Nezihe Araz
Fatma Nezihe Araz; (d. 11 Mayıs 1920, Konya - ö. 25 Temmuz 2009, İstanbul), Türk yazar, gazeteci.
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]11 Mayıs 1920'de Konya’da dünyaya geldi. Babası, Ankara'nın bilinen ailelerinden Bulgurzade ailesine mensup, Ankara milletvekillerinden Rıfat Araz’dır. Fatma Nezihe, babasının Konya Ziraat Bankası müdürü olduğu dönemde dünyaya geldi.[1] Soyadı Kanunu çıktığında Mustafa Kemal babası Rıfat Bey'e "Araz" soyadını verdi.
1941'de Ankara Kız Lisesini, 1946'da Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Felsefe Bölümünü bitirdi. Okuldan mezun olduğu yıl Behice Boran'ın asistanı olarak üniversitede akademik yaşama başladı; bazı sol eylemlere katıldı. 1948'de Behice Boran üniversiteden kovulunca okuldan ayrıldı ve kendisini ilişkide olduğu sol çevrelerden uzaklaştırmak isteyen ailesinin talebi doğrultusunda doktora yapmak üzere İstanbul'a gitti. Ancak akademisyenliğe ilgisini yitirdi ve dindar olan ailesinin irtibatlı olduğu Kenan Rıfai'nin sohbetlerine katılıp Rıfai Dergahı'na girdi.
Gazetecilik Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Şiirlerini 1950'de “Benim Dünyam” adlı kitapta yayımlayan Nezihe Araz, gazeteciliğe aynı yıl Resimli Hayat dergisinde başladı ve bu mesleği 57 yıl sürdürdü. Gazeteciliğe başladığı yıllarda, basın dünyasında bulunan üniversite mezunu çok az sayıda insandan birisiydi.[1] Babıâli’nin çeşitli gazetelerinde fıkra yazarlığı yaptı. Röportajları ve araştırmaları yayınlandı. Gazetecilik alanında verdiği hizmetler, 2003 yılında Burhan Felek Basın Hizmet Ödülü ile ödüllendirilmiştir.
Araştırma Yazarlığı
[değiştir | kaynağı değiştir]Kenan Rıfai’nin 1950’de ölümü üzerine ertesi yıl Samiha Ayverdi, Safiye Erol ve Sofi Huri ile birlikte "Ken’an Rifai ve Yirminci Asrın Işığında Müslümanlık" kitabını yazdı.
1953'te “Fatih’in Deruni Tarihi” adlı kitapla Fatih Sultan Mehmet’in hayatını anlattı. 1959 yılında çıkardığı “Anadolu Evliyaları” adlı kitap çok ses getirdi. Daha sonra Muhammed bin Abdullah’ın hayatını konu alan “Peygamberler Peygamberi Hazreti Muhammed”(1960), “Peygamberlerin Torunları” (1960), Yunus Emre’nin hayatını konu alan “Dertli Dolap” (1961); Mevlana hakkındaki “Aşk Peygamberi / Mevlana’nın Romanı” (1962) ile “28 Peygamber”, “Çocuk ve İslam”, “Gelin Canlar Bir Olalım” (1979) adlı eserleri yazdı.
Meydan-Larousse, Larousse-Gençlik ve Türkiye Ansiklopedisi gibi yayınların yapımcı veya yayıncılığını yaptı.
Anadolu halk törelerini, özellikle kadın giyim ve süs eşyasının özelliklerini ve bunlara ilişkin anekdotları derledi. Anadolu kadınları baş süslemelerinden bir koleksiyon oluşturdu. Orta Anadolu Yörükleri arasında yaptığı araştırmaları "Kırk Pencereli Konak" adıyla yayınladı.
1993’te Mustafa Kemal ile Latife Hanım’ın ilişkisini anlatan “Mustafa Kemal’le 1000 Gün” adlı kitabı yazdı. Anılarından yola çıkarak yazdığı “Mustafa Kemal’in Ankara’sı” (1994), İsmet İnönü’yü anlattığı “Mustafa Kemal’in Devlet Paşası”, "Bir Zamanlar O da Çocuktu: Adı Mustafa" Atatürk hayranlığı ile yazdığı eserlerdendir.
Oyun Yazarlığı
[değiştir | kaynağı değiştir]Nezihe Araz, Kent Oyuncuları tarafından sergilenen "Hayattan Yapraklar" adlı televizyon dizisini ve yine Kent Oyuncuları’nın sergilediği, "Akıllı Tavşan ve Güçlü Aslan", "Sihirli Fındıklar" adlı müzikli çocuk oyunlarını yazdı. Araz’ın Devlet Tiyatroları edebî kurullarınca repertuvara alınan ve çeşitli tarihlerde oynanan oyunları şunlardır: "Bozkır Güzellemesi", "Öyle Bir Nevcivan", "Alacakaranlık", "İmparatorun İki Oğlu", "Afife Jale", "Cahide", "Ballar Balını Buldum", “Öyle Bir Nevcivan”, 1984 Muhsin Ertuğrul Tiyatro Ödülü'nü; "Afife Jale", 1987 Kültür Bakanlığı En İyi Tiyatro Yazarı Ödülü ile 1988 İsmet Küntay Tiyatro Ödülü'nü kazandı.[2] 1984'ten sonra televizyonda "Hanımlar Sizin İçin" adlı, kadınlara yönelik kuşak programları hazırladı. "O Kadın", "Ekmek Kavgası", "İhtiras Fırtınası", "Afife Jale" ve "Hanım" adlı senaryoları filme çekildi.
Ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]Son günlerini İstanbul'da Maltepe Huzurevi'nde geçirdi. Alzheimer oldu. 26 Temmuz 2009'da İstanbul'da öldü. Hiç evlenmemiş ve çocuk sahibi olmamıştır.
2010'da Nezihe Araz hakkında kız kardeşi Vecihe Büyükaksoy'un torunu Jeyda Elsasser'in yönetmenliğinde hazırlanan “Beyond Words” adlı belgesel hazırlandı.[3]
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Şiir
[değiştir | kaynağı değiştir]- Benim Dünyam (1950)
- Yalnız Ağaç
Biyografi
[değiştir | kaynağı değiştir]- Fatih Sultan Mehmet (1953)
- Hazreti Muhammed (1960)
- Mustafa Kemal'le 1000 Gün
Roman
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kervankıran (tarihî roman, 1960'ların başında gazetede tefrika edildi)[4]
Araştırma
[değiştir | kaynağı değiştir]- Dertli Dolap (1961)
- 28 Peygamber (1963)
- Anadolu Evliyaları (1966)
- Aşk Peygamberi
- Kırk Pencereli Konak
- Anadolu'nun Kadın Erenleri
Oyun
[değiştir | kaynağı değiştir]- Hayattan Yapraklar
- Sihirli Fındıklar (Çocuk Oyunu)
- Bozkır Güzellemesi (Çorak Toprak)
- Öyle Bir Nevcivan
- Alacakaranlık
- Ateş Hattında Bir Kadın
- Kuvay-i Milliye Kadınları
- Savaş Yorgunu Kadınlar (Bosnalı Kadınlara Ağıt)
- İmparatorun İki Oğlu
- Dülger Balığı
- Akıllı Tavşan Ve Güçlü Aslan (Çocuk Oyunu)
- Afife Jale
- Cahide
- Kerem ile Aslı
- Hoşgör
- Ballar Balını Buldum
- Kutlu Melek
- Nakşıdil Sultan
- Uzun Bir Gün
- Yarım Kalan Masal
- Saat Dokuz Sıfır Beş
Senaryo
[değiştir | kaynağı değiştir]- O Kadın
- Ekmek Kavgası
- İhtiras Fırtınası
- Afife Jale (Selim İleri'yle birlikte)[4]
- Hanım
- Bir Kırmızı Gül
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "Soner Yalçın, Solculuktan Sufiliğe Nezihe Araz, Hürriyet Gazetesi, 02.08.2009". 12 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2010.
- ^ "Nezihe Araz'ı kaybettik, Milliyet Gazetesi, 26.07.2009". 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2010.
- ^ "Nezihe Araz belgeseli Toronto'da izleyiciye sunuldu, Bizim Anadolu Gazetesi, Şubat 2010". 28 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2010.
- ^ a b Selim İleri. "Nezihe Araz'ı anmak..." zaman.com.tr. 14 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2013.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- 1920 doğumlular
- 2009'da ölenler
- Türk oyun yazarları
- Devlet sanatçıları
- Yeniköy Mezarlığı'na defnedilenler
- Burhan Felek Basın Hizmet Ödülü sahipleri
- 20. yüzyıl Türk gazetecileri
- 21. yüzyıl Türk gazetecileri
- Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Başarı Ödülü sahipleri
- 20. yüzyıl Türk şairleri
- 21. yüzyıl Türk şairleri
- Ankara Lisesinde öğrenim görenler
- 20. yüzyıl Türk kadın yazarları
- Ankara Üniversitesinde öğrenim görenler
- Türk kadın yazarlar
- Türk kadın gazeteciler