Benî Rezîn Emirliği
Benî Rezîn Emirliği طائفة بني رزين Şentemeriyetüşşark Emirliği | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1012-1104 | |||||||||||
 Benî Rezîn Emirliği, y. 1037. | |||||||||||
| Başkent | Şentemeriyetüşşark (Albarracín) | ||||||||||
| Yaygın dil(ler) | Arapça, Berberi dilleri, Mozarapça, İbranice[1] | ||||||||||
| Resmî din | İslam, Hristiyanlık, Yahudilik | ||||||||||
| Hükûmet | Monarşi | ||||||||||
| Emir | |||||||||||
| |||||||||||
| Tarihî dönem | Orta Çağ | ||||||||||
| |||||||||||
| Para birimi | Dirhem, Dinar | ||||||||||
| |||||||||||
| Günümüzdeki durumu | İspanya | ||||||||||
Benî Rezîn Emirliği ya da Şentemeriyetüşşark Emirliği, (Arapça: طائفة بني رزين) (İspanyolca: Taifa de Albarracín), İber Yarımadası'nın doğusunda yer alan bir berberi taifa devletiydi.[2] Emirlik, Benî Rezîn hanedanı tarafından kuruldu (1012) ve Murâbıtlar tarafından fethedilene kadar varlığını sürdürdü (1104).
10.yüzyıl
[değiştir | kaynağı değiştir]Benî Rezîn[n. 1], Hevvâre berberilerine mensup bir kabileydi. Adını, Tarık bin Ziyad ile birlikte Endülüs'ün fethine katılan Rezîn el-Bernusî den aldı.[4]
Kabile önce Kurtuba’ya (Córdoba) yerleşti, sonra Sehle kûresinin (vilayet) yönetimini üstlendiler. Burası Kûnke (Cuenca) dağlarında bulunan Şentemeriyetüşşark (Santa Maria de Oriente) şehrinin de bulunduğu bir bölgeydi. Sehletü Benî Rezîn adı verilen bölge günümüzde Albarracin adıyla tanınmaktadır.[5]
11.yüzyıl
[değiştir | kaynağı değiştir]II. Hişâm ve başvezir (hâcib) İbn Ebû Âmir el-Mansûr döneminde yapılan savaşlara katılan Benî Rezîn, Mansûr’un ölümünü (1002) takip eden ve Endülüs Emevî hilâfetinin yıkılışına kadar süren karışıklıklar boyunca bölgedeki hâkimiyetini ve itibarını korudu. Kabile, Süleyman el-Müstaîn’in halife olarak tanınmasından sonra 1012 yılında liderleri Hüzeyl b. Abdülmelik[n. 2] önderliğinde bağımsızlığını ilân etti.[4]
Ölümünün ardından (1045) yerine oğlu Ebû Mervân Abdülmelik b. Hüzeyl geçti. Cebrü’d-devle lakabıyla tahta oturan Ebû Mervân komşularıyla iyi ilişkiler kurdu ve emirliğin refah düzeyi arttı. Ancak 1085 yılında Tuleytula’nın (Toledo) düşmesinden sonra VI. Alfonso’ya vergi ödemek zorunda kaldı. Zellâka Muharebesi’nin ardından kısa süreli bir bağımsızlığa kavuştu ancak bu sefer de El Cid’e vergi ödemek zorunda kaldı. Hristiyanların bölgede güçlenmesi ve ağır vergiler onu Murâbıtlar’la ittifak yapmaya zorladı. 58 yıl hüküm süren Ebû Mervân 1103 yılında vefat etti. Yerine geçen oğlu Yahyâ b. Abdülmelik Murâbıtlar’ın Endülüs’e hâkim olmasıyla sadece bir yıl hükümdarlık yapabildi. Benî Rezîn emirliği 1104 yılında feshedildi.[4]
Benî Rezîn, Endülüs'ün diğer taifelerinden uzak durarak kendini izole etmeyi başarmıştı. Emirliğin istikrarı ve son hükümdar hariç hepsinin uzun ömürlü olması, bu ailenin bölgedeki köklü hakimiyetine ve sınır savunmasına alışmış bir askeri yapıya sahip olmalarından kaynaklanmaktadır. Emirlik ticaret yollarının kesiştiği bir yerde bulunuyordu ve bu sebebiyle refah içinde yaşadılar.
12.yüzyıl
[değiştir | kaynağı değiştir]İbn Merdenîş, Murâbıtlar'ın Mürsiye (Murcia) valisiydi. Murâbıtlar ve Muvahhidler arasında devam eden savaştan faydalanarak Doğu Endülüs'ün büyük bir kısmını ele geçirdi.[6]
Muvahhidlerin galibiyetiyle sonuçlanan savaşta (1147) yeni halife, İbn Merdenîş'in itaat etmesini istedi. İspanyol asıllı bir hristiyan iken Müslümanlığı seçen (Müvelledûn) İbn Merdenîş bu teklifi reddetti ve hristiyanlarla ittifak kurdu. 1167 yılında, eskiden Benî Rezîn Emirliği olarak geçen yerleri, Navarre'li VI. Sancho'nun vasal'ı olan Pedro Ruiz de Azagra adında bir soyluya bıraktı.[7]
Böylece, Kastilya Krallığı ile Aragon Krallığı arasında, Navarra Krallığı'na bağlı egemen bir bölge olan Sehletü Benî Rezîn (Santa María de Aben Razín)'de Albarracín Lordluğu kurulmuş oldu.
Taifa Emirleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Benî Rezîn
[değiştir | kaynağı değiştir]- Hüzeyl b. Abdülmelik: 1012–1045
- Ebû Mervân Abdülmelik b. Hüzeyl: 1045–1103
- Yahyâ b. Abdülmelik: 1103–1104
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]İspanya Kraliyet Tarih Akademisi:
- Hüzeyl b. Abdülmelik 12 Mart 2025 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İspanyolca)
- Ebû Mervân Abdülmelik b. Hüzeyl 12 Mart 2025 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İspanyolca)
- Yahyâ b. Abdülmelik 12 Mart 2025 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İspanyolca)
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Zwartjes, Otto (2006). "Andalus". Versteegh, Kees (Ed.). Encyclopedia of Arabic Language and Linguistics. Brill Academic Publisher. s. 58.
- ^ Kennedy, Hugh (11 Haziran 2014). Muslim Spain and Portugal: A Political History of Al-Andalus (İngilizce). Routledge. ISBN 9781317870418. 14 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2025.
- ^ a b Özdemir 2018, s. 168.
- ^ a b c "Soha Abboud-Haggar, REZÎN (Benî Rezîn), İslam Ansiklopedisi". 29 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2024.
- ^ "Mehmet Özdemir, ŞENTEMERİYE, İslam Ansiklopedisi". 13 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2025.
- ^ "Mehmet Özdemir, İBN MERDENÎŞ, İslam Ansiklopedisi". 5 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2025.
- ^ Mariana, Juan de; Sabau y Blanco, José Sabau y Blanco (1818). Historia general de España (İspanyolca). 7. Imprenta de Leonardo Nuñez de Vargas. s. 97.
Referans
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özdemir, Mehmet, (Ed.) (2018). İslam Tarihi ve Medeniyeti Cilt 4, Endülüs. Siyer Yayınları. ISBN 9786057558343.
- Kremp, Martin (1996). Die Kleinkönige des islamischen Spanien. Texte zur Geschichte der Taifas des Andalus im 11. Jahrhundert (Almanca). Mediterranea, Frankfurt/Main. ISBN 3-00-000464-5.
- Tavâif-i Mülûk
- Benî Rezîn Emirliği
- Berberî hanedanları
- 1012'de kurulan oluşumlar
- 1104'te feshedilmiş oluşumlar
- 11. yüzyılda Endülüs
- 12. yüzyılda Endülüs
- 11. yüzyılda Endülüs'te kurulan oluşumlar
- 12. yüzyılda Endülüs'te feshedilmiş oluşumlar
- Endülüs Özerk Bölgesi tarihi
- Tarihteki Avrupa'daki Müslüman devletleri