Müntasır
| Muntasir Ebu Cafer Muhammed | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| 11. Abbâsî Halifesi | |||||
| Hüküm süresi | 861 – 862 | ||||
| Önce gelen | Mütevekkil | ||||
| Sonra gelen | ʿMûsta`in | ||||
| Ölüm | 8 Haziran 862 | ||||
| |||||
| Hanedan | Abbâsî Hanedanı | ||||
| Babası | Mûtevekkil | ||||
| Dini | Sünni İslam | ||||
Muntasır veya Muhammed el-Muntasır Billâh, tam adıyla Ebû Câʿfer "el-Muntasır bi’l-Lâh" Muhammed bin Câʿfer el-Mûtevekkil (d. ? - ö. 8 Haziran 862 Samarra) 861-862 yıllarında beş ay kadar hüküm süren süren onbirinci Abbasi halifesi.
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Tarihçi Taberî'ye göre 850'de babası Mütevekil bir Hac seferine gitmeden oğlu Muntasır'ı varis ve veliaht yapmıştı. Fakat sonradan Mütevekkil oğlundan çok soğumuş ve oğlu Muntasır'ı devamlı yerip tenkit etmeye başlamıştı. Muntasır babasının kendini varislikten ve veliahtlıktan uzaklaştırmasından korkup onun bunu gerçekleştirmesini önlemek için ordunun Türk komutanları ile bir komplo planı uyguladı. 11 Aralık 861'de Mütevekkil'in kendine çok yakın bir Türk askeri tarafından öldürüldüğü ilan edildi. Birçok tarihçiye göre Mütevekil'in katil olarak öldürüldüğü ilan edilen kişi Mütevekkil'e hücum eden Muntasır'la anlaşan Türk komutanlar tarafından Mütevekkil ile birlikte öldürülmüş ve ölüler konuşmayacağı için halifenin suikastçısı olarak ilan edilmiştir.[1]
Muntasır aynı gün halifelik tahtına çıkmıştır. Muntasır ile babasını öldürme komplosunu kuran Türk askerler kliği yeni halifeye iki kardeşinden birini vâris olarak seçilmemesini sağlaması için baskıda bulundular; çünkü bunlardan biri halife olursa bu kliğin Mütevekkil'in ölüme olan ilişkisini ortaya çıkarmasından korkmaktaydılar. 27 Nisan 862de Muntasır'ın iki kardeşi de, Mutaz'ın biraz direnmesine rağmen, halifeliğe varis olmayı kabul etmeyeceklerini ve haklarından vazgeçtiklerini kabul ettiklerini bildirir birer vesika imzaladılar. Böylece Muntasır kendi oğlunu varis ve halifeliğe veliaht tayin etti.
Muntasır Şiilere karşı babası ve dedesinden daha anlayış gösterdi. Özellikle Muharrem ayında Şii hacılarının İmam Hasan ve İmam Hüseyin'in türbelerine gitmelerine izin verdi.
Türk komutan Vasîf et-Türkî yönetiminde bir Abbasi ordusunu Bizans topraklarına akın hücumu yapmasına izin verdi.
Ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]Fakat 7 veya 8 Haziran 862'de birdenbire hiç beklemedik bir zamanda, daha beş küsur ay halifelik yapmış iken Muntasır hayatına gözlerini yumdu. Bu ölümünün neden olduğu bilinmemektedir. Eldeki belgeler çeşitli değişik hastalıkları neden olarak vermektedirler. Bir iddiaya göre ise ucu zehirli bir mızrak yarasından ölmüştür.
Tabari tarihinde Muntasır'ın mezarının yeri bilinen ilk Abbâsî halifesi olduğunu yazmıştır. Ona göre daha önceki Abassi halifelerinin mezarlarının Abassi ve halife aleyhtarların tecavüzlerine uğrayacağından korkularak nerede oldukları bilinmemektedir. Fakat gerçekten önceki Abassi halifelerinin mezarlarının nerede olduğu bilinmektedir.[2]
Dipnotlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Muir, Wiiliam (1924), The Caliphate, its rise, decline and fall, Edinburgh:John Grant say.530
- ^ Tabari tarihinin İngilizce'ye çeviricisi J.L.Kraemer'e göre önceki Abbasi halifelerinin mezarlarının yerleri şunlardır: Seffah: Ambar'daki camiinin mimberi altında, Mehdi: Masabadhan, Harun Reşit: Tus, Memun :Tarsus ve Mütevekkil: Samarra.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Hitti, Philip H. (çev. Salih Tuğ), (1968) Siyasi ve Kültürel İslam Tarihi (İV Cilt), İstanbul:Boğaziçi Yayınları.
- Üçok, Bahriye (1979) İslam Tarihi Emeviler-Abbasiler, Devlet Kitapları, Ankara: Milli Eğitim Basımevi (1.Basım:1968)
- Tabari, Muhammad ıbn Jarır, (İng. çev. Joel L. Kraemer) (1989) History v. 34 Albany: SUNY (İngilizce)
- Muir, Wiiliam (1924), The Caliphate, its rise, decline and fall, Edinburgh:John Grant [1][ölü/kırık bağlantı] Chapter LXIX Al-Muntasır and three following calıphs (İngilizce) (Erişim:21.6.2010)
