Martin Scorsese
Martin Scorsese | |
|---|---|
Martin Scorsese, 2024 | |
| Doğum | Martin Marcantonio Luciano Scorsese 17 Kasım 1942 New York, ABD |
| Milliyet | Amerikalı |
| Meslek | Film yapımcısı ve aktör |
| Etkin yıllar | 1959-günümüz |
| Boy | 1,6 m (5 ft 3 in) |
| Evlilik | Laraine Brennan (1965-1971) Julia Cameron (1975-1977) Isabella Rossellini (1979-1983) Barbara De Fina (1985-1991) Helen Morris (1999-) |
| İmza | |
Martin Marcantonio Luciano Scorsese[a] (İngilizce telaffuz: /skɔːrˈsɛsi/; d. 17 Kasım 1942, New York), İtalyan asıllı Amerikalı film yapımcısı, yönetmen ve senaristtir. Yeni Hollywood döneminin önde gelen isimlerinden biri olan Scorsese, Akademi Ödülü, dört BAFTA Ödülü, üç Emmy Ödülü, bir Grammy Ödülü ve üç Altın Küre Ödülü dâhil birçok ödül kazandı. 1997'de AFI Yaşam Boyu Başarı Ödülü, 1998'de Lincoln Center Film Derneği Onur Ödülü, 2007'de Kennedy Center Onur Ödülü, 2010'da Cecil B. DeMille Ödülü ve 2012'de BAFTA Akademi Bağlılık Ödülü ile onurlandırıldı. Dört filmi, “kültürel, tarihî veya estetik açıdan önemli” kabul edilerek Kongre Kütüphanesi tarafından Ulusal Film Arşivi'ne alındı.
Scorsese, 1968 yılında New York Üniversitesi'nin Steinhardt Kültür, Eğitim ve İnsani Gelişim Okulu'ndan Master of Arts derecesi aldı. Yönetmenlikteki ilk filmi Kapımı Çalan Kim? (1967), Chicago Film Festivali'ne kabul edildi. 1970'ler ve 1980'lerde Scorsese'nin filmleri, İtalyan-Amerikan kökenleri ve New York'ta geçen çocukluğu tarafından büyük ölçüde şekillendirildi. Bu yapımlar, maço tavırlı erkekleri merkezine alıyor ve suç, maçoluk, nihilizm ile Katolik suçluluk ve kefaret kavramlarını işliyordu. Yavaş çekim ve donuk karelerin yoğun kullanımı, sesli anlatım, aşırı şiddetin grafik tasviri ve küfürlü dilin serbestçe kullanımı gibi kendine özgü üslubu ise ilk kez Arka Sokaklar (1973) filminde ortaya çıktı.
Scorsese, Robert De Niro'nun sorunlu bir Vietnam gazisini canlandırdığı Taksi Şoförü (1976) filmiyle Cannes Film Festivali'nde Altın Palmiye ödülünü kazandı. De Niro, Scorsese ile Arka Sokaklar (1973), New York, New York (1977), Kızgın Boğa (1980), Kahkahalar Kralı (1982), Sıkı Dostlar (1990), Korku Burnu (1991), Casino (1995), The Irishman (2019) ve Dolunay Katilleri (2023) dâhil olmak üzere on filmde daha çalıştı. Daha sonraki yıllarda Scorsese, Leonardo DiCaprio ile de birçok başarılı projeye imza attı; bunlar arasında New York Çeteleri (2002), Göklerin Hakimi (2004), Köstebek (2006), Zindan Adası (2010) ve Para Avcısı (2013) yer alır. İkili son olarak Dolunay Katilleri (2023) filminde birlikte çalıştı. Ayrıca Scorsese, Geç Saatler (1985), Paranın Rengi (1986), Günaha Son Çağrı (1988), Masumiyet Çağı (1993), Kundun (1997), Hugo (2011) ve Sükût (2016) filmlerinin de yönetmenliğini üstlendi.
Televizyon çalışmalarında Scorsese, HBO dizileri Boardwalk Empire (2010-2014) ve Vinyl (2016) ile HBO belgeseli Public Speaking (2010) ve Netflix belgesel dizisi Pretend It's a City (2021) için bölümler yönetti. Ayrıca The Last Waltz (1978), No Direction Home (2005) ve Shine a Light (2008) gibi birçok rock belgeselinin yönetmenliğini yaptı. A Personal Journey with Martin Scorsese Through American Movies (1995) ve My Voyage to Italy (1999) belgesellerinde ise film tarihini araştırdı. Filmlerin korunması ve restorasyonunun savunucusu olan Scorsese, bu amaçla 2007'de Dünya Sinema Vakfı'nı kurdu.
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]İlk yılları
[değiştir | kaynağı değiştir]Martin Scorsese New York'ta doğmuştur. Babası Luciano Charles Scorsese (1900-1993) ve annesi Catherine Scorsese'dir (1912-1997), İtalyan-Amerikan aileden gelmektedir. Çocukluğu astım hastalığıyla mücadele ile geçmiştir. 1960 yılında New York Üniversitesi Sinema Bölümüne girdi. 1964 yılında mezun oldu ve 1966'da New York Üniversitesinden film dalında master derecesi aldı.[1]
Kariyeri
[değiştir | kaynağı değiştir]Amerikan yeni dalga akımının önemli temsilcilerinden biridir ve sinematografik mimarisinin yanı sıra, temel dramatik arayışları olan Hristiyanlık, suç, adalet ve şiddet unsurlarını işleyen hikâye ve karakterleri ile başarılı olmuştur. Goodfellas ve Casino filmlerinde kullandığı, ortadan ya da sondan başlayarak anlatma tarzıyla bütünleşmiştir.
Geçmişte birçok filmde Robert De Niro, Joe Pesci ve Harvey Keitel ile çalışan yönetmen, son dönemdeki Gangs of New York, The Aviator, The Departed, Shutter Island, The Wolf Of Wall Street filmlerinde Leonardo DiCaprio ile çalışmıştır.
1970'lerde sinemanın en önemli isimleri olan Brian De Palma, Francis Ford Coppola, George Lucas, and Steven Spielberg gibi yönetmenler ile arkadaş oldu.[2] Robert De Niro'yu Scorsese ile tanıştıran kişi ise Brian De Palma'dır.[2]
Ayrıca Michael Jackson'ın Bad klibini yöneterek büyük sükse yapmıştır.
Filmleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Yönetmen olarak
[değiştir | kaynağı değiştir]Robert De Niro'nun oynadığı Scorsese Filmleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1973: Mean Streets (Johnny Boy)
- 1976: Taxi Driver (Travis Bickle)
- 1977: New York, New York (Jimmy Doyle)
- 1980: Raging Bull (Jake La Motta)
- 1983: The King of Comedy (Rupert Pupkin)
- 1990: Goodfellas (James 'Jimmy' Conway)
- 1991: Cape Fear (Max Cady)
- 1995: Casino (Sam 'Ace' Rothstein)
- 2019: The Irishman (Frank 'The Irishman' Sheeran)
- 2023: Killers of the Flower Moon (William Hale)
Ayrıca 1993 yapımı Mad Dog and Glory adlı filminde yapımcılığını üstlenmiştir.
Ödülleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1976: Cannes Film Festivali, Altın Palmiye, Taxi Driver
- 1976: Los Angeles Film Critics Association Yeni Jenerasyon Ödülü
- 1976: National Society of Film Critics, En iyi yönetmen, Taxi Driver
- 1980: National Society of Film Critics, En iyi yönetmen, Raging Bull
- 1985: Bağımsız Ruh Ödülleri, En İyi Yönetmen, Geç Saatler (After Hours)
- 1986: Cannes Film Festivali, En İyi Yönetmen, Geç Saatler (After Hours)
- 1990: Venice Film Festivali, En iyi yönetmen, GoodFellas
- 1990: Los Angeles Film Critics Association, En iyi yönetmen, GoodFellas
- 1990: New York Film Critics Circle, En iyi yönetmen GoodFellas
- 1990: National Society of Film Critics, En iyi yönetmen, GoodFellas
- 1990: BAFTA, En İyi Yönetmen, GoodFellas
- 1990: BAFTA, En İyi Uyarlama Senaryo, GoodFellas
- 1993: National Board of Review, En iyi yönetmen, Masumiyet Çağı
- 1993: Independent Feature Project Gotham Award, Hayat Boyu Başarı Ödülü
- 1993: BAFTA Britannia
- 1995: American Society of Cinematographers Yönetim Kurulu Ödülü
- 1995: Venedik Film Festivali Golden Lion Award, Yaşamboyu Başarı Ödülü
- 1995: ShowEast Cecil B. DeMille Award, Yaşamboyu Başarı Ödülü
- 1996: Artists Rights Foundation: John Huston Award for Artists Rights
- 1997: American Film Institute, Yaşamboyu Başarı Ödülü
- 2003: Altın Küre Ödülleri, En İyi Yönetmen, Gangs of New York
- 2007: Oscar, En İyi Yönetmen, The Departed
- 2009: Altın Küre Ödülleri, Altın Küre Cecil B. DeMille Ödülü
| Yıl | Film | Oscar adaylık | Oscar kazanan | Altın Küre adaylık | Altın Küre kazanan | BAFTA adaylık | BAFTA kazanan |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1974 | Alice Doesn't Live Here Anymore | 3 | 1 | 2 | 7 | 4 | |
| 1976 | Taxi Driver | 4 | 2 | 7 | 3 | ||
| 1977 | New York, New York | 4 | 2 | ||||
| 1980 | Raging Bull | 8 | 2 | 7 | 1 | 4 | 2 |
| 1983 | The King of Comedy | 5 | 1 | ||||
| 1985 | Geç Saatler (After Hours) | 1 | 1 | ||||
| 1986 | The Color of Money | 4 | 1 | 2 | |||
| 1988 | The Last Temptation of Christ | 1 | 2 | ||||
| 1990 | Goodfellas | 6 | 1 | 5 | 7 | 5 | |
| 1991 | Cape Fear | 2 | 2 | 2 | |||
| 1993 | Masumiyet Çağı | 5 | 1 | 4 | 1 | 4 | 1 |
| 1995 | Casino | 1 | 2 | 1 | |||
| 1997 | Kundun | 4 | 1 | ||||
| 2002 | Gangs of New York | 10 | 5 | 2 | 12 | 1 | |
| 2004 | The Aviator | 11 | 5 | 6 | 3 | 14 | 4 |
| 2006 | The Departed | 5 | 4 | 6 | 1 | 6 | |
| 2011 | Hugo | 11 | 5 | 3 | 1 | 9 | 2 |
| 2013 | The Wolf of Wall Street | 5 | 2 | 1 | 4 | ||
| 2016 | Silence | 1 | |||||
| Toplam | 81 | 20 | 56 | 11 | 84 | 23 | |
Birlikte çalıştığı oyuncular
[değiştir | kaynağı değiştir]
| Aktör/Aktris | Who's That Knocking at My Door (1968) | Boxcar Bertha (1972) | Mean Streets (1973) | Alice Doesn't Live Here Anymore (1974) | Taxi Driver (1976) | New York, New York (1977) | Raging Bull (1980) | The King of Comedy (1983) | Geç Saatler (After Hours) | The Color of Money (1986) | The Last Temptation of Christ (1988) | Goodfellas (1990) | Cape Fear (1991) | Masumiyet Çağı (1993) | Casino (1995) | Kundun (1997) | Bringing Out the Dead (1999) | Gangs of New York (2002) | The Aviator (2004) | The Departed (2006) | Shutter Island (2010) | Hugo (2011) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Victor Argo | ||||||||||||||||||||||
| Alec Baldwin | ||||||||||||||||||||||
| Robert De Niro | ||||||||||||||||||||||
| Leonardo DiCaprio | ||||||||||||||||||||||
| Barbara Hershey | ||||||||||||||||||||||
| Harvey Keitel | ||||||||||||||||||||||
| Ben Kingsley | ||||||||||||||||||||||
| Emily Mortimer | ||||||||||||||||||||||
| Murray Moston | ||||||||||||||||||||||
| Harry Northup | ||||||||||||||||||||||
| Joe Pesci | ||||||||||||||||||||||
| Catherine Scorsese | ||||||||||||||||||||||
| Charles Scorsese | ||||||||||||||||||||||
| Frank Sivero | ||||||||||||||||||||||
| Frank Vincent | ||||||||||||||||||||||
| Ray Winstone |
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Martin Scorsese'nin tam adı aslında Martin Marcantonio Luciano Scorsese'dir. Bu, onun doğum belgesinde yer alan resmî isimdir. Ancak, sinema dünyasında genellikle Martin Charles Scorsese olarak anılmaktadır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Martin Scorsese Institute of Global Cinematic Arts". tisch.nyu.edu (İngilizce). 5 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2024.
- ^ a b Maurer, Daniel (9 Haziran 2016). "Brian De Palma Shed Light on a Crazy Rumor About Martin Scorsese and Taxi Driver". Bedford + Bowery (İngilizce). 22 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2024.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- IMDb'de Martin Scorsese
- TCM Movie Database'de Martin Scorsese
- Martin Scorsese Bibliography (via UC Berkeley)28 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- They Shoot Pictures, Don't They?18 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Martin Scorsese Life in Pictures Interview recorded at BAFTA London - 2010
- Scorsese interviews on BBC2 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- 1999 Princeton Q&A lecture (RealMedia video)
- Podcast: Scorsese Discusses His Digital Workflow Techniques24 Ekim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Martin Scorsese's response to a Proust Questionnaire 31 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Martin Scorsese
- 1942 doğumlular
- Flushing, Queens doğumlular
- Amerikalı film yönetmenleri
- Amerikalı film yapımcıları
- Amerikalı belgeselciler
- İtalyan asıllı Amerikalılar
- Cannes Film Festivali En İyi Yönetmen Ödülü sahipleri
- En İyi Yönetmen Akademi Ödülü sahipleri
- En İyi Yönetmen Altın Küre Ödülü sahipleri
- Çevrimiçi Sinema Eleştirmenleri Topluluğu En İyi Yönetmen Ödülü sahipleri
- En İyi Yönetmen Los Angeles Sinema Eleştirmenleri Derneği Ödülü sahipleri
- En İyi Yönetmen National Board of Review Ödülü sahipleri
- Cecil B. DeMille Onur Ödülü sahipleri
- Yaşayan insanlar
- BAFTA En İyi Yönetmen Ödülü sahipleri
- New York Film Eleştirmenleri Birliği En İyi Yönetmen Ödülü sahipleri
- En İyi Yönetmen Chicago Sinema Eleştirmenleri Derneği Ödülü sahipleri
- BAFTA Los Angeles Britanya Ödülleri sahipleri
- BAFTA En İyi Uyarlama Senaryo Ödülü sahipleri
- BAFTA Akademi Bağlılık Ödülü sahipleri
- Boston Film Eleştirmenleri Derneği En İyi Yönetmen Ödülü sahipleri
- En İyi Yönetmen Bağımsız Ruh Ödülü sahipleri
- En İyi Uyarlama Senaryo National Board of Review Ödülü sahipleri
- Yaşam Boyu Başarı Altın Aslan Ödülü sahipleri
- César Onur Ödülü sahipleri
- En İyi Uyarlama Senaryo Chicago Sinema Eleştirmenleri Derneği Ödülü sahipleri
- Légion d'honneur sahipleri
- En İyi Sinema Filmi Altın Küre Ödülü - Drama (Yapımcı) sahipleri
- Altın Küre ödüllü yapımcılar
- David O. Selznick Sinema Dalında Başarı Ödülü sahipleri
- En İyi Senaryo Chicago Sinema Eleştirmenleri Derneği Ödülü sahipleri
- En İyi Yönetmen Detroit Sinema Eleştirmenleri Topluluğu Ödülü sahipleri
- George Pal Anma Ödülü sahipleri
- Dallas-Fort Worth Film Eleştirmenleri Birliği En İyi Yönetmen Ödülü sahipleri
- En İyi Yönetmen National Society of Film Critics Ödülü sahipleri
- AFI Yaşam Boyu Başarı Ödülü sahipleri
- Onursal Altın Ayı sahipleri
- Primetime Emmy Ödülü sahipleri
- Amerikalı televizyon yönetmenleri
- Directors Guild of America Ödülü sahipleri
- Amerikalı erkek senaristler
- Amerikalı erkek dizi oyuncuları
- 21. yüzyılda Amerikalı erkek oyuncular
- 20. yüzyılda Amerikalı erkek oyuncular