Elizabeth Taylor
Elizabeth Taylor | |
|---|---|
 | |
| Doğum | Elizabeth Rosemond Taylor 27 Şubat 1932 Hampstead, Londra, İngiltere |
| Ölüm | 23 Mart 2011 (79 yaşında) Los Angeles, ABD |
| Ölüm sebebi | Kalp yetmezliği |
| Diğer ad(lar)ı | Liz Taylor |
| Etkin yıllar | 1942 - 2003 |
| Boy | 1,6 m (5 ft 3 in) |
| Evlilik | Conrad Hilton Jr. (e. 1950–1951) Michael Wilding (e. 1952–1957) Mike Todd (e. 1957–1958) Eddie Fisher (e. 1959–1964) Richard Burton (e. 1964–1974) Richard Burton (e. 1975–1976) John Warner (e. 1976–1982) Larry Fortensky (e. 1991–1996) |
| Çocuk(lar) | Michael Howard Wilding Christopher Edward Wilding Liza Todd Burton Maria Burton |
| İmza | |
 | |
Dame Elizabeth Rosemond Taylor (27 Şubat 1932 - 23 Mart 2011), sahne adıyla Liz Taylor, İngiliz asıllı Amerikalı oyuncu, yapımcı, aktivist ve hayırseverdi. Kariyerine 1940'ların başında çocuk oyuncu olarak başladı ve 1950'lerde klasik Hollywood sinemasının en popüler yıldızlarından biri oldu. Daha sonra 1960'larda dünyanın en çok kazanan film yıldızı oldu ve hayatının geri kalanında tanınmış bir halk figürü olarak kaldı. 1999 yılında Amerikan Film Enstitüsü tarafından en büyük kadın sinema efsaneleri listesinde yedinci sıraya yerleştirildi.
Londra'da sosyal açıdan önde gelen Amerikalı bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Taylor, 1939 yılında 7 yaşındayken ailesiyle birlikte Los Angeles'a taşındı. İlk oyunculuk deneyimini Universal Pictures'ın There's One Born Every Minute (1942) filminde küçük bir rol alarak yaşadı, ancak stüdyo bir yıl sonra sözleşmesini feshetti. Daha sonra Metro-Goldwyn-Mayer ile anlaştı ve National Velvet (1944) filminde oynadıktan sonra popüler bir genç yıldız haline geldi. 1950'lerde olgun rollere geçiş yaptı; komedi filmi Gelinin Babası'nda başrol oynadı ve dram filmi A Place in the Sun'daki (1951) performansıyla eleştirmenlerin beğenisini kazandı. Robert Taylor ve Joan Fontaine ile birlikte tarihi macera destanı Ivanhoe'da (1952) rol aldı. MGM'in en çok para kazanan yıldızlarından biri olmasına rağmen Taylor, 1950'lerin başında kariyerini sonlandırmak istedi. Stüdyonun üzerindeki kontrolünden rahatsız oldu ve kendisine verilen filmlerin çoğunu beğenmedi.
1950'lerin ortalarında epik drama Devlerin Aşkı (1956) ile başlayarak daha keyifli roller almaya başladı ve sonraki yıllarda eleştirel ve ticari açıdan başarılı birçok filmde rol aldı. Tennessee Williams'ın oyunlarından uyarlanan Kızgın Damdaki Kedi (1958) ve Suddenly, Last Summer (1959) bu filmler arasındaydı. Taylor, Suddenly, Last Summer'daki performansıyla En İyi Kadın Oyuncu dalında Altın Küre kazandı. MGM için çektiği son film olan BUtterfield 8 (1960)’de bir fahişeyi canlandırmaktan hoşlanmasa da, bu rol ona En İyi Kadın Oyuncu dalında Akademi Ödülü’nü kazandırdı. 1961'de Kleopatra filminin yapımı sırasında Taylor ve rol arkadaşı Richard Burton, evlilik dışı bir ilişki yaşamaya başladı ve bu bir skandala neden oldu. Kamuoyunun onaylamamasına rağmen ilişkilerini sürdürdüler ve 1964 yılında evlendiler. Medya tarafından “Liz ve Dick” olarak adlandırılan ikili, aralarında The V.I.P.s (1963), Ümitsiz Aşk (1965), Hırçın Kız (1967) ve Kim Korkar Hain Kurttan? (1966) filmlerinin de bulunduğu 11 filmde birlikte rol aldı. Taylor, bu filmiyle kariyerinin en iyi eleştirilerini aldı ve performansıyla ikinci Akademi Ödülü'nü ve birkaç başka ödül kazandı. Burton'la 1974'te boşandılar ama kısa süre sonra barıştılar ve 1975'te yeniden evlendiler. İkinci evliliği 1976'da boşanmayla sonuçlandı.
Taylor'ın oyunculuk kariyeri 1960'ların sonlarında gerilemeye başladı, ancak 1970'lerin ortalarına kadar filmlerde rol almaya devam etti ve ardından altıncı kocası Amerika Birleşik Devletleri Senatörü John Warner'ın kariyerini desteklemeye odaklandı. 1980'lerde ilk önemli sahne rollerinde ve birkaç televizyon filmi ve dizisinde oynadı. Sophia Loren'den sonra bir parfüm markası çıkaran ikinci ünlü oldu. Taylor, HIV/AIDS aktivizminde yer alan ilk ünlülerden biriydi. 1985'te Amerikan AIDS Araştırma Vakfı'nı ve 1991'de Elizabeth Taylor AIDS Vakfı'nı kurdu. 1990'ların başından ölümüne kadar zamanını hayırseverliğe adadı ve bu nedenle 2001 yılında Başkanlık Vatandaşlık Madalyası da dâhil olmak üzere çeşitli ödüller aldı. Uzun yıllar süren sağlık sorunlarının ardından Taylor, 2011 yılında, 79 yaşındayken kalp yetmezliğinden öldü.
Hastalık ve ölüm
[değiştir | kaynağı değiştir]
Taylor hayatının büyük bölümünde sağlık sorunlarıyla mücadele etti.[1] Skolyozla doğdu[2] ve 1944'te National Velvet'i çekerken belini kırdı. Kırık, kronik sırt sorunlarına neden olmasına rağmen birkaç yıl boyunca fark edilmedi.[3] 1956'da, omurilik disklerinin bir kısmının çıkarıldığı ve yerine bağışlanan kemiğin yerleştirildiği bir ameliyat geçirdi.[3] Taylor aynı zamanda sıklıkla ameliyat gerektiren başka hastalıklara ve yaralanmalara da yatkındı; 1961'de trakeotomi gerektiren neredeyse ölümcül bir zatürre krizinden kurtuldu. Zatürre nedeniyle bakteriyofajla tedavi edildi.[4] 1968'de acil histerektomi geçirdi; bu durum sırt problemlerini daha da kötüleştirdi ve kalça problemlerine katkıda bulundu. Belki kendi kendine ilaç kullanıyordu, alkol ve reçeteli ağrı kesici ve sakinleştirici bağımlısıydı. Aralık 1983'ten Ocak 1984'e kadar Betty Ford Merkezi'nde yedi hafta tedavi gördü ve kendisini kliniğe açıkça kabul eden ilk ünlü oldu. On yıl içinde hastalığı tekrarladı ve 1988'de yeniden rehabilitasyona girdi.[3] Taylor da kilosuyla mücadele ediyordu; 1970'lerde, özellikle Senatör John Warner'la evlendikten sonra aşırı kilo aldı ve deneyimleri hakkında Elizabeth Takes Off (1988) adlı bir diyet kitabı yayınladı.[5][6] Taylor, 1990 yılında ciddi bir zatürre nöbeti geçirene kadar çok sigara içiyordu.
Taylor'ın sağlığı hayatının son yirmi yılı boyunca giderek kötüleşti ve 1996'dan sonra halka açık etkinliklere nadiren katıldı. Taylor, 1990 ve 2000 yıllarında ciddi zatürre nöbetleri geçirdi, 1990'ların ortalarında iki kalça protezi ameliyatı geçirdi, 1997'de iyi huylu bir beyin tümörü ameliyatı ve 2002'de cilt kanseri için başarılı bir tedavi gördü. Sırt sorunları nedeniyle tekerlekli sandalye kullanan kendisine 2004 yılında konjestif kalp yetmezliği teşhisi konuldu.[7][8] Hastaneye kaldırıldıktan altı hafta sonra, 23 Mart 2011'de Los Angeles'taki Cedars-Sinai Tıp Merkezi'nde 79 yaşında hastalık nedeniyle öldü.[9] Cenazesi ertesi gün Glendale, Kaliforniya'daki Forest Lawn Memorial Park'ta gerçekleşti. Tören, Haham Jerome Cutler'ın başkanlık ettiği özel bir Yahudi töreniydi. Taylor'ın isteği üzerine tören programın 15 dakika gerisinde başladı ve temsilcisine göre "Kendi cenazesine bile geç kalmak istedi."[10]
Elizabeth Taylor yakın dostu Michael Jackson dahil Hollywood'un birçok ünlüsünün de mezarının bulunduğu Forest Lawn Memorial Park mezarlığında defnedildi.[11][12]
Filmografi
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıl | Yapım | Rol | Notlar |
|---|---|---|---|
| 1942 | There's One Born Every Minute | Gloria Twine | |
| 1943 | Lassie Come Home | Priscilla | |
| 1944 | Jane Eyre | Helen Burns | adı geçmiyor |
| The White Cliffs of Dover | Betsy | adı geçmiyor | |
| National Velvet | Velvet Brown | ||
| 1946 | Courage of Lassie | Katherine Eleanor Merrick | |
| 1947 | Life with Father | Mary Skinner | |
| Cynthia | Cynthia Bishop | ||
| 1948 | A Date with Judy | Carol Pringle | |
| Julia Misbehaves | Susan Packett | ||
| 1949 | Little Women | Amy | |
| Conspirator | Melinda Greyton | ||
| 1950 | The Big Hangover | Mary Belney | |
| Father of the Bride | Kay Banks | ||
| 1951 | Father's Little Dividend | Kay Dunstan | |
| A Place in the Sun | Angela Vickers | ||
| Quo Vadis | Christian prisoner in arena | adı geçmiyor | |
| 1952 | Love Is Better Than Ever | Anastacia "Stacie" Macaboy | |
| Ivanhoe | Rebecca | ||
| 1953 | The Girl Who Had Everything | Jean Latimer | |
| 1954 | Rhapsody | Louise Durant | |
| Elephant Walk | Ruth Wiley | ||
| Beau Brummell | Lady Patricia Belham | ||
| The Last Time I Saw Paris | Helen Ellswirth/Willis | ||
| 1956 | Giant | Leslie Lynnton Benedict | |
| 1957 | Raintree County | Susanna Drake | Akademi Ödülü nomination–Best Actress |
| 1958 | Cat on a Hot Tin Roof | Maggie the Cat | Akademi Ödülü nomination–Best Actress |
| 1959 | Suddenly, Last Summer | Catherine Holly | Akademi Ödülü nomination–Best Actress |
| 1960 | Scent of Mystery | The Real Sally | adı geçmiyor |
| Butterfield 8 | Gloria Wandrous | Akademi Ödülü–Best Actress | |
| 1963 | Cleopatra | Cleopatra | |
| The V.I.P.s | Frances Andros | ||
| 1965 | [[ | Laura Reynolds | |
| 1966 | Who's Afraid of Virginia Woolf? | Martha | Akademi Ödülü–Best Actress |
| 1967 | The Taming of the Shrew | Katharina | Yapımci, adı geçmiyor |
| Doctor Faustus | Troyali Helen | ||
| Reflections in a Golden Eye | Lenora Penderton | ||
| The Comedians | Martha Pineda | ||
| The Comedians in Africa | Kendisi | kısa belgesel | |
| 1968 | Boom! | Flora 'Sissy' Goforth | |
| Secret Ceremony | Lenora | ||
| 1969 | Anne of the Thousand Days | Courtesan | adı geçmiyor |
| 1970 | The Only Game in Town | Fran Walker | |
| Here's Lucy | Kendisi | 1 bölüm | |
| 1972 | X,Y, and Zee | Zee Blakely | |
| Under Milk Wood | Rosie Probert | ||
| Hammersmith is Out | Jimmie Jean Jackson | Silver Bear for Best Actress at Berlin[13] | |
| 1973 | Divorce His, Divorce Hers | Jane Reynolds | TV filmi |
| Night Watch | Ellen Wheeler | ||
| Ash Wednesday | Barbara Sawyer | ||
| 1974 | Identikit | Lise | Diğer adıyla The Driver's Seat |
| That's Entertainment! | Kendisi | Konuk oyuncu | |
| 1976 | The Blue Bird | Anne/ Cadi | |
| Victory at Entebbe | Edra Vilonfsky | TV filmi | |
| 1977 | A Little Night Music | Desiree Armfeldt | |
| 1978 | Return Engagement | Dr. Emily Loomis | |
| 1979 | Winter Kills | Lola Comante | adı geçmiyor |
| 1980 | The Mirror Crack'd | Marina Rudd | |
| 1981 | General Hospital | Helena Cassadine #1 | 3 bölüm |
| 1983 | Between Friends | Deborah Shapiro | TV filmi |
| 1984 | Hotel (TV dizisi) | Katherine Cole | 1 bölüm |
| All My Children | Satodaki üyelerden biri | ||
| 1985 | Malice in Wonderland | Louella Parsons | TV filmi |
| North and South | Madame Conti | TV dizisi | |
| 1986 | There Must Be a Pony | Marguerite Sydney | TV filmi |
| 1987 | Poke Alice | Alice Moffit | TV filmi |
| 1988 | Young Toscanini | Nadina Bulichoff | |
| 1989 | Sweet Bird of Youth | Alexandra Del Lago | TV filmi |
| 1992 | The Simpsons | Maggie Simpson | ses |
| Captain Planet and the Planeteers | Mrs Andrews | ses | |
| 1993 | The Simpsons | Kendisi | ses |
| 1994 | The Flintstones | Pearl Slaghoople | |
| 1996 | The Nanny | Kendisi | 1 bölüm |
| 2001 | These Old Broads | Beryl Mason | TV filmi |
| 2003 | God, the Devil and Bob | Sarah | ses |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;woo20110324isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ "Elizabeth Taylor: history of health problems". The Daily Telegraph. 23 Mart 2011. 10 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2018.
- ^ a b c Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;Walkerisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ Twilley, Nicola (14 Aralık 2020). "When a Virus Is the Cure". The New Yorker (İngilizce). 15 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi15 Aralık 2020.
Still, as late as 1961, phage therapy had some American adherents, including Elizabeth Taylor, who received a dose of staph bacteriophage when she developed near-fatal pneumonia during the filming of Cleopatra and needed an emergency tracheotomy.
- ^ Tanabe, Karin (24 Mart 2011). "Elizabeth Taylor's Washington life". Politico. 30 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2018.
- ^ Harmetz, Aljean (20 Ocak 1988). "Liz Taylor at 55: Thin Again, and Wiser". The New York Times. 24 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2018.
- ^ "Dame Elizabeth Taylor dies at the age of 79". BBC News. 23 Mart 2011. 16 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2018.
- ^ "Elizabeth Taylor dies aged 79". ABC News. 24 Mart 2011. 5 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2018.
- ^ Tourtellotte, Bob (23 Mart 2011). "Hollywood legend Elizabeth Taylor dies at 79". Reuters. 18 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2018.
- ^ "Private burial service held for Elizabeth Taylor". CNN. 25 Mart 2011. 29 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2018.
- ^ "Elizabeth Taylor Jackson'ın mezarlığına gömüldü". 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2011.
- ^ MacAskill, Ewen (25 Mart 2011). "Elizabeth Taylor's funeral takes place in LA's celebrity cemetery". The Guardian. 26 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2018.
- ^ "Berlinale 1972: Prize Winners". berlinale.de. 30 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2010.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- IMDb'de Elizabeth Taylor
- IBDB'de Elizabeth Taylor.
- 1932 doğumlular
- 20. yüzyılda İngiliz kadın oyuncular
- 21. yüzyılda İngiliz kadın oyuncular
- 20. yüzyılda Amerikalı kadın oyuncular
- 21. yüzyılda Amerikalı kadın oyuncular
- İngiliz kadın sinema oyuncuları
- İngiliz kadın tiyatro oyuncuları
- Amerikalı kadın tiyatro oyuncuları
- Amerikalı kadın sinema oyuncuları
- En İyi Kadın Oyuncu Akademi Ödülü sahipleri
- GLAAD Medya Ödülü sahipleri
- Yahudiliğe geçenler
- Gey ikonu
- 2011'de ölenler
- Kalp yetmezliğinden ölenler
- Forest Lawn Anıt Mezarlığı'na defnedilenler
- Kaliforniya'da defnedilenler
- En İyi Kadın Drama Filmi Oyuncusu Altın Küre Ödülü sahipleri
- Cecil B. DeMille Onur Ödülü sahipleri
- Amerikalı kadın dizi oyuncuları
- En İyi Kadın Oyuncu National Board of Review Ödülü sahipleri
- Ekran Oyuncuları Derneği Yaşam Başarı Ödülü sahipleri
- New York Film Eleştirmenleri Birliği En İyi Kadın Oyuncu Ödülü sahipleri
- Gümüş Ayı En İyi Kadın Oyuncu Ödülü sahipleri
- BAFTA Los Angeles Britanya Ödülleri sahipleri
- BAFTA Akademi Bağlılık Ödülü sahipleri
- Jean Hersholt Yardımseverlik Ödülü sahipleri
- David di Donatello En İyi Yabancı Kadın Oyuncu Ödülü sahipleri
- Légion d'honneur sahipleri
- AFI Yaşam Boyu Başarı Ödülü sahipleri
- Universal Pictures sözleşmeli oyuncular
- Kaliforniya doğumlu aktivistler
- Kaliforniya doğumlu kadın oyuncular
- Londra doğumlu kadın oyuncular
- Amerikalı sanat koleksiyoncuları
- Amerikalı eski Hristiyanlar
- Şövalye sınıfı Légion d'honneur sahipleri
- Britanya İmparatorluk Nişanı sahibi kadınlar
- İngiliz kadın dizi oyuncuları
- İngiliz kadın seslendirme sanatçıları
- 21. yüzyıl Amerikalı kadın yazarları
- Amerikalı kız çocuk oyuncular
- David di Donatello Ödülü sahipleri
- Amerikalı kadın pembe dizi oyuncuları