Bratislava

Bratislava
Bratislava
Başkent
	; Bayrak ; Arma
	Sloganlar: Tuna'nın Güzeli, Küçük Büyük Şehir
	Bratislava Bratislava'nın Slovakya'daki konumu
Ülke	Slovakya
Bölge	Bratislava
Alt idari birimler	Liste I.; II.; III.; IV.; V.;
İdare
• Tür	Şehir konseyi
• Belediye başkanı	Milan Ftáčnik
Yüzölçümü
• Başkent	367,66 km²
• Kent	1.303,87 km² (503,42 mil²)
Rakım	134 m
En yüksek nokta	514 m (1,686 ft)
En alçak nokta	126 m (413 ft)
Nüfus (2024)
• Başkent	479.389
• Yoğunluk	1,167/km²
• Metropol	736,385
Zaman dilimi	UTC+01.00 (OAS)
• Yaz (YSU)	UTC+02.00 (OAYS)
Posta kodu	8XX XX
Plaka kodu	BA, BL
	Resmî site; bratislava.sk

Bratislava (Slovakça telaffuz: [ˈbracɪslava] dinle^ⓘ; Almanca: Pressburg/Preßburg; Almanca telaffuz: [ˈprɛsbʊrk] dinle^ⓘ; Macarca: Pozsony), Slovakya'nın başkenti ve en büyük şehridir. Resmî rakamlara göre şehrin nüfusu 475.000 civarındadır; ancak 660.000'den fazla olduğu tahmin edilmektedir.^[4] Bratislava, Slovakya'nın güneybatısında, Küçük Karpatlar'ın eteklerinde, Tuna Nehri'nin her iki kıyısında ve Morava Nehri'nin sol kıyısında yer almaktadır. Avusturya ve Macaristan ile sınır komşusu olan şehir, iki egemen devlete sınırı olan tek ulusal başkenttir.^[5]

Şehrin tarihinde Avusturyalılar, Bulgarlar, Hırvatlar, Çekler, Almanlar, Macarlar, Yahudiler ve Slovaklar da dâhil olmak üzere birçok milletten ve dinden insanın etkisi vardır.^[6] 1563'ten 1783'e kadar Macaristan Krallığı'nın taç giyme yeri, yasama merkezi ve başkentiydi;^[7] on bir Macar kralı ve sekiz kraliçe, Aziz Martin Katedrali'nde taç giydi. Macar parlamentolarının çoğu 17. yüzyıldan Macar Reformu dönemine kadar burada toplandı ve şehir birçok Macar, Alman ve Slovak tarihi şahsiyete ev sahipliği yaptı.

Günümüzde Bratislava, Slovakya'nın siyasi, kültürel ve ekonomik merkezidir. Slovakya cumhurbaşkanının, parlamentosunun ve Slovak Yürütme Kurulunun merkezidir. Birçok üniversitenin yanı sıra çok sayıda müze, tiyatro, galeri ve diğer kültür ve eğitim kurumlarına sahiptir.^[8] Slovakya'nın büyük işletmelerinin ve finans kuruluşlarının birçoğunun merkezi buradadır.

Satın alma gücü paritesine göre GSYİH, diğer Slovak bölgelerinden yaklaşık üç kat daha yüksektir.^[9]^[10] Bratislava'ya her yıl çoğunluğu Çek Cumhuriyeti, Almanya ve Avusturya'dan olmak üzere yaklaşık bir milyon turist gelmektedir.^[11]

Etimoloji

Şehir, bugünkü adını 16 Mart 1919'da aldı.^[12] O zamana kadar İngilizcede çoğunlukla "Pressburg" (Almanca adı Preßburg'dan) olarak biliniyordu, çünkü 1526'dan sonra çoğunlukla Habsburg monarşisinin hakimiyetindeydi ve şehir önemli bir etnik Alman nüfusa sahipti. Bu terim, 1919 öncesi Slovakça (Prešporok) ve Çekçe (Prešpurk) isimlerin türetildiği terimdir.

Dilbilimci Ján Stanislav, şehrin Macarca adı olan Pozsony'nin, muhtemelen 950'den önce kalenin sahibi olan bir prensin Božan soyadına atfedildiğine inanıyordu. Latince isim de aynı soyadına dayansa da, sözlükbilimci Milan Majtán'ın araştırmasına göre Macarca versiyon, prensin yaşamış olabileceği döneme ait hiçbir resmi kayıtta bulunmamaktadır. Ancak her üç versiyon da Slovakça, Çekçe ve Almancada bulunanlarla ilişkilidir: Vratislaburgum (905), Braslavespurch ve Preslavasburc (her ikisi de 907).^[13]

Orta Çağ yerleşimi Brezalauspurc (kelime anlamıyla Braslav'ın kalesi), bazen Bratislava'ya atfedilir, ancak Brezalauspurc'un gerçek konumu akademik tartışma altındadır. Şehrin modern adı, Pavol Jozef Šafárik'in Orta Çağ kaynaklarını analiz ederken Braslav'ı Bratislav olarak yanlış yorumlamasına ve daha sonra Bratislav olacak olan Břetislaw terimini icat etmesine atfedilir.^[14]

1918-1919 devrimi sırasında, ulusal kendi kaderini tayin hakkını desteklediği için Amerikalı Slovaklar tarafından 'Wilsonov' veya 'Wilsonstadt' (ABD Başkanı Woodrow Wilson'dan sonra) ismi önerildi. Sadece bazı Slovak vatanseverler tarafından kullanılan Bratislava ismi, Slavca bir ismin şehrin Çekoslovakya'nın bir parçası olması yönündeki talepleri destekleyebileceği düşüncesiyle Mart 1919'da resmiyet kazandı.^[15]

Tarihi

Bölgede bilinen ilk kalıcı yerleşim, Neolitik çağda M.Ö. 5000 civarında Lineer Çanak Çömlek Kültürü ile başladı. M.Ö. 200 yıllarında Kelt Boii kabilesi, oppidum olarak bilinen müstahkem bir kasaba olan ilk önemli yerleşimi kurdular. Ayrıca bir darphane kurarak biatecs olarak bilinen altın ve gümüş sikkeler ürettiler.^[16]

Gerulata, MS 2. yüzyılda Bratislava'nın şu anki yerinde inşa edilmiş bir Roma İmparatorluğu askeri kampıdır.

Bölge M.S. 1. yüzyıldan 4. yüzyıla kadar Roma etkisi altında kaldı ve bir sınır savunma sistemi olan Donaulimes'in bir parçası haline getirildi.^[17] Romalılar bölgeye üzüm yetiştiriciliğini getirdi ve günümüze kadar gelen bir şarapçılık geleneği başlattı.^[18]

Slavlar, 5. ve 6. yüzyıllar arasında Kavimler Göçü sırasında Doğu'dan geldiler.^[19] Avarların saldırılarına bir yanıt olarak yerel Slav kabileleri ayaklandı ve bilinen ilk Slav siyasi varlığı olan Samo İmparatorluğu'nu (623-658) kurdular. 9. yüzyılda Bratislava ve Devín kaleleri, Slav devletlerinin önemli merkezleriydi: Nitra Prensliği ve Büyük Moravya.^[20] Akademisyenler, dilbilimsel argümanlara dayanarak ve ikna edici arkeolojik kanıtların yokluğu nedeniyle Büyük Moravya'da inşa edilen iki kalenin kale olarak tanımlanmasını tartışmaktadır.^[21]^[22]

"Brezalauspurc" adlı bir yerleşime yapılan ilk yazılı atıf 907 yılına aittir ve bir Bavyera ordusunun Macarlar tarafından yenilgiye uğratıldığı Pressburg Muharebesi ile ilgilidir. Bu savaş, kendi iç çöküşü^[23] ve Macarların saldırıları nedeniyle zaten zayıflamış olan Büyük Moravya'nın çöküşüyle bağlantılıdır.^[24] Savaşın tam yeri bilinmemektedir ve bazı yorumlara göre Balaton Gölü'nün batısında gerçekleşmiştir.^[25]

10. yüzyılda Pressburg bölgesi (daha sonra Pozsony ilçesi olacak olan bölge) Macaristan'ın (1000 yılından itibaren "Macaristan Krallığı" olarak anılmaktadır) bir parçası haline geldi. Krallığın sınırında önemli bir ekonomik ve idari merkez olarak gelişti.^[26] 1052 yılında Alman İmparatoru III. Heinrich, Macaristan Krallığı'na karşı beşinci seferine çıktı ve Pressburg'u kuşattı ancak Macarlar Tuna nehrindeki ikmal gemilerini batırdığı için başarılı olamadı. Bu stratejik konum, kentin sık sık saldırılara ve savaşlara sahne olmasına neden olurken, aynı zamanda kente ekonomik kalkınma ve yüksek siyasi statü de kazandırdı.

Nüfus

Nüfus istatistikleri (10 Yıl)^[27]
Yıl:	1994	2004	2014	2024
Kişi sayısı:	450.776	425.155	419.678	479.389
Fark:		%−5,68	%−1,28	%+14,22

Nüfus istatistikleri^[27]
Yıl:	2023	2024
Kişi sayısı:	478.040	479.389
Fark:		%+0,28

Kardeş kentler

Bratislava'nın 17 tane kardeş kenti vardır:^[28]

Kaynakça

^ "Hustota obyvateľstva - obce [om7015rr_obc=AREAS_SK, v_om7015rr_ukaz=Rozloha (Štvorcový meter)]". Statistical Office of the Slovak Republic. 2025-03-31. Erişim tarihi: 2025-03-31.
^ "Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne) [om7102rr_obce=AREAS_SK]". Statistical Office of the Slovak Republic. 2025-03-31. Erişim tarihi: 2025-03-31.
^ "Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne) [om7102rr_obce=AREAS_SK]". Statistical Office of the Slovak Republic. 2025-03-31. Erişim tarihi: 2025-03-31.
^ "Market Locator's analysis of the real number of Bratislava's inhabitants". Denník SME. 26 Mayıs 2017. 1 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2020.
^ Dominic Swire (2006). "Bratislava Blast". Finance New Europe. 10 Aralık 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2007.
^ "Brochure – Culture and Attractions". City of Bratislava. 2006. 7 Mart 2007 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2007.
^ Gruber, Ruth E. (10 Mart 1991). "Charm and Concrete in Bratislava". The New York Times. 8 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2008.
^ "Brochure – Welcome to Bratislava". City of Bratislava. 2006. 5 Mart 2007 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2007.
^ "Bratislava je tretí najbohatší región únie. Ako je možné, že predbehla Londýn či Paríž?". Finweb.hnonline.sk. Mart 2017. 19 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2017.
^ "Bratislava – capital city of Slovakia versus other regions of Slovak Republic". Laboureconomics.wordpress.com. 29 Nisan 2013. 14 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2017.
^ "Bratislava reports increase in visitors". The Slovak Spectator (İngilizce). 6 Aralık 2016. 18 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2019.
^ "The Making of a Slovak City: The Czechoslovak Renaming of Pressburg/Pozsony/Prešporok, 1918–19" (İngilizce). Cambridge University. 27 Mart 2009. 25 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2023.
^ Nagayo, Susumu. "A Reflection on the Names of a City in the Borderlands - Pressburg/Pozsony/Prešporok/Bratislava" (PDF). Slavic-Eurasian Research Center. Hokkaido University. 3 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Haziran 2020.
^ The Concise Dictionary of World Place-Names. 3rd. Oxford University Press. 2014. ISBN 9780191751394.
^ Duin, Pieter C. van (1 Mayıs 2009). Central European Crossroads: Social Democracy and National Revolution in Bratislava (Pressburg), 1867-1921 (İngilizce). Berghahn Books. ISBN 978-1-84545-918-5. 19 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2023.
^ "History – Celtic settlements". City of Bratislava. 2005. 24 Şubat 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2007.
^ Kováč et al., "Kronika Slovenska 1", s. 73
^ "History – Bratislava and the Romans". City of Bratislava. 2005. 24 Şubat 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2007.
^ Kováč et al., Kronika Slovenska 1, s. 90
^ Kováč et al., Kronika Slovenska 1, s. 95
^ Kristó, Gyula, (Ed.) (1994). Korai Magyar Történeti Lexikon – 9–14. század (Encyclopedia of the Early Hungarian History – 9–14th centuries). Budapeşte: Akadémiai Kiadó. ss. 128, 167. ISBN 963-05-6722-9.
^ "Meine wissenschaftlichen Publikationen (Fortsetzung, 2002–2004)". Uni-bonn.de. 31 Ekim 2006. 17 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2009.
^ Toma, Peter A. (2001). Slovakia: from Samo to Dzurinda Studies of nationalities. Hoover Institution Press. ISBN 978-0-8179-9951-3.
^ Špiesz, "Bratislava v stredoveku", s. 9
^ Bowlus, Charles R. (2006). The battle of Lechfeld and its aftermath. s. 83.
^ "History – Bratislava in the Middle Ages". City of Bratislava. 2005. 24 Şubat 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2007.
^ ^a ^b "Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne) [om7102rr_obce=AREAS_SK]". Statistical Office of the Slovak Republic. 2025-03-31. Erişim tarihi: 2025-03-31.
^ "Partner (twin) towns of Bratislava" (İngilizce). Bratislava-City.sk. 16 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2010.

Dış bağlantılar

Bratislavali rehberler tarafından hazirlanmis sehir rehberi 31 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Info Bratislava

[1] "Hustota obyvateľstva - obce [om7015rr_obc=AREAS_SK, v_om7015rr_ukaz=Rozloha (Štvorcový meter)]". Statistical Office of the Slovak Republic. 2025-03-31. Erişim tarihi: 2025-03-31.

[2] "Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne) [om7102rr_obce=AREAS_SK]". Statistical Office of the Slovak Republic. 2025-03-31. Erişim tarihi: 2025-03-31.

[3] "Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne) [om7102rr_obce=AREAS_SK]". Statistical Office of the Slovak Republic. 2025-03-31. Erişim tarihi: 2025-03-31.

[stats2017-4] "Market Locator's analysis of the real number of Bratislava's inhabitants". Denník SME. 26 Mayıs 2017. 1 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2020.

[5] Dominic Swire (2006). "Bratislava Blast". Finance New Europe. 10 Aralık 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2007.

[culturebrochure-6] "Brochure – Culture and Attractions". City of Bratislava. 2006. 7 Mart 2007 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2007.

[NYT-7] Gruber, Ruth E. (10 Mart 1991). "Charm and Concrete in Bratislava". The New York Times. 8 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2008.

[Welcomebrochure-8] "Brochure – Welcome to Bratislava". City of Bratislava. 2006. 5 Mart 2007 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2007.

[finweb.hnonline.sk-9] "Bratislava je tretí najbohatší región únie. Ako je možné, že predbehla Londýn či Paríž?". Finweb.hnonline.sk. Mart 2017. 19 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2017.

[10] "Bratislava – capital city of Slovakia versus other regions of Slovak Republic". Laboureconomics.wordpress.com. 29 Nisan 2013. 14 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2017.

[11] "Bratislava reports increase in visitors". The Slovak Spectator (İngilizce). 6 Aralık 2016. 18 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2019.

[12] "The Making of a Slovak City: The Czechoslovak Renaming of Pressburg/Pozsony/Prešporok, 1918–19" (İngilizce). Cambridge University. 27 Mart 2009. 25 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2023.

[13] Nagayo, Susumu. "A Reflection on the Names of a City in the Borderlands - Pressburg/Pozsony/Prešporok/Bratislava" (PDF). Slavic-Eurasian Research Center. Hokkaido University. 3 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Haziran 2020.

[14] The Concise Dictionary of World Place-Names. 3rd. Oxford University Press. 2014. ISBN 9780191751394.

[15] Duin, Pieter C. van (1 Mayıs 2009). Central European Crossroads: Social Democracy and National Revolution in Bratislava (Pressburg), 1867-1921 (İngilizce). Berghahn Books. ISBN 978-1-84545-918-5. 19 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2023.

[16] "History – Celtic settlements". City of Bratislava. 2005. 24 Şubat 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2007.

[17] Kováč et al., "Kronika Slovenska 1", s. 73

[18] "History – Bratislava and the Romans". City of Bratislava. 2005. 24 Şubat 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2007.

[19] Kováč et al., Kronika Slovenska 1, s. 90

[20] Kováč et al., Kronika Slovenska 1, s. 95

[Encyclopedia-21] Kristó, Gyula, (Ed.) (1994). Korai Magyar Történeti Lexikon – 9–14. század (Encyclopedia of the Early Hungarian History – 9–14th centuries). Budapeşte: Akadémiai Kiadó. ss. 128, 167. ISBN 963-05-6722-9.

[22] "Meine wissenschaftlichen Publikationen (Fortsetzung, 2002–2004)". Uni-bonn.de. 31 Ekim 2006. 17 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2009.

[23] Toma, Peter A. (2001). Slovakia: from Samo to Dzurinda Studies of nationalities. Hoover Institution Press. ISBN 978-0-8179-9951-3.

[24] Špiesz, "Bratislava v stredoveku", s. 9

[25] Bowlus, Charles R. (2006). The battle of Lechfeld and its aftermath. s. 83.

[middleages-26] "History – Bratislava in the Middle Ages". City of Bratislava. 2005. 24 Şubat 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2007.

[sk_pop-27] "Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne) [om7102rr_obce=AREAS_SK]". Statistical Office of the Slovak Republic. 2025-03-31. Erişim tarihi: 2025-03-31.

[28] "Partner (twin) towns of Bratislava" (İngilizce). Bratislava-City.sk. 16 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2010.

[1]

[3]

[2]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]