Oncorbegi
Oncorbegi (Gürcüce: ონჯორბეგი), tarihî Eruşeti bölgesinde, Ardahan ilinin Hanak ilçesinde ortadan kalkmış bir köydür.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Oncorbegi (ონჯორბეგი), 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde Oncorbeg (اونجوربك) olarak geçer.[1] Gürcü gazeteci ve araştırmacı Konstantine Martvileli Osmanlıların Gürcülerden ele geçirdiği topraklardaki yer adlarında geçen “beg” kelimesinin Gürcüce aznauri unvanının Türkçeye çevrilmesiyle ortaya çıktığını yazmıştır.[2]
Oncorbegi köyünün bulunduğu Eruşeti bölgesi, tarihsel Gürcistan’ın bir parçasıydı. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ortasında Gürcülerden ele geçirmişlerdir.
Oncorbegi köyü, 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterine göre, Gürcistan Vilayeti içinde, Ardahan-i Büzürg livasının Meşe nahiyesine bağlıydı. Defterde Çoti (ჭოტი) köyünden sonra kaydedilmiştir. Nüfusu 15 Hristiyan haneden oluşuyor ve hane reisleri Gürcü adlarını taşıyordu. Köyde buğday ve arpa tarımı ile arıcılık yapılıyor, domuz ve koyun besleniyordu. Bir adet su değirmeni bulunuyordu. Bu defterde Ardahan-i Büzürg livasının Meşe nahiyesine bağlı ve aynı adı taşıyan bir başka köy daha geçer. Veli köyünün yanında olduğu belirtilen ikinci Oncorbegi tamamen boşalmış bulunuyordu.[3][4][5]
Oncorbegi köyünün adının Çıldır Eyaleti’nin 1694-1732 dönemini kapsayan cebe defteri ile 1886 Rus nüfus sayımında Ardahan sancağına bağlı Ardahan kazasında yer almamış olması, bu yerleşimin daha sonra ortadan kalktığını göstermektedir.[6][7]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი: გამოკვლევა: წიგნი III), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt, III. Cilt (1958), s. 548, 245". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2025.
- ^ "Konstantine Martvileli, "Ardahan Bölgesinde" (არტაანის მხარეში), Sakartvelo gazetesi, 9 Ekim 1917, sayı 219" (PDF). 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Haziran 2025.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი: გამოკვლევა: წიგნი III), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt, III. Cilt (1958), s. 549, 556". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2025.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი: თარგმანი : წიგნი II), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 494". 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2025.
- ^ 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2015, s. 187. 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
- ^ "Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (ჩილდირის ვილაიეთის ჯაბა დავთარი : 1694-1732 წწ.), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, 326 sayfa". 30 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2025.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Kars oblastı": 262-347". 29 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2025.