Mirtüle Emirliği

Mirtüle Emirliği طائفة مارتلة
1033-1151
Mirtüle Emirliği, y. 1037.
Başkent	Mirtüle (Mértola)
Yaygın dil(ler)	Arapça, Berberi dilleri, Mozarapça, İbranice
Resmî din	İslam, Hristiyanlık, Yahudilik
Hükûmet	Monarşi
Emir
• 1033-1044 İbn Tayfûr • 1144-1145 / 1146-1151 İbn Kasî
Tarihî dönem	Orta Çağ
• Kuruluş 1033 • İşbiliye/Murâbıtlar 1044–1091 / 1091–1144 • Batalyevs 1145–1146 • Muvahhidler tarafından fethedilmesi 1151
Para birimi	Dirhem, Dinar
Öncüller Ardıllar Endülüs Emevî Devleti İşbiliye Emirliği Muvahhidler
Günümüzdeki durumu	Portekiz

Mirtüle Emirliği (Arapça: طائفة مارتلة) (İspanyolca: Taifa de Mértola), İber Yarımadası'nın güneydoğusunda yer alan Arap kökenli bir taifa devletiydi. Günümüzde Portekiz sınırları içinde yer almaktadır. Emirlik üç farklı dönemde kuruldu ve hepsi kısa ömürlü oldu: 1033-1044, 1144-1145 ve 1146-1151. Emirlik, varlığını Muvahhidler tarafından fethedilene kadar sürdürdü (1151).

Tarihçe

Tavaif-i Mülûk, y. 1037

İlk kurulan emirlik İşbiliye'li Abbâdîler tarafından fethedildi (1044).

Birinci Taifa Dönemi

Birinci taifa dönemi, İkinci fitne döneminin başlangıcı (1009) ile Murâbıtlar'ın Endülüsü fethetmesine kadar olan dönemi (1091) kapsamaktadır.

Emirlik İbn Tayfûr (h. 1033-1044) tarafından kuruldu ve 11 yıl sonra 1044 yılında İşbiliye emiri Mu'tazid tarafından fethedildi. 1044-1091 yılları arasında İşbiliye'nin yönetimi altında kaldı.

İkinci Taifa Dönemi

İkinci taifa dönemi, Endülüs'te Murâbıtlar ile Muvahhidler arasındaki dönemi (1091-1147) kapsamaktadır.

İbn Kasî ve Sevretü’l-Mürîdîn hareketi

Mirtüle doğumlu ve mûvelled kökenli İbn Kasî, mutasavvıf İbnü’l-Arîf ve onun öğrencisi İbn Berrecân'dan ders aldı. Sonrasında Şilb’in (Silves) Cille köyünde, Reyhâne Ribâtı’nı inşa etti ve tasavvuf alanında öğrenci yetiştirmeye başladı. Zamanla mürid sayısın artması ile mehdilik iddiasında bulundu. Şilb’in ileri gelen aileleri, komutanları ve mûvelled asıllı kişiler de ona katılmaya başladı. Endülüs tarihinde Mürîdûn olarak adlandırılan bu tasavvufi topluluk, Sevretü’l-Mürîdîn adıyla bilinen Murâbıtlar karşıtı ayaklanmanın çekirdeğini oluşturdu.

Murâbıtlar'ın zayıflamasıyla İbn Kasî, Sevretü’l-Mürîdîn ayaklanmasını başlattı ve 1144 yılında Mirtüle'de bağımsızlığını ilan etti ancak 1 yıl sonra Batalyevs tarafından fethedildi. 1146 yılında İbn Kasî, Mirtüle'yi geri almayı başardı ve ikinci kez tahta oturdu. Kısa zamanda Tureyf, Cezîretülhadrâ (Algeciras) ve Şilb’i ele geçirdi.

Muvahhidler İşbîliye’yi fethedince İbn Kasî onları tebrik etmek için Mirtüle'den ayrılınca Şilb halkı ona karşı ayaklandı. Dönüşte bu ayaklanmayı bastırmak için Portekiz Kralı I. Afonso’dan yardım istedi. Bu haberin duyulması ile İbn Kasî öldürüldü (1151). İbn Kasî'nin ölümü ile Mirtüle Muvahhidler tarafından fethedildi.

Mimari

Günümüze çok az eser ulaşabildi. Mértola Kalesi ve şehir surları neredeyse tamamen ayaktadır.

Mirtüle Ulu Camii, mimari yapı yıkılmadan kiliseye (Nossa Senhora da Anunciação Kilisesi) dönüştürüldü. Portekiz'de ayakta kalan tek camii özelliğini taşımaktadır. İç mekan büyük bir değişime uğradı ancak minarenin alt kısmı, mihrap ve at nalı kemer'li kapısı orijinal halini korumaya başardı. Minarenin üst kısmı ise çan kulesine çevrildi.

İbn Kasî'ye bağlı Mürîdûn'lerin yetiştirildiği yerlerden biri olan Arrifana Ribâtı, 1130'lu yıllarda deniz kıyısında inşa edilmişti. Portekiz'de tespit edilen tek Ribât olup, 2001'den beri arkeologlar tarafından kazılmaktadır.

İslam Festivali

• Mértola İslam Festivali: Bu festival her iki yılda bir mayıs ayında yapılmaktadır.

Taifa Emirleri

İbn Tayfûr

• İbn Tayfûr: 1033-1044
  • İşbiliye'ye dahil oldu 1044–1091

Murâbıtlar

• Murâbıtlar tarafından fethedildi: 1091–1144

Benî Kasî

• İbn Kasî: 1144–1145, ö. 1151
  • Batalyevs'e dahil oldu: 1145–1146
• İbn Kasî (yeniden): 1146–1151
  • Muvahhidler tarafından fethedildi: 1151–1250

Galeri

• 
  Mirtüle kalesi ve şehir surları
• 
  Mirtüle Ulu Camii, Nossa Senhora da Anunciação Kilisesi'ne dönüştürüldü.
• 
  Mihrap (sağda), Nossa Senhora da Anunciação Kilisesi
• 
  At nalı kemerli kapı, Nossa Senhora da Anunciação Kilisesi
• 
  Arrifana Ribâtı arkeolojik alanı, Arrifana
• 
  İbn Kasî'ye ait heykel, Mértola Kalesi

Referans

• Özdemir, Mehmet, (Ed.) (2018). İslam Tarihi ve Medeniyeti Cilt 4, Endülüs. Siyer Yayınları. ISBN 9786057558343. 
• Kremp, Martin (1996). Die Kleinkönige des islamischen Spanien. Texte zur Geschichte der Taifas des Andalus im 11. Jahrhundert. Mediterranea, Frankfurt/Main. ISBN 3-00-000464-5.  (Almanca)
• Bosworth, C. E. (1996). The New Islamic Dynasties: A Chronological and Genealogical Manual. Edinburgh University Press. s. 20.  (İngilizce)

Dış bağlantılar

• İspanya Kraliyet Tarih Akademisi: İbn Tayfûr, İbn Kasî, İbnü’l-Arîf, İbn Berrecân (İspanyolca)
• Taifa emirlerinin listesi

Ayrıca bakınız

• Sünni hanedanlar listesi
• Sarakusta Emirliği
• İşbiliye Emirliği
• Kurtuba Emirliği

37°38′25″K 7°39′40″B