IX. Antiohos
| IX. Antiokhos Kyzikenos Ἀλέξανδρoς Bάλας | |
|---|---|
| IX. Antiokhos Kyzikenos | |
 | |
| Selefkî Kralı | |
| Hüküm süresi | MÖ 114 - MÖ 96 MO 125 - MO 96 Ortak kral: VIII. Antiohos Gripus |
| Önce gelen | VIII. Antiohos Gripus |
| Sonra gelen | VI. Seleukos Epifanes Nikator |
| Ölüm | MÖ 96 |
| Eş(ler)i | IV. Kleopatra V. Kleopatra V Selene (Kizkardesler ve babalari Misirli VIII. Ptolemaios Fiskon |
| Çocuk(lar)ı | X. Antiokhos Eusebes Filopator |
| Hanedan | Selefkî Hanedanı |
| Babası | VII. Antiochos Sidetes |
| Annesi | Kleopatra Thea |
| Dini | Çoktanrılı Antik Yunan dini |
 | Bu maddenin içeriğinin Türkçeleştirilmesi veya Türkçe dilbilgisi ve kuralları doğrultusunda düzeltilmesi gerekmektedir. Bu maddedeki yazım ve noktalama yanlışları ya da anlatım bozuklukları giderilmelidir. (Yabancı sözcükler yerine Türkçe karşılıklarının kullanılması, karakter hatalarının düzeltilmesi, dilbilgisi hatalarının düzeltilmesi vs.) Düzenleme yapıldıktan sonra bu şablon kaldırılmalıdır. |
IX. Antiokhos Kyzikenos (Yunanca, Αντίοχος Θ΄ Κυζικηνός) Yunan Seleukos krallığı hükümdarı.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Kleopatra Thea ile VII. Antiokhos Sidetes'in oğulları olan Antiokhos'u, Partlara esir olup Partya'ya götürülen VII. Antiokhos Sidetes (MÖ 129'da orada ölünce) annesi onu (modern Erdek yakınlarında bulunan) antik Kyzikos kentine göndermiştir. Burada Kyzikenos takma adını almıştır.[1]
II. Dimitius Niketor MÖ 116'da ölünce kraliçe ve Dimitrius'un eşi olan Kleopatra Thea oğlu IX. Antiokhos Kyzikenos'u Antakya'ya geri çağırdı. Ama zamanda Kleopatra Thea II. Dimitrius'dan olan oğlu (IX. Antıochos'un üvey kardeşi/kuzeni olan) VIII. Antiohos Gripus'u tahta çıkarmıştı. Kleopatra Thea Cyzikos'dan getirttiği IX. Antiochos Kyzikenos'u da tahta çıkartıp anne-bir-baba-ayrı iki oğlunun ortak Seleceus kralı olmalarını amil oldu. Bunun sonucunda Suriye iki kuzen/üvey kardeş arasında paylaşıldı. IX. Antıochos Suriye'nin güney kısmını ve VIII. Antiohos Gripus Suriye'nin kuzey taraflarını ve Kilikya'yı yönetime koyuldular.[1]
MÖ. 115'te IX. Antiochos Kyzikenos IV. Kleopatra ile ikinci bir evlilik yaptı. IV. Kleopatra Mısır kralı IX. Ptolemaios Latiros'un kız kardeşi/karısı idi. İkisi ortak olarak Mısır'da hükümdarlık yapmakta idiler. Ama anneleri ülkeyi kendisinin fiilen yönetebilmesi için baskı ile kocası/kardeşinin IV. Kleopatara'yı boşayıp bir diğer kız kardeşi olan Kleopatra Selene ile evlenmesine sebep oldu. IV. Kleopatra yanında bir ordu ile Mısır'dan Kıbrıs'a kaçtı. Orada IX. Antiochos Kyzikenos ile evlilik yaptı ve onun emrine Mısır'dan getirdiği orduyu verdi. Bu ordu ile Seleuceus Krallığı'nda bir iç savaş başladı.[1]
IX. Antiochos Kyzikenos yeni karısının verdiği ordu ile kendisi ile ortak krallık yapan VIII. Antiohos Gripus'un aleyhine bir askeri kampanya başlattı. IX. Antiochos Kyzikenos Suriye'nin kuzeyini de eline geçirmeye amaçlı idi. Bu amacına kısmen ulaştı ve MÖ 113'te krallık başkenti olan Antakya'yı eline geçirdi. Fakat VIII. Antiohos Gripus Kilikya'yı elinde tutmayı başardı. MÖ 112'de yazında VIII. Antiohos Gripus bir karşı saldırıya geçti ve Antakya'yı eline geçirdi. Gripus'un Mısırlı karısı olan Tyrfaena IV. Kleopatra'nın kız kardeşi idi ve kız kardeşinin ölmesini istemekteydi. Kocası Gripus'un buna itirazlarını dinlemeden bir askerî birlik gönderip Antakya'nın hemen yakınında bulunan (modern Harbiye, Defne'deki) tanrıça Dafni tapınağında sığınak kısmına çekilmiş olan IV. Kleopatra'nın dramatik olarak öldürülmesini sağladı. (Sonradan IX. Antiochos Kyzikenos bunun intikamını almak için Tryfaena'yı öldürtmüştür.) Her iki kardeş de değişik Mısır Ptolemaios hükümdarlarından destek almaya başlamışlardır.[1]
MÖ 111/110'da IX. Antiochos Kyzikenos Antakya'yı tekrar geri aldı. Fakat MÖ 110/109'de Antakya'yı VIII. Antiohos Gripus tekrar eline geçirdi.
MÖ 113'un başında Yehudiye Krallığı kralı Hurkanus Samarya'ya büyük bir askeri sefer düzenledi. Hurkanus, Samarilerin Gerizim Daği üzerinde bulunan en kutsal saydıkları tapınağı kuşatma altına aldı; ama bu kuşatma başarılı olmadı. Ama kuşatmayı devam ettirerek Yehudiya Kralı bu kuşatmanın komutasını oğulları Antigonus ve Aristobulus'un kontrolüne bıraktı. Yardım isteyen Samirilere IX. Antiokus Kizikenos 6000 kişilik bir birlik gönderdi. Uzun ve zor geçen kuşatmaya rağmen Hurkanus geri adım atmadı ve en nihayetinde bu tapınağı eline geçirdi ve Yehudiya Kralı bu tapınağı yıktırdı. IX. Antiochos Kyzikenos'un Samarilere gönderdiği destek askerî birlik de de yenildi. Sonunda Hurkanus tarafından Samarya fethedildi ve Samiriler köleleştirildi. Yehudiye Krallığı'nın bu mütecaviz davranışına karşı IX. Antıochos Kyzikenos'un daha fazla destek sağlayamaması Romalı'ların Yahudiye Krallığı tarafını tutmaları ve eğer IX. Antiochos Kyzikenos Yehudiye Krallığı ve Samariler savaşına daha fazla müdahale ederse karşısında Romalıları da bulacağı tehdidi yapılmasına atfedilmektedir.[1]
MÖ 103'te VIII. Antiohos Gripus kendine destek sağlayan Mısırlı müttefiki olan VIII. Ptolemaios Fiskon'un kızı olan V. Kleopatra Selene ile evlilik yaptı. MÖ 96'da ise VIII. Antiohos Gripus eceliyle öldü. Bunu fırsat bilen IX. Antiochos Kyzikenos ülkenin tamamını eline geçirmek niyetiyle ölen kralın karısı ile evlilik yaptı. Seleukos İmparatorluğu tümünü böylece kendi hükmü altına almayı hedeflenmişti.[1]
Fakat VIII. Antiohos Gripus'un karısı Trypena'dan olan büyük oğlu I. Seleukhos Epifanes Nikator, babasının elinde bulunmuş olan arazilerde ve Antakya'da kendini kral ilan etti. IX. Antiochos Kyzikenos ordusu ile kendini kral ilan eden yeğeni VI. Seleukhos Epifanes Nikator üzerine yürüdü. Fakat MO 96'da yapılan muharebede IX. Antiochos Kyzikenos mağlup düştü. Yakalanıp esir alındı ve yeğeninin emrine uyularak idam edildi. Seleucus Kralliğı'nda zaten devam eden iç savaş daha da şiddetli olarak devem etmeye başladı. MO. 94/93'te öldürülmüş IX. Antiochos Kyzikenos'un oğlu olan ve VI. Seleukhos Epifanes Nikator krallığını kabul etmeyen X. Antıokhos Eusebes Filopator babasının intikamını almak için ile yaptığı savaşta galip gelip onu krallığın başkenti olan Antakya'dan kovdu ve Kilikya'ya kaçmasına neden oldu.[1]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e f g Jona Lendering, "Antiochus IX. Cyzicenus", Livius,org web sitesinde (İngilizce) [1] 14 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Mahlon H. Smith, "Antiochus IX Cyzicenus [ca. 135 - 95 BCE; executed", Onto His Own - Perspective on the World of Jesus" web sitesinde [2] 27 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- Jona Lendering, "Antiochus IX. Cyzicenus", Livius, org web sitesinde (İngilizce) [3] 14 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- Appian (İng. çev.: ) Historia Romana (History of Rome: Syrian Wars) [4] 28 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.