Karakale, Hanak
| Karakale | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Karakale Karakale'nin Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Hanak |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[3] İhtiyar heyeti[3] |
| Rakım | 2300 m |
| Nüfus (2024) | |
| • Toplam | 61 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75900 |
Karakale, Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Karakale köyünün eski adı Şavtsihe'dir. Gürcüce bir yer adı olan Şavtsihe (შავციხე) "kara kale" anlamına gelir. 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde Şavsihe (شاوسخی) olarak geçer.[4] Bu yer adı daha sonra Türkçeye Kara Kala (قرە قلعە) / Karakale olarak çevrilmiş ve kayıtlara bu şekilde geçmiştir.[5] Ortadan kalkmış bir köy olan Roketi'nin yerleşim alanı Karakale'nin bugünkü sınırları içinde bulunmaktadır.
Şavtsihe köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Eruşeti'de yer alıyordu. Nitekim Osmanlılar bu köyü 16. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köyde varlığı bilinen kilise de bu dönemden kalmıştır.[6]
Şavtsihe köyü, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterine göre, Gürcistan Vilayeti içinde, Ardahan-i Büzürg livasının Meşe nahiyesine bağlıydı. Köy boş olarak kaydedilmiştir.[7] Şavtsihe adı zaman içinde "Kara Kala"ya dönüşmüştür.
Şavtsihe köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca, savaş tazminatının bir parçası olarak Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin 1886 tarihli nüfus tespitinde, Çıldır kazasındaki Karakale köyünden ayırt etmek için Karakala-Meşa (Каракала-Меша) adıyla kaydedilmiştir. Bu sırada bu yerleşim, Ardahan sancağının Poshov kazasının Sorsi nahiyesinin 16 köyünden biriydi. Nüfusu, 51'i erkek ve 52'si kadın olmak üzere, 15 hanede yaşayan 103 kişiden oluşuyordu. Köy halkının tamamı Türk olarak yazılmıştır.[8]
Karakala köyü, Birinci Dünya Savaşı'nın sonlarında Rusya'nın bölgeden çekilmesinden bir süre sonra, bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. Sovyet Rusya'nın Bolşevik hükûmeti 7 Mayıs 1920'de Gürcistan hükûmetiyle imzaladığı Moskova Antlaşması'yla da Ardahan bölgesini bağımsız Gürcistan'ın bir parçası olarak tanıdı. Ancak Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Ankara Hükümeti'nin Tiflis hükûmetine verdiği ültimatom üzerine Gürcü idaresinin çekilmesinin ardından Ardahan bölgesi ve Karakala köyü fiilen Türkiye'ye katıldı. Gürcistan'ın topraklarının işgal edilmesinin ardından Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması'yla, Karakala köyünü de kapsayan Ardahan bölgesi Türkiye'ye bırakıldı.[9]
Karakale köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Kara Kala (قرە قلعە) adıyla Kars vilayetinin Ardahan kazasının Hanak nahiyesine bağlıydı.[5] 1935 genel nüfus sayımında aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 326 kişiden oluşuyordu.[10] Karakale köyünde 1965 yılında 553 kişi yaşıyor ve bu nüfus içinde 162 kişi okuma yazma biliyordu.[11]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Köy, Ardahan il merkezine 46 km, Hanak ilçe merkezine 20 km uzaklıktadır.[12]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2024 | 61[2] |
| 2023 | 61[2] |
| 2022 | 61[2] |
| 2021 | 62[2] |
| 2020 | 71[2] |
| 2019 | 71[2] |
| 2018 | 72[2] |
| 2017 | 79[2] |
| 2016 | 82[2] |
| 2015 | 91[2] |
| 2014 | 86[2] |
| 2013 | 104[2] |
| 2012 | 101[2] |
| 2011 | 93[2] |
| 2010 | 107[2] |
| 2009 | 103[2] |
| 2008 | 123[2] |
| 2007 | 106[2] |
| 2000 | 210[12] |
| 1990 | 365[13] |
| 1985 | 577[14] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Karakale, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 16 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s "Ardahan Hanak Karakale Köy Nüfusu". Nufusune.com. 22 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2020.
- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 556". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2021.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 760.
- ^ 2012-2013 Yılları Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2012-2013 წლების საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2019, s. 13. 17 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9639-0-2.
- ^ "başlık=Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt, III. Cilt (1958), s. 566". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2024.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Kars oblastı" - 305". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2024.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2021.
- ^ 1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 210.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 359.
- ^ a b "Karakale Köyü". YerelNet.org.tr. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.