del Instituto de Estudios Giennenses (İspanyolca). Jaén: Instituto de Estudios Giennenses (132): 23-38. ISSN 0561-359014 Aralık 2025.

García Fitz, Francisco (2002). Universidad de Sevilla. Servicio de Publicaciones (Ed.). Relaciones políticas y guerra. La experiencia castellano-leonesa frente al Islam. Siglos XI-XIII. 1.ª (İspanyolca). Sevilla: Grafitrés S. L. ISBN 84-472-0708-0. Erişim tarihi: 14 Aralık 2025.

González González, Julio (2006). Consejo Superior de Investigaciones Científicas. Instituto Jerónimo Zurita (Ed.). Las conquistas de Fernando III en Andalucía (İspanyolca). Edición Facsímil. Valladolid: Editorial Maxtor. ISBN 84-9761-277-9. Erişim tarihi: 14 Aralık 2025.

Martínez Díaz, Gonzalo (2000). "La conquista de Andujar: su integración en la Corona de Castilla". Boletín del Instituto de Estudios Giennenses. Jaén: Instituto de Estudios Giennenses (176): 615-644. ISSN 0561-359014 Aralık 2025.

Özdemir, Mehmet, (Ed.) (2018). İslam Tarihi ve Medeniyeti Cilt 4, Endülüs. Siyer Yayınları. ISBN 9786057558343.
Kremp, Martin (1996). Die Kleinkönige des islamischen Spanien. Texte zur Geschichte der Taifas des Andalus im 11. Jahrhundert. Mediterranea, Frankfurt/Main. ISBN 3-00-000464-5. (Almanca)
Bosworth, C. E. (1996). The New Islamic Dynasties: A Chronological and Genealogical Manual. Edinburgh University Press. s. 20. (İngilizce)

[1] Zwartjes, Otto (2006). "Andalus". Versteegh, Kees (Ed.). Encyclopedia of Arabic Language and Linguistics. Brill Academic Publisher. s. 58.

[2] Cantudo, Miguel Ángel Chamocho (13 Aralık 2017). Alvar Pérez de Castro (C. 1196-1239).Tenente de Andújar. Frontero de al-Andalus. Conquistador de Córdoba (İspanyolca). Midac, SL. ISBN 978-84-9148-381-6. Erişim tarihi: 14 Aralık 2025.

[3] Eslava Galán, Juan (1987). "La campaña de 1225 y el primer cerco de Jaén por Fernando III". Boletín del Instituto de Estudios Giennenses (İspanyolca). Jaén: Instituto de Estudios Giennenses (132): 37-38. ISSN 0561-359014 Aralık 2025.

[4] González González, Julio (2006). Consejo Superior de Investigaciones Científicas. Instituto Jerónimo Zurita (Ed.). Las conquistas de Fernando III en Andalucía (İspanyolca). Edición facsímil. Valladolid: Editorial Maxtor. s. 43. ISBN 84-9761-277-9. Erişim tarihi: 14 Aralık 2025.

[5] Eslava Galán, Juan (1990). "El castillo de la Peña de Martos y la Orden de Calatrava". Boletín del Instituto de Estudios Giennenses (İspanyolca). Jaén: Instituto de Estudios Giennenses (142): 154. ISSN 0561-359014 Aralık 2025. "...Martos pasó de este modo a ocupar el centro estratégico de las fronteras cristiana."

[6] Martínez Díaz, Gonzalo (2000). "La conquista de Andujar: su integración en la Corona de Castilla". Boletín del Instituto de Estudios Giennenses (İspanyolca). Jaén: Instituto de Estudios Giennenses (176): 624. ISSN 0561-359014 Aralık 2025.

[7] Martínez Díaz, Gonzalo (2000). "La conquista de Andujar: su integración en la Corona de Castilla". Boletín del Instituto de Estudios Giennenses (İspanyolca). Jaén: Instituto de Estudios Giennenses (176): 624-625. ISSN 0561-359014 Aralık 2025.

[8] Vázquez, Isabel Ramos (2003). Memoria del castillo de Byıls de la Encina (siglos XIII-XVII) (İspanyolca). Universidad de Jaén. ISBN 978-84-8439-143-2. Erişim tarihi: 14 Aralık 2025.

[9] Fitz, Francisco García (2002). Relaciones políticas y guerra: la experiencia castellano-leonesa frente al Islam, siglos XI-XIII (İspanyolca). Universidad de Sevilla. ISBN 978-84-472-0708-4. Erişim tarihi: 14 Aralık 2025.

[10] Martínez Díaz, Gonzalo (2000). "La conquista de Andujar: su integración en la Corona de Castilla". Boletín del Instituto de Estudios Giennenses (İspanyolca). Jaén: Instituto de Estudios Giennenses (176): 625-628. ISSN 0561-359014 Aralık 2025. "Ante el peligro que corría su vida, el rey de Baeza salió huyendo de Córdoba en compañía de unos pocos de sus fieles; los cordobeses salieron en su persecución, dándole alcance junto al castillo de Almodóvar, donde lo decapitaron enviando su cabeza al califa almohade, que unos días antes se había trasladado de Sevilla a Marruecos."

[11] Martínez Díaz, Gonzalo (2000). "La conquista de Andujar: su integración en la Corona de Castilla". Boletín del Instituto de Estudios Giennenses (İspanyolca). Jaén: Instituto de Estudios Giennenses (176): 628-629. ISSN 0561-359014 Aralık 2025.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

g t d İber Yarımadası'nda kurulan Tâifa Devletleri
11. yüzyıl	Benî Rezîn (Albarracín) Cezîretülhadrâ (Algeciras) Meriye Emirliği (Almería) (I / II) Elbunt (Alpuente) Erkûş (Arcos) Batalyevs (Badajoz) Karmûne (Carmona) Kurtuba (Córdoba) Dâniye (Denia) Gırnata (Granada) Lâride (Lleida) Üşbûne (Lisbon) Lûrka (Lorca) Mâleka (Málaga) (I / II) Mayurka (Mallorca) Mirtüle (Mértola) Molina (Molina) Mevrûr (Morón) Mürsiye (Murcia) (I / II) Mürbitâru (Murviedro ve Sagunto) Leble (Niebla) Runde (Ronda) Saltis ve Velbe (Saltés ve Huelva) Şentemeriyetülgarp (Santa Maria do Algarve) İşbiliye (Seville) Şilb (Silves) Tuleytula (Toledo) (I / II) Turtûşe (Tortosa) (I / II) Belensiye (Valencia) (I / II) Sarakusta (Zaragoza)
12. yüzyıl	Meriye Emirliği (Almería) (III) Batalyevs (Badajoz) (II) Bâcce ve Yâbüre (Beja ve Évora) Karmûne (Carmona) (II) Konstantina ve Fürnecûlüş (Constantina ve Hornachuelos) Vâdîâş ve Besta (Guadix ve Baza) Ceyyân (Jaén) (I / II) Şerîş (Jerez) Mâleka (Málaga) (III) Mirtüle (Mértola) (II / III) Mürsiye (Murcia) (III / IV) Leble (Niebla) (II) Bürşâne (Purchena) Şenterîn (Santarém) Şakûre (Segura) Şilb (Silves) (II) Tabîre (Tavira) Velbe (Tejada) Belensiye (Valencia) (III)
13. yüzyıl	Ercûne (Arjona) Beyyâse (Baeza) Dâniye (Dénia) (II) Lûrka (Lorca) (II) Mâleka (Málaga) (IV) Minorka (Menorca) Mürsiye (Murcia) (V) Leble (Niebla) (III) Uryûle (Orihuela) Belensiye (Valencia) (IV)