Cemal el-Etâsî

Cemal el-Etâsî Arapça: جمال الأتاسي
Lu'ay el-Etâsî (solda) Cemal el-Etâsî ile birlikte
Suriye Enformasyon Bakanı
Görev süresi Mart 1963 - Temmuz 1963
Başkan	Lu'ay el-Etâsî
Başbakan	Selahaddin el-Bitar
Kişisel bilgiler
Doğum	Nisan 1922 Humus, Şam Devleti, Fransız Suriye ve Lübnan Mandası
Ölüm	30 Mart 2000 (77 yaşında)
Milliyeti	Suriyeli
Partisi	Demokratik Arap Sosyalist Birliği
Diğer siyasi bağlantıları	Arap Sosyalist Birliği (1972'ye kadar) Arap Sosyalist Baas Partisi Suriye Bölgesel Şubesi (1966'ya kadar)
Çocuk(lar)	Süheyr Etâsî
Bitirdiği okul	Şam Üniversitesi
Mesleği	Klinik psikolog Gazeteci Siyasetçi

Cemal el-Etâsî (1922-2000) (Arapça: جمال الأتاسي) Suriyeli bir Arap milliyetçisi, siyasetçi ve yazardı. Kurulduktan kısa bir süre sonra katıldığı Suriye Baas Partisinin ilk ideologlarından biriydi. Partinin anayasasının hazırlanmasına yardımcı oldu ve partinin sloganı olan "Ebedi Mesaja Sahip Birleşik Bir Arap Ulusu"nu icat eden kişi oldu. Ayrıca partinin günlük gazetesi El-Baas'ın baş editörü olarak görev yaptı.

İlk yılları

Önde gelen bir siyasi aileye mensup olan Dr. Etâsî, Şam Üniversitesinde eğitim gördü ve 1947 yılında klinik psikoloji alanında doktora derecesi aldı. Mısır Cumhurbaşkanı Cemal Abdünnasır'ın liderliğindeki Arap milliyetçi hareketi tarafından kamusal alana çekilene kadar 1950-1958 yılları arasında memleketi ve Etâsî'nin siyasi üssü Humus'ta bu alanda çalıştı. Etâsî, 1958'de Birleşik Arap Cumhuriyeti'ni kuran Mısır ile birleşmeyi güçlü bir şekilde destekledi. Tıp eğitimini bir kez daha bırakan Etâsî gazeteciliğe geri döndü ve Nasır yanlısı El-Cemahir (Kitleler) gazetesinin baş editörü oldu, ta ki birlik 1961'de feshedilene kadar. Bu süre zarfında Nasır lehine çalıştı, dersler verdi ve kampanyalar yürüttü. Suriye'de bir darbe birliği feshettiğinde, BAC'yi yeniden kurmaya adanmış muhalefetin ses getiren bir üyesi oldu.

Bu konumu onu ülkenin Nazım el-Kudsi liderliğindeki yeni demokratik hükûmetiyle ters düşürdü ve 1961'den 1963'e kadar siyasi bir dışlanmışlık yaşadı. 1963 yılının Mart ayında yapılan yeni bir darbenin Baasın daha milliyetçi ve birlikçi bir kanadını iktidara getirmesi sonrası Cemal'in kuzeni, geleceğin devlet başkanı Nureddin el-Etâsî içişleri bakanı olurken Cemal de Baas Partisinin kurucularından Başbakan Selahaddin el-Bitar'ın kabinesinde enformasyon bakanı oldu. Cemal ayrıca partinin Devrim Komuta Konseyine de seçildi. Sadece dört ay sonra Etâsî, BAC'nin restorasyonunun partinin önceliği olmadığının farkına vararak istifa etti. Ardından, BAC'yi yeniden kurmak ve Nasır'ı yeniden Suriye'nin başkanı olarak atamak isteyen adanmış birlikçilerden oluşan şemsiye bir grup olan kendi partisi Arap Sosyalist Birliğini kurdu.

Cemal el-Etâsî, Sami Dürubi ile birlikte Frantz Fanon'un Yeryüzünün Lanetlileri adlı kitabını Arapçaya çevirdi.

Siyasi muhalefet

1970 yılında Cemal el-Etâsî, kuzeni Nureddin'i devlet başkanlığından deviren darbenin ardından Hafız Esad'ı destekledi. Esad'ın Mısır ile yeniden birleşme konusunda daha sert bir tutum takınacağını umuyordu. Mart 1972'de Esad, Baas liderliğinde sosyalist partilerden oluşan bir koalisyon olan Ulusal İlerici Cepheyi kurdu. O zamana kadar ülkedeki en saygıdeğer milliyetçilerden biri olan Etâsî'yi UİC'nin siyasi işlerini yönetmekle görevlendirilen 13 üyeli bir komiteye katılmaya davet etti. Esad'ın BAC'nin yeniden kurulmasına karşı olduğunu anlayınca bir yıl içinde ayrıldı ve Demokratik Arap Sosyalist Birliği adında yeni bir örgüt kurdu. Esad derhal bu örgütü yasadışı ilan etti ve bu nedenle parlamentoya girmesine asla izin verilmeyen Etâsî'yi izole etmeye çalıştı.

Sonraki yaşam

O zamandan ölümüne kadar pan-Arabizmi yüceltmeye devam etti ve Esad diktatörlüğünün katı sınırları içinde de olsa bu ideal için çalıştı. DASB, diğer yasa dışı partilerle birlikte 1980'de UİC'nin bir tür ayna versiyonu olarak hareket etmek üzere Ulusal Demokratik Toplantıyı kurdu. Cemal el-Etâsî bu partinin resmi sözcüsü oldu. Öldüğünde itibarı o kadar yüksekti ki Esad ona yarı resmi bir devlet cenaze töreni düzenleyerek onu inançlı ve ilkeli bir vatansever olarak onurlandırdı. Siyasi devlerden oluşan bir ailede Cemal el-Etâsî, Suriye'nin siyasi manzarasında kendine ayrı bir yer açmayı başardı ve Esad hükûmetine karşı muhalefetini sürdürmesine rağmen vatandaşları arasında büyük saygı gördü. Arapçılık ve sosyalizm üzerine kendi görüşleri olan büyük bir siyasi beyin olarak biliniyordu. Onun ölümünü, 2000 yılında Esad'ın kendisinin ölümü takip etti.

Şam Baharı sırasında (Haziran 2000'den 2001 sonbaharına kadar) demokrasi yanlısı reformist bir siyasi tartışma forumu, Suriye Hükûmeti tarafından yapılan bir baskıyla dağıtılana kadar onun adıyla anıldı.

Edebi çalışmalar

• Avrupa Sosyalizminin Tarihi
• Sosyalizm: Geçmişi ve Geleceği
• Karl Marx'ın İdeolojisi
• Cemal Abdünnasır: Devrimci Deneyim
• Sosyalizm Üzerine Makaleler (Mişel Eflak ve Münif Razzaz ile birlikte).

Kaynakça

• Sami Moubayed "Çelik ve İpek: Suriye'yi Şekillendiren Kadınlar ve Erkekler 1900-2000" (Cune Press, Seattle, 2005).