Pantolon
Pantolon, belden başlayan ve paçaları ayak bileklerine inen giysi.
Moda, erkek pantolonlarının biçimine büyük değişiklikler getirmemiştir. Pantolonların boyları uzun ve kısa, paçaları dar veya bol (gemici pantolonu), bacaklara yapışık (kayak pantolonu) olabilir. Paçalar, kıvrık veya düzdür. Pantolonların ön, arka veya yanlarında cepler olabilir.
Kot pantolon, kumaş pantolon, keten pantolon, kadife pantolon gibi farklı dokumaları vardır.
Biçimi ne olursa olsun, erkek giyiminin başlıca unsurlarından biri olan pantolon daima aynı parçalardan meydana gelir. Bunlar, pantolonun gövdesini meydana getiren dört büyük parça ile kemer, düğme veya fermuarın dikildiği pat kısmı denen ikinci dereceden parçalardır.
Geçmişi
[değiştir | kaynağı değiştir]Figüratif sanat delillerine dayanarak ilk pantolon giyimleri muhtemelen M.Ö. 24 binlerde güney Sibiryanın Mal'ta-Buret' kültür alanında sanılmaktadır.[1] Kesin tespit ve binicilik için yünden icat edilen ilk pantolon ise Çinin Turfan (Xinjiang) eyaletinde bulunan ve M.Ö. 1300-1000 yıllara dayanan Yanghai mezarlıkta bulunmaktadır.[2][3] Bu pantolonun üzerindeki damgaların Türk kültür coğrafyasındaki bazı örneklere benzemektedir.[4] Pantolon ata binmek için geliştirilmiş Orta Asya'dan Hunlarla Avrupa'ya ve Choularla ve Gutilerle Tarım Havzasına gelen bir Türk giyimi olduğu düşünülmektedir.[5][6][7]
Venedikliler, 4. yüzyılda Roma'da öldürülen Hristiyan hekim Panteleone'yi anmak için "pantaloni" dedikleri günümüz pantolonunun atası olan dar ve uzun külotları giydiler. 16. yüzyılda Fransa ve İngiltere'yi dolaşan Commedia dell'Arte gruplarının sevilen karakterlerinden birisi de Pantalone idi. Pantalone, uzun don giyen zengin ve yaşlı bir tiplemeydi. 17. yüzyılda denizciler ve çocuklar tarafından benimsenen Pantalone'nin uzun donu Fransız Devrimi'nin siyasi simgelerinden birisi oldu. Fransız soylularının tayta benzeyen külotlarının yerine uzun pantolonlar giyen Sans Culottes adıyla anılan grup böylece kendilerini varlıklı kesimden ayırdılar. Burjuva karşıtlığının bir simgesi olan pantolon, 1789'da soylulara karşı ayaklanan işçi ve köylü sınıfının üniforma olarak seçtiği bir kıyafet oldu.
Osmanlılar'da da denizciler ve işçiler gibi sıradan sınıfın giydiği pantolon burada siyasi bir simge haline gelmese de giderek popülerliğini artırdı.[8]
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Fransızca bretelle "at dizgini, pantolon askısı" sözcüğünden alıntıdır. Fransızca sözcük Eski Yüksek Almanca brettil "dizgin" sözcüğünden alıntıdır. Bu sözcük Germence yazılı örneği bulunmayan *breghd- biçiminden evrilmiştir.[9]
Pantolon türleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Baji
- İspanyol paça
- Bermuda şort
- Uzun erkek mayosu
- Golf pantolon
- Kapri
- Kargo pantolon
- Marangoz kot
- Dokuma pantolon
- Churidar
- Sıkıştırma giysi
- Bisiklet şortu
- Yunus şortu
- Balıkçı pantolonu
- Resmi pantolon
- kısa kadın şortu
- Hokey pantolonu
- geniş paça pantolon
- Kot pantolon
- Jodhpurs
- Jinbei
- Kısa pantolon
- Lederhosen
- Düşük bel pantolon
- Nábrók
- Açık kasık pantolon
- Palazzo pantolonu
- Paraşüt pantolonu
- Ragbi şortları
- Koşu şortu
- Şalvar
- Skort
- Dar kesim pantolon
- Sompot
- Eşofman altı
- Türk pantolonu
- Yürüyüş şortu
- Kadın pantolonu
- Yoga pantolonu
- Zubaz
- Deri pantolon
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Nelson, Sarah M. (2004). Gender in archaeology: analyzing power and prestige. Gender and Archaeology. 9. Rowman Altamira. s. 85. ISBN 978-0-7591-0496-9.
- ^ Beck, Ulrike; Wagner, Mayke; Li, Xiao; Durkin-Meisterernst, Desmond; Tarasov, Pavel E. (22 Mayıs 2014). "The invention of trousers and its likely affiliation with horseback riding and mobility: A case study of late 2nd millennium BC finds from Turfan in eastern Central Asia". Quaternary International. doi:10.1016/j.quaint.2014.04.056. 5 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi9 Haziran 2014.
- ^ "First pants worn by horse riders 3,000 years ago". Science News. doi:10.1016/j.quaint.2014.04.056. 13 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2015.
- ^ Aksoy, Mustafa (Ekim 2015). "Tarihin Bilinen İlk Pantolonundan Türkiye'ye Gelen Damga". Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi. 2 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2016.
- ^ Ayhan, Fatma (Temmuz-Ağustos 2013). "TÜRK GİYİM KÜLTÜRÜNDE PANTOLONUN GELİŞİMİ VE DÜNYA GİYİM KÜLTÜRÜNE ETKİSİ" (PDF). Akademik Bakış Dergisi. Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı. ISSN 1694-528X. 22 Aralık 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2016.
- ^ Ercebeci, Şebnem (2009). "Altıncı Uluslararası Türk Kültürü Kongresi bildirileri". 376. cilt/Atatürk Kültür Merkezi yayını: Bilimsel toplantılar 4. cilt/6. Uluslararası Türk Kültürü Kongresi bildirileri, 21- 26 Kasım 2005. s. 2105. ISBN 9751621704. 8 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2016.
- ^ Kisamov, Norm (Nisan-Haziran 2015). "Tarim Mummy in Socio-Ethnological Perspective" (PDF). Mikes International - JOURNAL OF EURASIAN STUDIES, Volume VII., Issue 2. s. 40-43. ISSN 1877-4199. 2 Nisan 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2016.
- ^ Bard, Christine (2012). İsmail Yerguz (Ed.). Pantolonun Politik Tarihi. Sel Yayıncılık.
- ^ "Kelime Kökeni, Kelimesinin Anlamı - Etimoloji". www.etimolojiturkce.com. 30 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2023.
