Okrokotani
Okrokotani (Gürcüce: ოქროქოთანი), tarihsel Eruşeti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı Ortakent mahallesinin sınırları içinde ortadan kalkmış bir köydür.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Orkokotani (ოქროქოთანი), Gürcüce altın anlamındaki "okro" (ოქრო) ile çömlek anlamındaki "kotani" (ქოთანი) kelimelerinden oluşur.[1][2] Bu yer adı "Altın çömlek" anlamına gelir. Okrokotani Türkçeye Okrokotan şeklinde gimiştir. Nitekim 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde Okro Kotan (اوكرو قوتان) olarak geçer.[3]
Okrokotani köyünün bulunduğu Eruşeti, Orta Çağ'da Gürcistan oluşturan bölgelerden biriydi. Bu bölge ayrıca Gürcü Hristiyanlığının erken dönemdeki merkezlerinden biri olma özelliği taşımaktadır. Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köyün kilisesi olan Okrokotani Kilisesi de bu dönemden kalmıştır.[4]
Okrokotani köyü, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterine göre, Gürcistan Vilayeti içinde, Ardahan-i Büzürg livasının Meşe nahiyesine bağlıydı. Nüfusu 52 Hristiyan haneden oluşuyordu. Vergi mükellefi erkeklerin çoğu Vardzel, Batata, İvane, Cavaha, Camaspa, Laşkara, Daniel, Parşevan, Basila, Elia, Matsatsa, Papuna, Davita, Gogia, Zurab, Giorgi gibi Gürcü adları taşıyordu. Köyde buğday, arpa, yonca tarımı ve arıcılık yapılıyor, domuz ve koyun besleniyordu. Köyde üç adet su değirmeni bulunuyordu.[3][5]
Okrokotani köyünün bulunduğu Eruşet bölgesi, 1878 yılında savaş tazminatının bir parçası olarak Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin 1886 tarihli nüfus tespitinde Okrokotani adı geçmemektedir. Nitekim Okrokotani köyünün 19. yüzyılda ortadan kalkmış olduğu başka kaynaklardan da anlaşılmaktadır. Birinci Dünya Savaşı yıllarında Ardahan bölgesini gezen Gürcü araştırmacı ve gazeteci Konstantine Martvileli Okrokotani’nin bir zamanlar büyük ve zengin bir köy olduğunu, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında terk edilmiş bir köye dönüştüğünü yazmıştır. Martvileli’nin verdiği bilgiye göre boşalmış olan köyde bir adet yıkık kilise bulunuyordu. Okrokotani köyünün kurulu olduğu arazi bu sırada Nakalakevi’nin sınırları içinde bulunuyordu.[6]
Konstantine Martvileli'nin sözünü ettiği Okrokotani Kilisesi, yıkık halde günümüze ulaşmıştır. Kilise Ortakent mahallesinin (Nakalakevi) 3 kilometre güneyinde, Okrokotani köyünün yerleşim alanında bulunmaktadır. Kilisenin çevresinde eski mezar taşları tespit edilmiştir. Kiliseden geriye otlar arasında harçlı duvar parçaları kalmıştır.[4]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "ოქრო" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 26 Mayıs 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.ISBN 0-9535878-3-5
- ^ "ქოთანი" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 7 Temmuz 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
- ^ a b "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt, III. Cilt (1958), s. 551". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2024.
- ^ a b Tao-Klarceti: Tarihsel ve Kültürel Anıtlar (ტაო-კლარჯეთი: ისტორიისა და კულტურის ძეგლები), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 208, ISBN 978-9941-478-17-8.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი: თარგმანი: წიგნი II), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 496". 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2024.
- ^ Konstantine Martvileli, "Ardahan Bölgesinde" ("არტაანის მხარეში"), Sakartvelo gazetesi, Perşembe, 28 (11) Eylül 1917, sayı: 232.