Mehmed Selim Efendi
| Mehmed Selim Efendi | |
|---|---|
 1909 yılında seremoni kıyafetleriyle | |
| Doğum | 11 Ocak 1870 Dolmabahçe Sarayı, İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 4 Mayıs 1937 (67 yaşında) Cünye, Beyrut, Lübnan |
| Defin | Süleymaniye Külliyesi, Şam, Suriye |
| Eş(ler)i | Deryal Hanımefendi Nilüfer Eflakyer Hanımefendi Pervin Dürrü Yekta Hanımefendi |
| Çocuk(lar)ı | Emine Nemika Esin Mehmed Abdülkerim Efendi |
| Hanedan | Osmanlı Hanedanı |
| Babası | II. Abdülhamid |
| Annesi | Bedrifelek Kadınefendi |
| Dini | Sünni İslam |
Askeri kariyer | |
| Bağlılığı |  Osmanlı İmparatorluğu |
| Branşı | Osmanlı ordusu |
| Rütbesi |  Ferîk-i evvel |
| Çatışma/savaşları | Trablusgarp Savaşı Balkan Savaşları I. Dünya Savaşı |
| Ödülleri |                 .svg){kind=small} |
Mehmed Selim Efendi (11 Ocak 1870, İstanbul - 4 Mayıs 1937, Beyrut), 34. Osmanlı padişahı II. Abdülhamid'in en büyük oğluydu.
İlk yılları
[değiştir | kaynağı değiştir]Mehmed Selim Efendi, 11 Ocak 1870 tarihinde babası tahta çıkmadan önce Beşiktaş, Dolmabahçe Sarayı'nda doğdu.[1] Annesi Bedrifelek Kadınefendiydi.[2][3] 7 Nisan 1877'de hanedan üyeleri, Yıldız Sarayı'na taşındığından dolayı artık burada yaşamaya devam etti. Sünneti, V. Mehmed'in büyük oğlu Şehzade Mehmed Ziyaeddin, I. Abdülmecid'in torunu Şehzade İbrahim Tevfik ve Sultan Abdülaziz'in oğulları II. Abdülmecid, Şehzade Mehmed Şevket ve Şehzade Mehmed Seyfeddin ile birlikte 17 Aralık 1883'te gerçekleşti.[4] İlk eğitimini Yıldız Sarayı'nda bulunan Şehzade Mektebi'nde, kardeşi Şehzade Mehmed Abdülkadir ve Sultan Abdülaziz'in oğlu Şehzade Abdülmecid ile birlikte aldı, hocası Baha Efendi'ydi.[5][6] Ahmed Mazharüddin Efendi, ona Farsçayı, Mehmed Nuri Efendi ise Fransızcayı öğretti.[7]
Askeri kariyeri
[değiştir | kaynağı değiştir]Şehzade Mektebi'ni bitirdikten sonra Harp Okulu'na kaydoldu ve Mirliva rütbesiyle mezun olarak orduya katıldı, daha sonra Birinci Ferik rütbesine yükseldi.[8] Kendisine Yıldız Sarayı arazisinde bir köşk tahsis edilmişti. 27 Nisan 1909'da II. Abdülhamit tahttan indirilip, Selanik'e sürgüne gönderildi ancak Mehmed Selim Efendi, başkent İstanbul'da kalmaya devam etti. Başlangıçta II. Abdülhamit'in halefi olarak Padişahlık makamına Mehmed Selim Efendi seçilmişti, ancak bunun için Osmanlı padişahlarının, hanedanın en yaşlı üyesi olan üyeden seçilmesini içeren veraset kanununda değişiklik yapılması gerekiyordu ve bunun için siyasi nedenler de araya karışınca, II. Abdülhamid'in kardeşi V. Mehmed'in padişahlık makamına getirildi. Mehmed Selim Efendi ve küçük kardeşi Şehzade Ahmed Nureddin, başlangıçta kız kardeşleri Zekiye Sultan'ın konağına yerleştiler. Daha sonrasında mevcut iktidar tarafınca Mehmed Selim Efendi'ye Serencebey'de bir konak tahsis edildi. Sultan V. Mehmed'in tahta çıkışından sonra 1909 yılında tanıştığı edebiyatçı Halid Ziya Uşaklıgil'in anılarında belirttiğine göre, Mehmed Selim Efendi kısa boylu, gergin ve genç yaşına rağmen yıpranmış bir adamdı. Şehzade Yusuf İzzeddin'in ortak özelliği olan, tüm vücudunu kaplayan sinirli bir titremeye sahipti. 1886 yılında Deryal Hanımefendi, 1905 yılında Nilüfer Eflakyer Hanımefendi, 1910 yılında da Pervin Dürrü Yekta Hanımefendi'yle Yıldız Sarayı'nda yapılan düğünlerle evlendi. İlk evliliğinden 1887 yılında Emine Nemika Esin adında bir kızı, ikinci evliliğinden ise 1906 yılında Mehmed Abdülkerim Efendi adında bir oğlu oldu.[9]
Mehmed Selim Efendi 1 Kasım 1922 günü saltanatın kaldırılmasından sonra ilk olarak Şam'a daha sonrasında ise Beyrut'a yerleşti, sürgüne çıkarken Birinci Ferik (orgeneral) rütbesindeydi.
1925 yılında gerçekleşen Şeyh Sait başkaldırısında yılında Diyarbakır Ulu Camii'de halife sıfatıyla adına hutbe okundu. İsyanın, Şehzâde'nin çok popüler olduğu Suriye'ye sıçramasını Fransa kanlı şekilde önledi. Sonuç olarak bu olaya yönelik şehzadenin bir bağlantısı yoktu. Suriye'de çok popüler olup, toplum tarafından Sultan Selim diye anılır, kaldığı eve de Kasrü’l-Melik (Hükümdar Evi) denirdi. Ankara hükûmetinin isteği üzerine Fransızlar tarafından, Şam'dan; Beyrut'un sayfiye bölgesi Cünye'ye nakledildi. Selim Efendi, Osmanlı hanedan mallarını geri alabilmek için, hanedan reisi ve son halife Abdülmecid Efendi'nin de onayıyla 1920-1924 arası Fransa Cumhurbaşkanı olan avukat Alexandre Millerand'a vekalet verdi. Millerand, Ankara'ya başvurarak, hanedana emlâk-ı hümayundan (II. Abdülhamid'in şahsi mülkü olup, Ankara hükümetince el konulan mallardan) sembolik bir yer verilmesini istedi. Buna istinaden Lahey Uluslararası Adalet Divanı'nda dava açarak, Türkiye dışındaki arazide hak iddia edeceğini bildirdi.[10] Filistin'de 4000 km² arazi ile Musul petrollerindeki padişah hissesi de bunlar arasındaydı. Ancak Ankara hükümeti, bu isteği reddetti.
Ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]4 Mayıs 1937 tarihinde Cünye'de öldü. Mezarı Suriye'nin Şam kentinde bulunan Süleymaniye Külliyesi'ndedir.[2][3]
Ödülleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Ottoman honours
- Hanedan-ı Âli Osman Nişanı[11][12]
- İftihar Nişanı[11][12]
- İmtiyaz Nişanı[11][12]
- Osmaniye Nişanı[11][12]
- Mecidiye Nişanı[11][12]
- Gümüş İmtiyaz Madalyası[11][12][13]
- Altın İmtiyaz Madalyası[11][12][13]
- Altın Liyakat Madalyası[11][12][13]
- Altın Hicaz Demir Yolu Madalyası[11][12][13]
- 1912-1913 Türk-Yunan Savaşı Madalyası[11][12][13]
- Uluslararası ödüller
Avusturya-Macaristan İmparatorluğu: Leopold Nişanı, 6 Haziran 1918[14]
Popüler kültürdeki yeri
[değiştir | kaynağı değiştir]- 2017 yapımı Payitaht: Abdülhamid dizisinde Şehzade Mehmed Selim'i Türk oyuncu İlker Kızmaz canlandırmıştır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Dipnot
- ^ "HIH Prince Shehzade MEHMED SELIM Efendi". 4 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2009.
- ^ a b Adra, Jamil (2005). Genealogy of the Imperial Ottoman Family 2005. s. 23.
- ^ a b Yılmaz Öztuna (2008). II. Abdülhamîd: zamânı ve şahsiyeti. Kubbealti Publishing. ss. 230-232. ISBN 978-97564-446-27.
- ^ Akyıldız, Ali (15 Mart 2018). "Son Dönem Osmanlı Padişahlarının Nikâh Meselesi". DSpace@29 Mayıs: 697. 10 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi27 Aralık 2024.
- ^ Oriental Gardens: An Illustrated History. Chronicle Books. 1992. s. 21. ISBN 978-0-811-80132-4.
- ^ NewSpot, Volumes 13-24. General Directorate of Press and Information. 1999.
- ^ Uçan 2019, s. 25 n. 57.
- ^ Ekinci, Ekrem Buğra (1 Şubat 2019). "Uygurların Tahtında Talihsiz Bir Osmanlı Şehzâdesi". www.erkembugraekinci.com. 31 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2020.
- ^ Uçan 2019, s. 33.
- ^ Bardakçı, Murat (2017). Neslishah: The Last Ottoman Princess. Oxford University Press. s. 139. ISBN 978-9-774-16837-6.
- ^ a b c d e f g h i j Salnâme-i Devlet-i Âliyye-i Osmanîyye, 1333-1334 Sene-i Maliye, 68. Sene. Hilal Matbaası. 1918. ss. 64-65.
- ^ a b c d e f g h i j Yılmaz Öztuna (1978). Başlangıcından zamanımıza kadar büyük Türkiye tarihi: Türkiye'nin siyasî, medenî, kültür, teşkilât ve san'at tarihi. Ötüken Yayınevi. s. 164.
- ^ a b c d e Alp, Ruhat (2018). Osmanlı Devleti'nde Veliahtlık Kurumu (1908-1922). s. 173.
- ^ Uçan 2019, s. 59.
- Genel
- Kark, Ruth; Frantzman, Seth J. (2010). "One of the most Spectacular Lawsuits Ever Launched": Abdülhamid's Heirs, his Lands and the Land Case in Palestine, 1908-1950". New Perspectives on Turkey. 42: 127-157. doi:10.1017/S0896634600005604. ISSN 0896-6346.
- Osmanoğlu, Ayşe (2000). Babam Sultan Abdülhamid. Mona Kitap Yayinlari. ISBN 978-6-050-81202-2.
- Uçan, Lâle (2019). Son Halife Abdülmecid Efendi'nin Hayatı - Şehzâlik, Veliahtlık ve Halifelik Yılları (PDF) (PhD Thesis). Istanbul University Institute of Social Sciences.
- Yanatma, Servet (2007). The Deaths and Funeral Ceremonies of Ottoman Sultans (From Sultan Mahmud II to Sultan Mehmed VI Vahideddin) (PDF) (Master Thesis). Boğazici University.