Münif Rezzaz
| Münif er-Rezzaz Arapça: منيف الرزاز | |
|---|---|
| |
| Arap Sosyalist Baas Partisi Ulusal Komutanlığı Genel Sekreteri | |
| Görev süresi Nisan 1965 - 23 Şubat 1966 | |
| Yerine geldiği | Mişel Eflak |
| Yerine gelen | Mişel Eflak (Irak ağırlıklı hizip) Nureddin el-Attasi (Suriye ağırlıklı hizip) |
| Arap Sosyalist Baas Partisi Ulusal Komutanlığı Üyesi | |
| Görev süresi 6 Nisan 1947 - 23 Şubat 1966 | |
| Ürdün Bölgesel Şubesi Bölge Komutanlığı Üyesi | |
| Görev süresi 1952 - Nisan 1965 | |
| Ürdün Bölgesel Şubesi Bölge Komutanlığı Bölge Sekreteri | |
| Görev süresi Eylül 1959 - Nisan 1965 | |
| Yerine geldiği | Abdullah Rimavi |
| Yerine gelen | Abdulgani Musa el-Nahar |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 19 Aralık 1919 Şam, Suriye |
| Ölüm | 16 Eylül 1984 (64 yaşında) Bağdat, Irak |
| Milliyeti | Ürdünlü |
| Partisi | Arap Sosyalist Baas Partisi Ürdün Bölgesel Şubesi |
Münif er-Rezzaz (Arapça: منيف الرزاز; 19 Aralık 1919 - 16 Eylül 1984), Nisan 1965'te düzenlenen 8. Ulusal Kongre'de göreve seçilen Arap Sosyalist Baas Partisi Ulusal Komutanlığı'nın ikinci ve son Genel Sekreteri olan Ürdünlü-Suriyeli bir hekim ve politikacı.
Rezzaz, 1977 yılında Irak'a taşındı ve Irak Baası'nın önde gelen üyesi oldu. Rezzaz, 1979 Baas Partisi Tasfiyesi'nde dönemin yeni Irak Cumhurbaşkanı Saddam Hüseyin'e karşı komplo kurmakla suçlanan düzinelerce muhalif arasındaydı. Kral Hüseyin, Ürdün'e sağ salim dönebilmesi için Rezzaz'ın serbest bırakılmasını savunmuştu, ancak Saddam Hüseyin bunu inatla reddetti. Rezzaz, 1984 yılında Bağdat'ta ev hapsindeyken öldü. Ailesi, Irak Baası tarafından Bağdat'taki ev hapsi sırasında hipertansiyon ilacının zehirle değiştirilerek öldürüldüğünü iddia etmektedir. Rezzaz, Tek vasiyetine üzerine Amman'a gömüldü.[1]
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]İlk yıllar
[değiştir | kaynağı değiştir]Rezzaz, 19 Aralık 1919'da Suriye'nin Şam kentinde doğdu, ancak Ürdün'de büyüdü.[2] Ailesi, bir veteriner olan babasının Suriye'deki Fransız yetkililer tarafından Büyük Suriye İsyanı sırasında yaralı atlarını tedavi ederek isyancılarla işbirliği yapmakla suçlanmasından sonra 1925'te Ürdün'e taşındı.[3][1] Rezzaz, Kahire'de kısa bir süre okuduktan sonra 1937'de Beyrut'taki Amerikan Üniversitesi'nden burs aldı.[3] 1950'de Arap Sosyalist Baas Partisinin Ürdün Bölgesel Şubesine üye oldu. Rezzaz, Ürdün'deki Baas Bölgesel Şubesi'nin kurucularından biriydi ve ulusal gazetelerdeki yazılarıyla Baas ideolojisini destekledi. 1955'ten 1957'ye kadar Ürdünlü Baasçılar Kral Hüseyin'i yüksek sesle eleştirdiler. Rezzaz, Kral Hüseyin'in Bağdat Paktı'na verdiği desteği ve Mısır Cumhurbaşkanı Cemal Abdünnasır'a karşı olan tutumunu eleştirdi. Rezzaz, monarşi karşıtı faaliyetleri nedeniyle 1956, 1958, 1959 ve 1960 yıllarında hapsedildi.[2]
Irak Baas Şubesi'ni Irak'ta iktidara getiren Ramazan Devrimi'nin ardından, Rezzaz ve diğer Baasçı Abdullah Abdüldaim'e, Irak halkına yayınlanması gereken bir siyasi program formüle etme görevi verildi.[4]
Ulusal Komutanlık
[değiştir | kaynağı değiştir]Rezzaz, Nisan 1965'teki 8. Ulusal Kongre'de Ulusal Komutanlık Genel Sekreteri seçildi ve görevde Mişel Eflak'ın yerini aldı. Ancak Rezzaz, Suriye'de yaşanan krize çözüm bulabilecek kadar Suriye işlerinde kök salmadı.[4] Kasım 1965'te Ulusal Komutanlık, Suriye Bölge Komutanlığı'nın subay atamasını veya görevden alınmasını yasaklayan bir kararı kabul etti. Salah Cedid liderliğindeki Askeri Komite hemen isyan ederek karşılık verdi. Rezzaz daha sonra, Suriye için yeni bir liderliğin kurulmasına karar verirken, Yusuf Zuayyin hükûmetinin ve Suriye Bölge Komutanlığının feshedilmesine karar veren Ulusal Komutanlığı acil bir toplantıya çağırdı; El-Bitar Başbakan oldu, Muhammed Ümran Savunma Bakanı oldu, Emin el-Hafız yeni bir Başkanlık Konseyi Başkanı oldu ve Mansur el-Atraş Ulusal Devrim Konseyi Başkanı oldu.[4] Cedid ve destekçileri, buna, Ulusal Komutanlığın ve Baas Partisi içindeki ılımlı fraksiyonun düşüşüne yol açan 1966 Suriye Darbesi'ni gerçekleştirerek yanıt verdiler.[4]
Sonraki yıllar
[değiştir | kaynağı değiştir]Eflak, Selahaddin el-Bitar ve genel olarak ılımlıların 1966 darbesinde düşüşünün ardından, Rezzaz yeraltına girdi. Cedid'in neo-Baasçı hükûmetine karşı herhangi bir direniş sergileyen eski Ulusal Komutanlığın tek üyesi oldu.[4] Göreve yükselişinde, Rezzaz'ın Eflak ile ilişkisi, onu görevden almaya zorlayan Rezzaz değil, Askeri Komite olsa bile kötüleşti.[5]
1966 darbesinden kısa bir süre sonra Albay Selim Hatum, Cedid hükûmetini devirecek bir komplo planlamaya başladı.[4] Hatum, eski Milli Komutanlık'tan gelen yoldaşların mesajlarından cesaret alarak Rezzaz'la ittifak kurdu ve davasına asker toplamaya başladı. Dürzi subayı Tümgeneral Fahd eş-Şa'ir liderliğinde bir Askeri Komite kurmayı başardı.[4] Darbe, yetkililer tarafından Ağustos 1966'da ortaya çıkarıldı ve Rezzaz ve diğer komplocular ya saklanmaya ya da Lübnan'a girmeye zorlandı. Rezzaz, 1966'da yayınlanan Al Tajribah al Murrah The Bitter Experience adlı bir teşhir kitabı yazarak Hafız Esad'ın Suriye rejimini oldukça eleştirdi.[4] 1966'da Filistinli Irak bağlantılı Baasçı örgüt Arap Kurtuluş Cephesi'nin bir üyesi oldu ve onun aracılığıyla Irak'ın egemen olduğu Baasçı yapı aracılığıyla yükseldi.
Suikast iddiası
[değiştir | kaynağı değiştir]1977 yılında Rezzaz, Irak'a taşındı ve Irak Baası'nın önde gelen üyesi oldu. Rezzaz, 1979 Baas Partisi Tasfiyesi'nde dönemin yeni Irak Cumhurbaşkanı Saddam Hüseyin'e karşı komplo kurmakla suçlanan düzinelerce muhalif arasındaydı. Kral Hüseyin, Ürdün'e sağ salim dönebilmesi için Rezzaz'ın serbest bırakılmasını savunmuştu, ancak Cumhurbaşkanı Saddam Hüseyin bunu inatla reddetti. Rezzaz, 1984 yılında öldü. Ailesi, Irak Baası tarafından Bağdat'taki ev hapsi sırasında hipertansiyon ilacının zehirle değiştirilerek öldürüldüğünü iddia etmektedir. Rezzaz, karısının ve kızının önüne kan kusmuştu.[1]
Düşüncesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Irak gazetesi Irak Today Rezzaz'ın "Baas Sosyalizmi" makalesinde, Baas sosyalizminin bilimsel sosyalizm olduğunu ve "Arap ulusu ile anavatanı arasındaki, sömürgecilik, emperyalizm ve geri kalmışlıkla, hem miras alınan hem de yeni olan çelişkilere doğal ve kaçınılmaz bir yanıttı. Sınıf mücadelesiyle harmanlanmış doğal mücadeleye doğal bir tepkidir."[6] Rezzaz, Baasçı sosyalizmin hem bilimsel hem de ahlaki olduğuna ve Baasçı sosyalizmin bir Üçüncü Dünya Sosyalizmi biçimi olduğuna vurgu yaptı. Birinci, İkinci, Üçüncü veya Dördüncü Enternasyonallerin sosyalizm biçimi olmadığını vurguladı. Ona göre bu sosyalizm biçimleri, karakterlerini emperyalist sanayileşmiş toplumlardaki saf sınıf çelişkilerinden türetmiştir. Temel özelliklerini bir yanda emperyalizm, diğer yanda geri kalmışlık ile Üçüncü Dünya'nın çelişkilerinden alan bir sosyalizmdir.[6] Baasçı sosyalizm, ekonominin tam devlet mülkiyetine karşıydı, ancak ekonominin zirvesinde devlet mülkiyetini destekledi. [7] 1957'deki etkili makalesi olan "Neden Sosyalizm Şimdi?"de Rezzaz'ın belirttiği gibi; "Sosyalizm sadece bir ekonomik düzen değil, bir yaşam biçimidir. Ekonomi, siyaset, eğitim, öğrenim, sosyal yaşam, sağlık, ahlak, edebiyat, bilim, tarih ve hem büyük hem de küçük diğerleri ile hayatın tüm yönlerine uzanır. Sosyalizm, özgürlük ve birlik, farklı şeyler için farklı isimler değil, ancak kaynaklandıkları tek bir temel yasanın farklı yönleridir."[8] Eflak ve Cemal el-Etâsî ile birlikte Rezzaz, 1974'te Sosyalizm Üzerine Makaleler'i yazdı.[2]
"Arap milliyetçiliği" başlıklı bir makalede Rezzaz, Arap milliyetçi ideolojisinin "Arapların dünya milletleriyle tek başına ayakta kalabilen ilerici bir ulus yaratma mücadelesindeki itici güç" olduğunu iddia eder.[9] Rezzaz, Arapların İslam öncesi günlere kadar uzanan bir Arap kimliğine ait olma duygusuna sahip olduklarına inanıyordu. Arap dünyasının Batı sömürgeciliği ile ilk kez 16. yüzyılın başında Basra Körfezi ve Hint Okyanusu'nda karşı karşıya geldiğine inanıyordu. "Arapların bir avuç Yahudi tarafından küçük düşürücü yenilgisini getiren 1948 Arap-İsrail Savaşı, bir yanda egemen sınıflar ile diğer yanda kitleler arasındaki güven kalıntılarını yok eden bardağın son damlasıydı."[9] İsrail'i yaratmak için Batılı güçlere duyulan kızgınlığın asla unutulmayacağına inanıyordu Rezzaz ve İsrail'in yaratılması, Arap dünyasındaki tüm Batı vesayetine son verilmesi yönündeki popüler taleplere yol açtı. Rezzaz, Arap milliyetçiliğinin iki güç arasındaki çatışma olduğunu iddia etti; gerici sınıflar ve kitleler. Gerici sınıflar, ulusa ihanet eden Batılı kapitalist emperyalizmin etkisiz vassallarıyken, kitleler "anti-emperyalist, anti-kapitalist ve anti-Siyonist ve birlik, özgürlük, sosyalizm ve tarafsızlıktan yanaydılar." [9]
Kişisel yaşam
[değiştir | kaynağı değiştir]Rezzaz, 1923'te Suriye'nin Hama kentinde dünyaya gelen Lam'a Bseisso ile 1949'da evlendi ve iki oğlu ve bir kızı oldu.[10] Oğlu Ömer Rezzaz, 2018'den 2020'ye kadar Ürdün Başbakanı'ydı.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]Özel
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c "99 years since Munif Razzaz's birth: politician, intellectual, prisoner and father". 7iber (Arapça). 19 Aralık 2018. 28 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2019.
- ^ a b c Moubayed 2006.
- ^ a b Anderson 2005.
- ^ a b c d e f g h Seale 1990.
- ^ Rabinovich 1972.
- ^ a b Alam 1994.
- ^ Ginat 1997.
- ^ Makiya 1998.
- ^ a b c Rejwan 2008.
- ^ "رجل في الأخبار.. عمر الرزاز أصله سوري وصدام حسين سمم والده". enabbaladi.net (Arapça). 5 Haziran 2018. 3 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Genel
[değiştir | kaynağı değiştir]- Alam, Mahboob (1994). Iraqi Foreign Policy Since Revolution. Mittal Publications. ISBN 978-8170995548.
- Anderson, Bette Signe (2005). Nationalist Voices in Jordan: The Street and the State. University of Texas Press. ISBN 978-0-292-70625-5.
- Ginat, Rami (1998). Egypt's Incomplete Revolution: Lutfi al-Khuli and Nasser's Socialism in the 1960s. Routledge. ISBN 978-0714647388.
- Makiya, Kanan (1998). Republic of Fear: The Politics of Modern Iraq. University of California Press. ISBN 978-0520214392.
- Moubayed, Sami M. (2006). Steel & Silk: Men and Women who shaped Syria 1900–2000. Cune Press. ISBN 978-1885942418.
- Rabinovich, Itamar (1972). Syria Under the Baʻth, 1963–66: The Army Party Symbiosis. Transaction Publishers.
- Rejwan, Nissom (2008). Arabs in the Mirror: Images and Self-Images from Pre-Islamic to Modern Times (1. bas.). University of Texas Press. ISBN 978-0292717282.
- Seale, Patrick (1990). Asad of Syria: The Struggle for the Middle East. University of California Press. ISBN 978-0520069763.
