Portal:Yahudilik

değiştirGiriş Bu portalde dini bayramlardan tarihteki Yahudi devletlerine; dini ve tarihi karakterlerden Yahudilik ile ilgili şablon ve kategorilere kadar çeşitli bilgiler ve bağlantılar bulunur. Yahudilik, ilk olarak İbranilerin Kutsal Kitabı (Tanah) ile gelen, ardından da Talmud'da ve diğer kutsal metinlerde daha da kapsamlı bir şekilde incelenip yorumlanan inanç ve uygulamalar bütününe verilen addır. Yahudilik, İsrailoğulları (daha sonra da Yahudi ulusu) ile Tanrı arasındaki akde dayalı ilişki şeklinde kendini gösterir. İlk tek tanrılı din ya da dinlerden biri olarak kabul edilmekte ve halen günümüzde uygulanan en eski dini gelenekler arasında yer almaktadır. Tarihi, ilkeleri ve etiği ile Hristiyanlık ve İslamın yanı sıra, kimi semavi olmayan dinleri de etkileyen Yahudiliğin dini metinleri ve geleneklerinin birçoğu diğer semavi dinlerin de merkezinde yer alır. Batı Hıristiyanlığının temelini oluşturan Yahudilik birçok yönü ile laik Batı kavramları olan etik ve medeni hukukla da benzerlikler gösterir. Gerek sonradan bu dine geçen gerekse doğuştan Yahudi ulusuna mensup olan (laikler de dahil), Yahudiliğin takipçilerine Yahudi adı verilir. Yahudi topluluğu, kutsal metinlerinde bir dinin takipçilerinden ziyade, bir ulus olarak tanımlanmalarından ötürü bir dinsel etnik grup olarak kabul edilir. Devamı... değiştirDini bayramlar Şabat  •  Roşaşana  •  Yom Kippur  •  Sukot •  Simha Tora  •  Hanuka •  Asara BaTevet  •  Tu Bişvat  •  Purim  •  Pesah  •  Şavuot  •  9 Av  •  Şaloş Regalim değiştirGaleri Ölü Deniz parşömenlerinden bir sayfa. değiştirBunları biliyor muydunuz? Question mark İlk Yahudi'nin Abraham(İbrahim) olduğunu? Yahudilerin en sık kullandığı soyadın Kohen (veya türevleri) olduğunu? Şabat'ta herhangi bir işin yapılması yasak olmasına rağmen buna sünnetin istisna olduğunu? Yahudiliğin Mısır'dan ziyade Mezapotamya'da doğduğunu? Yahudi ve Musevinin aynı anlama geldiğini; Yahudi kelimesinin aşağılayıcı bir terim olarak kullanılması sebebiyle Atatürk tarafından bu ulusun adının Musevi'ye değiştirildiğini? değiştirDini nesneler değiştirİsrailoğulları ve kabileleri İsrail kabilelerinin yaşadığı topraklar İsrailoğulları, İbrani din büyüğü ve atası, İbrahim'in torunu ve İshak'ın oğlu, Yakup'un oniki oğlunun soyundan gelenlere verilen isimdir. İbrahimi dinlerde Yakub'a Tanrı tarafından İsrail ismi verildiğine inanılır. Yakub'un on iki oğlunun soyundan gelenler On iki İsrail Kabilesi'ni oluşturmuşlardır. Lea'dan oğulları: Ruben, Şimon, Levi, Yehuda, İssakar ve Zevulun. Rahel'den oğulları: Yusuf ve Bünyamin. Zilpa'dan oğulları: Gad ve Aşer. Bilha'dan oğulları: Dan ve Naftali. Lea'dan kızı: Dina     Devamı... Birleşik Monarşi sistemiyle yönetilen İsrail Krallığı'nda (M.Ö.1050 - M.Ö.930) her kabilenin kendine ait özerk bir toprağı bulunmaktaydı. Levi ve Yosef bu duruma istisnadır çünkü: Leviler din işlerinden sorumluydu ve diğer kabilelerin din işlerini yürütmeleri için her kabile kendi topraklarından bir ya da birkaç şehri Levilere verdiler. Böylece Levilerin kendi özerk devletleri yerine diğer kabilelerin topraklarında özerk şehirleri oldu. Yosef'in adına bir kabile yoktur; onun yerine Yosef'in iki oğlunun (Menaşe ve Efraim) adına iki kabile vardır. Böylece İsrail Krallığında Menaşe ve Efraim kabilelerinin toprakları oldu. Böylece On İki İsrail Kabilesi denildiğinde iki ayrı anlam ortaya çıkmakta. # Geleneksel (Yakup'un oğulları) Yöresel (Toprak sahibi olanlar) 1 Ruben Ruben 2 Şimon Şimon 3 Yehuda Yehuda 4 İssakar İssakar 5 Zevulun Zevulun 6 Dan Dan 7 Naftali Naftali 8 Gad Gad 9 Aşer Aşer 10 Bünyamin Bünyamin 11 Levi Menaşe 12 Yosef Efraim Devamı... değiştirYahudi devletler İsrail kabilelerinin dağılımı Musa önderliğinde Mısır'dan çıkan İsrailoğulları Kenan topraklarına yerleşti. Uzun yıllar yan yana yaşayan İsrailoğulları'nın on iki kavmi birbirlerinden bağımsız olarak yaşıyordu. Dışarıdan gelen tehditler karşısında Şaul'un krallığı altında bu on iki kavim birleşip M.Ö. 1050'de İsrail Krallığı adında tarihte ilk defa bir Yahudi devleti kurdu. Davud ve Süleymanın da krallığını yaptığı bu devlet, Süleyman'ın M.Ö. 930'da ölümünden sonra ikiye bölündü. Devamı... Tarihteki Yahudi devletlerin listesi Birinci İsrail Krallığı İkinci İsrail Krallığı Yehuda Krallığı İsrail Haşmonayim Krallığı Bar Kohba'nın İsrail devleti İsrail Devleti Yahudiye Devleti değiştirSeçilen konu Arjantin'deki Yahudilerin tarihi, İspanyol ve Portekiz engizisyonlarına kadar dayanır. Río de la Plata Kral Vekilliğindeki birçok Portekizli tüccar Yahudiydi, fakat organize bir Yahudi topluluk Arjantin bağımsızlığını İspanya'dan 1810 yılında aldığı zaman kuruldu. Bu zamanlarda Fransa ve Batı Avrupa'nın diğer ülkelerindeki Yahudiler Arjantin'e yerleşmeye başladı. Bugünkü Arjantin Yahudilerinin %80'i Aşkenaz'dır. 1492'de İspanya'dan kovulup gelen konverso denen gizli Yahudiler Arjantin'e yerleşip halk içinde asimile oldular. 1810'da Arjantin İspanya'dan bağımsızlığını ilan ettiği zaman ülkenin ilk başkanı Bernardino Rivadavia engizisyonları kaldırdı. Ülkeye ikinci göç dalgası başta Fransa olmak üzere Batı Avrupa ülkelerinden 19.yy'ın ortalarında gerçekleşti. 1860'ta Buenos Aires'te ilk Yahudi düğünü kayıtlara geçti. Birkaç yıl sonra büyük bayramlarda minyan toplanıp Congregación Israelita de la República isimli cemaat kuruldu. 19.yy'ın sonlarında fakirlik ve pogromlardan kaçan ve Arjantin'in açık kapı göç politikasından faydalanan Rus ve Doğu Avrupa Yahudileri de Arjantin'e yerleşti. Bu Yahudilere "Ruslar" anlamına gelen rusos denir. 1889'da S.S. Weser ile Arjantine gelen 824 Rus Yahudisi gauchos (Arjantin kovboyları) oldular. Moiseville'de toprak satın alıp koloniler kurdular. Ekonomik açıdan sıkıntı çekilen bir dönemde Fransız Yahudisi olan hayırsever Baron Maurice de Hirsch Yahudi Kolonisazyon Birliğini kurdu. Bu birlik, altın çağında, içinde 200.000 Yahudi'nin yaşadığı 600.000 hektarlık araziye sahip oldu. 1906 ve 1912 yılları arası senede yaklaşık 13.000 Yahudi Avrupa, Fas ve Osmanlı İmparatorluğu'ndan Arjantin'e göç etti. 1920'de Arjantin'de 150.000 Yahudi yaşıyordu. Devamı... değiştirSözler “ Tanrı'nın birliğinin yanı sıra Yahudiliğin en önemli karakteristik doktrini Tanrı'nın insanla olan ilişkisidir. ” Kaufman Kohler değiştirSeçkin ve kaliteli içerik Seçkin maddeler Seçkin listeler Kaliteli maddeler Belgesel hipotez Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Yahudilerin tarihi İstanbul'daki sinagoglar Kayıp On Kabile Seçkin resimler Golda Meir, İsrail'in ilk kadın başbakanı Yahudi aktris ve müzisyen Barbra Streisand, 1962 Yom Kippur'da sinagogda dua eden Yahudiler Hamursuz bayramı için hazırlanan, Seder adı verilen sofra B'nai B'rith'e ait bir üyelik sertifikası, 1876 Güneybatı istikametinden Kudüs Kudüs panoraması Yahudi fizikçi Albert Einstein I. Dünya Savaşı'nda gıda yardımı için asılan Yidiş dilinde bir poster Dreyfus davasına atfen Emile Zola'nın yazısı Varşova Gettosu Ayaklanması Buchenwald Toplama Kampı, 1945 Hocalarından ders alan Buhara Yahudileri Berlin Neue Sinagogu Göttingen Sinagog Anıtı Yidiş dilinde "Çocuk Köleliğini Durdurun" sloganı Enver Sedat ve Menahem Begin Washington'daki Kongre'de 23. Mezmur betimlemesi Ebensee toplama kampı Kudüs'ün Zeytin Dağı'nda Avustralya süvari kampı Edward Teller değiştirKutsal şehirler Kudüs'teki Ağlama Duvarı Kudüs Safed Hebron Tiberia değiştirYahudi dilleri Yahudiler tarih boyunca farklı diller konuşmuşlar ve bu dillerde eserler vermişlerdir. Günümüzde Yahudiler, birinci dil olarak bulundukları ülkenin dilini konuşurlarken, ikinci dil olarak İbranice, Yidiş, Ladino, Aramice, Yahudi Arapçası, Karayca gibi kendi orijinlerine uygun Yahudi dillerinden birini konuşurlar. Devamı... Ayrıca Yahudi dillerinin bir listesi de buradadır. değiştirEtnik bölünmeler Bir Buhara Yahudisi Afrika: Berberi Yahudiler  •  Falaşa  •  Magrebim Asya: Bney Menaşe  •  Buhara  •  Koçin Yahudileri  • Paradesi Yahudileri Avrupa: Aşkenaz  • İtalkim  • Sefarad Kafkas: Cuhoro  • Gurjim  • Karaylar Orta Doğu: Arap Yahudileri  • Kürt Yahudileri  • Mizrahi  • Musta'arabim  • Parsim  • Romanyot  • Samaritler  • Temani değiştirMusevi hayatı Düğün için hazırlanmış bir sinagog Her Yahudinin doğumdan ölümüne kadar geçen sürede dini açıdan dönüm noktaları vardır ve bunlar özel törenlerle kutlanır. Yeni doğan kız çocuklara İsim koyma töreni düzenlenir, erkek çocukların ismi ise sekiz günlükken yapılan sünnet töreninde verilmesi ise bir gelenektir. Doğal yolla doğan ilk çocuk erkek ise ve dedelerinden hiçbirisi Kohen veya Levi değil ise bebeğe otuz günlükken Pidyon töreni düzenlenir. Ergenlik çağına gelen erkek çocuklara (genellikle on üç yaşında) Bar Mitsva yapılır, kızlar için yapılan Bat Mitsva töreninin ise zorunluluğu yoktur; bunun yerine adet dönemine başlayan kızlara Nida adı verilen seremoni yapılır. Evlilik çağına gelenler eğer hala bekarlarsa Şiduh denilen çöpçatanlık yoluyla eş aramaya çalışırlar. Vefat durumunda ise Yahudi geleneklerine uygun olarak cenaze töreni düzenlenir. değiştirKategoriler Yahudilik Yahudilik ve diğer dinler Yahudiler Yahudilikteki dinî figürler Hahamlar Yahudiler ve Yahudilik şablonları Yerlerine göre Yahudilik Anti-Yahudilik Antisemitizm Musevi ayin sistemi Beta Israel Yahudilik ve cinsellik Yahudi dilleri Yahudi yapıları Yahudiliğe karşı eleştiriler Yahudilik felsefesi Yahudiliğe geçiş Yahudi hac yerleri Hakimler Kitabı Yahudilik hareketleri Helenistik Yahudilik Hezekiel Yahudilik kavramları Kenan Kitâb-ı Mukaddes Kripto-Yahudilik Yahudilik'te kutsal şehirler Yahudi kültürü Yahudi metinleri Yahudilik mezhepleri Yahudi mitolojisi Rabbânî Yahudilik Sukot Sünnet (tıp) Yahudi tarihi Yahudilik tarihi Yahudilik ve toplum Yahudi mistikler Yahudi yaşam döngüsü Yahudiliği eleştiren kitaplar Yahudilikte peygamberler Yehova Yahudilik taslakları değiştirYardım etmek ister misiniz? İşte yapılabileceklerden bazıları : İstenen maddeler: Amerikan Yahudileri, Baal Şem Tov, Efraim (Yosef oğlu), Gabay, Kadiş, Kiduş, Lag BaOmer, Matatyahu Makkabi, Menaşe (Yosef oğlu), Ülkelerine göre Yahudilik, Yehuda (Beni İsrail) daha fazlası... Düzenlenmesi gereken maddeler: daha fazlası... Birleştirilmesi gereken maddeler: daha fazlası... İçeriği yetersiz olan maddeler: daha fazlası... Antik İsrail taslakları: Abijam, Athaliah, Baaşa, Birinci Yahudi-Roma savaşı, Hoşea, Masada, On iki casus, Süleyman, Yosef kabilesi, Zimri, İsrailoğulları daha fazlası... Musevilik taslakları: Ahit Sandığı, Aşkenaz, Babil Sürgünü, Brit Mila, Centil, Kabbala, Levililer (Tevrat), Magrebim, Mezmurlar (Zebur), Musevi duaları, Nevi'im, Piyut, Süleyman Mabedi, Şaloş Regalim, Teva, Tutucu Musevilik, Vadedilmiş Topraklar, Yom Kippur, daha fazlası... Tashih edilmesi gereken maddeler: daha fazlası... Yardıma ihtiyaç duyan maddeler: daha fazlası... değiştirİlgili VikiProjeler Yahudilik ile ilgili VikiProjeler: Din VikiProje nedir? değiştirKonular Dini mezhepler: Ortodoks Yahudilik (Hasidizm) • Tutucu Yahudilik • Reformist Yahudilik • Yeniden yapılanmacı Yahudilik • Karaizm • Samarit • Hümanist Yahudilik Felsefe: Yahudi inanç esasları • Yahudi mitolojisi • Seçilmiş halk olarak Yahudiler • Halaha • Kabbala • Koşer • Nuh'un Evrensel Yasaları • Tsedaka • Tseniut Dini metinler: Tanah (Tora • Nevi'im • Ketuvim) • Humaş • Mişna • Talmud • Tosefta • Midraş • Mişna Tora • Arba Turim • Şulhan Aruh • Mişna Berurah • Zohar • Piyut • Sidur • Tanya • Targum Tevrat'taki kişiler: Avraham • Yitzhak • Ya'akov • Sara • Lea • Rahel • Musa • Debora • David • Şlomo • İlya Yahudi liderler: Rabi Yehuda HaNasi • Saadia Gaon • Raşi • Abraham ibn Ezra • Rambam • Musa ibn Nahman • Isaac Luria Hayat ve kültür: Minyan • Bar Mitsva (Bat Mitsva) • Brit Mila • Pidyon HaBen • Şiduh • İsim koyma Roller ve yerler: Dört Kutsal Şehir‎ (Kudüs • Safed • Hebron • Tiberya) • Kohen • Mikve • Mohel • Haham • Sinagog • Kudüs Tapınağı • Mişkan • Ağlama Duvarı Dini nesneler ve dualar: Avdala • Menora (Hanukiya) • Mezuza • Yahudi ayin sistemi • Şema • Şofar • Tallit • Tefilin • Yad • Kipa Diğer dinler: Semavi dinler • İslam ve Yahudilik (Muhammed ve Yahudiler • İslam ve antisemitizm) • Judeo-Paganizm Yahudi dilleri: İbranice • Yahudi Arapçası • Yahudi Aramicesi • Ladino • Yidiş Yahudi tarihi: Avraham • Mısır'dan çıkış • Birinci İsrail Krallığı • İkinci İsrail Krallığı • Yehuda Krallığı • Kudüs (Kudüs zaman çizelgesi) • Kudüs Tapınağı • Babil Sürgünü • Esseniler• Sanhedrin • Hirodes • Birinci Yahudi-Roma savaşı • Bar Kohba İsyanı • Haşmonayim Krallığı • İslam hakimiyeti altındaki Yahudilerin tarihi • İspanyol Engizisyonu (Konverso • Marrano) • Elhamra Kararnamesi • Sahte mesih Sabetay Sevi • Hasidizmin doğuşu • Yidiş'in altın çağı • Reformist Yahudiliğin doğuşu • Tutucu Yahudiliğin doğuşu • Dreyfus davası • I. Siyonist Kongre • Balfour Deklerasyonu • Holokost • İsrail'in kuruluşu • Arap-İsrail savaşları • Kudüs'ün Yahudilerin eline geçişi Politika: Siyonizm Antisemitizm: Yahudilere yönelik zulüm • Holokost • Arap dünyasında antisemitizm (İslam ve antisemitizm) değiştirİlgili VikiPortaller Din Hristiyanlık İslam Spiritüalizm değiştirDiğer VikiPortaller Portal nedir? | Portal listesi | Portal dizini | Portal kategorileri Seçkin portaller | Sayfayı yenile değiştirKardeş projelerde Yahudilik VikiHaber'de Yahudilik VikiSöz'de Yahudilik Commons'ta Yahudilik VikiKaynak'ta Yahudilik VikiKitap'ta Yahudilik