XIII. Ptolemaios

XIII. Ptolemaios
XIII. Ptolemaios
	Louvre Müzesi'nde bulunan ve Bartolomeo Cavaceppi tarafından restore edilen, MS 130-140 yılları civarında yapılmış bir Ptolemaios büstü
Ptolemaios Krallığı'nın kralı
Hüküm süresi	51–47 BC
Önce gelen	XII. Ptolemaios
Sonra gelen	VII. Kleopatra and XIV. Ptolemaios
Ortak hükümdar	VII. Kleopatra,; IV. Arsinoe (tartışmalı; Kleopatra VII'ye karşı)
Doğum	y. MÖ 62
Ölüm	muhtemelen 13 Ocak MÖ 47 (14 yaşında); Nil Nehri
Eş(ler)i	VII. Kleopatra
Hanedan	Ptolemaios Hanedanı
Babası	XII. Ptolemaios

XIII.^[1] Ptolemaios Theos Philopator (Πτολεμαῖος Θεός Φιλοπάτωρ, (Babasını seven tanrı Ptolemaios)) d. MÖ 62/61 – ö. 13 Ocak MÖ 47 ?,) MÖ 51 yılında tahta çıkmış olan Antik Mısır'ın son Hellenistik kökenli Ptolemy hanedanı (MÖ 305– MÖ 30) krallarından biridir.

Mısır'ın müşterek yöneticileri, iç karışıklıklar

Mısır Firavun'u XII. Ptolemaios'un oğludur. MÖ 51 yılı baharında büyük kız kardeşi VII. Kleopatra ile evlenerek müşterek imparator olarak Mısır tahtına çıkmıştır. MÖ 50 yılında ise, harem ağası Pothinus kral naibi olduğu halde, kıdemli yönetici olarak atanmıştır.

MÖ 48 yılı baharında, XIII. Ptolemaios ve Pothinus bir kraliçe olarak konumunu gittikçe güçlendiren VII. Kleopatra'yı tahttan indirme girişiminde bulunmuştur. Kraliçenin yüzü basılan sikkelerde görünürken, XIII. Ptolemaios'un ismi resmi belgelerden çıkarılmıştır. Tahtın arkasındaki asıl güç Pothinus olduğu halde Ptolemaios tek başına kral olmaya niyetlenmiştir.

İç savaş

Nihayet kraliçenin Suriye'ye kaçması sağlandı ancak Kleopatra kendi ordusunu toplamayı başardı ve böylece Mısır'da iç savaş başlamış oldu. Kısa süre diğer kız kardeşleri IV. Arsinoe'de tahtta hak iddia edince durum daha da içinden çıkılmaz bir hal aldı.

Bu sırada Romalı mağlup general Gnaeus Pompeius Magnus, kendisini kovalayan rakibi Jül Sezar'dan kaçmak için Mısır'a geldi. Başlangıçta XIII. Ptolemaios ve Pothinus iltica talebini kabul etme taraftarıydı ancak Pothinus muzaffer Sezar'ın gözüne girebilmek umuduyla 29 Eylül MÖ 48 tarihinde generali öldürdü. Sezar Mısır'a geldiğinde Pompeius'un kesik başını ona takdim etti ancak anlatılanlara göre Sezar bu duruma çok üzülmüş ve onun bir Roma cenaze töreni ile defnedilmesi emrini vermiştir. VII. Kleopatra, Sezar'ın gözüne girme konusunda daha başarılı olmuş ve onun aşkını kazanmıştır. Sezar, Pothinus'un idam edilmesini sağlamış ve Kleopatra Mısır tahtındaki haklarına yeniden kavuşmuştur.

Kleopatra VII'yi tahttan indirme konusunda halâ kararlı olan XIII. Ptolemaios, kardeşi VI. Arsinoe ile ittifak kurmuştur. Birlikte, ordunun kendilerine sadık olan kısmını, Kleopatra'nın ve yanında görece küçük bir ordusu bulunan Sezar'ın birliklerine karşı organize etmişlerdir. iki ordu arasındaki savaş MÖ 48 yılı Aralık ayı ortalarında İskenderiye'de başlamış ve kente büyük hasar vermiştir.

Bergama'dan gelen takviye Roma birlikleri ile Sezar ve Kleopatra inisiyatifi ele geçirmiş ve XIII. Ptolemaios ve IV. Arsinoe şehirden kaçmak zorunda kalmıştır. Anlatılanlara göre Ptolemaios 13 Ocak MÖ 47 tarihinde Nil nehri'ni geçmeye çalışırken boğularak ölmüştür. VII. Kleopatra, kardeşi XIV. Ptolemaios'u müşterek kral atayarak Mısır tahtındaki varlığını sürdürmüştür.

Kaynakça

^ Ptolemylerin numaralandırılması bir modern dönem geleneğidir; Yunanlar onları takma adları ile belirtmişlerdir. Burada verilmiş olan numara günümüzde varılan bir uzlaşmaya dayanır; ancak hangi Ptolemynin hükümdarlık yapmış olanlar arasında sayılacağı konusunda tartışmalar vardır. Eski kaynaklar, sayıları bir eksik ya da bir fazla verebilirler ancak lakapları aynıdır.

Dış bağlantılar

Ptolemy XIII Theos Philopator 10 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Mahlon H. Smith'e ait tarihi kaynak kitabından ilgili madde, (İngilizce), 08-01-2009 tarihinde ziyaret edildi.

Wikimedia Commons'ta XIII. Ptolemaios ile ilgili ortam dosyaları mevcuttur.

Önce gelen: IV. Berenice	'Helenistik Mısır Kralı Ptolemaios hanedanı XIII. Ptolemaios Theos Philopator' MÖ 51 – yak. MÖ 49	Sonra gelen: XIV. Ptolemaios

[1] Ptolemylerin numaralandırılması bir modern dönem geleneğidir; Yunanlar onları takma adları ile belirtmişlerdir. Burada verilmiş olan numara günümüzde varılan bir uzlaşmaya dayanır; ancak hangi Ptolemynin hükümdarlık yapmış olanlar arasında sayılacağı konusunda tartışmalar vardır. Eski kaynaklar, sayıları bir eksik ya da bir fazla verebilirler ancak lakapları aynıdır.

[1]

g t d Helenistik hükümdarlar
Argead Hanedanı	II. Filip İskender (III. Aleksandros) III. Filip IV. Aleksandros
Antipatros Hanedanı	Kassandros IV. Filip V. Aleksandros I. Antipatros
Antigonos Hanedanı	I. Antigonos Monoftalmos I. Dimitrios Poliorkitis II. Antigonos Gonatas II. Dimitrios Aetolikus III. Antigonos Doson V. Filippos Perseus
Ptolemaios Hanedanı	I. Ptolemaios II. Ptolemaios Ptolemaios Keraunos Meleager III. Ptolemaios IV. Ptolemaios V. Ptolemaios I. Kleopatra (Naip) VI. Ptolemaios II. Kleopatra VII. Ptolemaios VIII. Ptolemaios III. Kleopatra IX. Ptolemaios X. Ptolemaios III. Berenike XI. Ptolemaios XII. Ptolemaios V. Kleopatra IV. Berenike XIII. Ptolemaios XIV. Ptolemaios VII. Kleopatra XV. Ptolemaios
Seleukos Hanedanı	I. Seleukos I. Antiohos II. Antiohos II. Seleukos III. Seleukos III. Antiohos IV. Seleukos IV. Antiohos (Naip: Lysias) V. Antiohos I. Dimitrios I. Aleksandros II. Dimitrios VI. Antiohos Diodotus Trifon VII. Antiohos II. Dimitrios II. Aleksandros Kleopatra Thea V. Seleukos VIII. Antiohos IX. Antiohos VI. Seleukos X. Antiohos III. Dimitrios XI. Antiohos I. Filippos XII. Antiohos VII. Seleukos XIII. Antiohos II. Filippos
Lisimahos	Lisimahos
Attalos Hanedanı	Filetairos I. Eumenis I. Attalos II. Eumenis II. Attalos III. Attalos III. Eumenis
Greko-Baktriya Hanedanı	I. Diodotus II. Diodotus I. Euthydemus I. Dimitrios II. Euthydemus I. Antimachus Pantaleon Agathocles I. Dimitrios I. Eucratides Plato II. Eucratides I. Heliocles
Hint-Grek Krallığı	I. Dimitrios I. Antimahus Pantaleon Agathokles I. Apollodotus II. Demetrius II. Antimahus I. Menander I. Zoilos Agathokleia Lisias I. Strato Antialkidas II. Heliokles Poliksenios III. Demetrios Filoksenios Diomedes Amintas Epander Theofilos Peukolaos Thraso Nikivas II. Menander Artemidoros Hermaeus Archebios Telefos II. Apollodotus Hippostratos Dionisios II. Zoilos Apollofanes II. Strato
Bitinya kralları	I. Zipoitis I. Nikomidis II. Zipoitis Etazeta (taht naibi) Ziaelas I. Prusias II. Prusias II. Nikomidis III. Nikomidis IV. Nikomidis
Pontus kralları	I. Mithridatis Ariobarzanis II. Mithridatis III. Mithridatis ve Laodiki I. Farnakis IV. Mithridatis V. Mithridatis VI. Mithridatis II. Farnakis Dareios I. Polemon Pitodorida II. Polemon
Kommagene kralları	Ptolemaios II. Sames I. Mithridatis I. Antiohos II. Mithridatis II. Antiohos III. Mithridatis III. Antiohos IV. Antiohos
Kapadokya kralları	I. Ariarathis II. Ariarathis II. Ariamnes III. Ariarathis IV. Ariarathis V. Ariarathis Orophernes VI. Ariarathis VII. Ariarathis VIII. Ariarathis IX. Ariarathis I. Ariobarzanes II. Ariobarzanes III. Ariobarzanes X. Ariarathis Arhelaos
Bosporos kralları	I. Mithridates Farnakes Asandros ve Dynamis II. Mithridates Asandros ve Dynamis Scribonius'un Dynamis'le ortak yönetim teşebbüsü Dynamis ve Polemon Polemon ve Pythodorida Aspurgus III. Mithridates ve Gipaipyreos III. Mithridates I. Kotis
Epir kralları	Admetus Tharrhypas Alcetas I Neoptolemus I Arybbas I. Aleksandros Aeacides Neoptolemus II Alcetas II I. Pirus II. Aleksandros Olympias II (regent) II. Pirus Ptolemy III. Pirus Deidamia