Fermuar

Fermuar

Fermuar (Fransızca: 'fermoir', kilit, kopça'dan), elbise, çanta, çizme ve benzeri eşyanın yaka, cep gibi açılıp kapanması gereken yerlerine dikilerek yerleştirilen, üzerindeki sürgü çekilince karşılıklı dişlerinin birbirine geçmesi ve kenetlenmesi suretiyle dikildiği kumaş veya derinin iki parçasını birleştiren şerit biçiminde araçtır.

Tarihi

Fermuar, tekstil sektöründe hâkim yöntem olarak kullanılmaya başlamadan önce söz konusu bağlama, birleştirme veya kapama işlemi, düğme, kopça, çıtçıt, ip, bağ gibi malzeme ve araçlarla yapılabiliyordu.

1850 yılından itibaren dünyanın çeşitli yerlerinde birbirinden bağımsız mucitler tarafından fermuarın öncülleri icat edildi. 1851 yılında Birleşik Amerikalı mucit ve sanayici Elias Howe, kendi kendine aralıksız kapanabilen bir kumaş kilit geliştirdi. Fakat Howe'un icadı, pek ilgi görmedi.

1891 yılında bir başka Amerikalı mucit, Whitcomb Judson Howe'unkinden daha basit bir yöntem buldu. Judson, 1892 ve 1893'te "casp locker" ismini vererek fikrinin patentini aldı. Bu fikir ilk olarak ayakkabı bağlama işinin kolaylaştırılması amacıyla geliştirilmişti. Judson'un fikri, Gideon Sundback tarafından geliştirilerek 1913'te bugünkü modern fermuarın atası icat edildi. 1918 yılına kadar yalnızca kovboy çizmelerinde kullanıldı. Elbise, valiz, çanta, çadır, uyku tulumu gibi tekstil ürünlerinde sıkça kullanılır. Yerine düğme, çıtçıt, bağcık, cırtcırt da kullanılabilir.

Günümüzde metal ya da plastikten oldukça ucuza imal edilebilmesine rağmen, sıklıkla tek bir dişin bozulmasıyla bütün fermuar işlemez hâle gelir. Çünkü bir diş kırılınca bütün şerit işlevini yerine getiremeyecek duruma gelir. Günümüzde gelişen tekstil teknolojisi, su geçirmeyen, yanmayan, donmayan veya kırılmayan özelliklere sahip fermuarlar üretebilmektedir.

Çalışma prensibi

Fermuar kullanılarak bitiştirilecek iki kumaş parçası, genelde sayıları 10 ile 100 arasında değişen ve birbiri içine geçebilen özel dişler içeren kumaş bantla donatılır. Fermuar, iki yaka arasında gidip gelebilen ve elle kontrol edilen özel bir sürgü sayesinde açılır ya da kapanır. Sürgünün içinde yer alan Y-şeklindeki kanal, dişleri sıkıştırarak birleştirir ya da ayırır.

• 
  Yakın çekimden fermuar
• 
  Fermuarın açılması
• 
  Fermuarın kapanması