Yahudi Meryem
Yahudi Meryem
| |
|---|---|
 Michael Maier'in Symbola Aurea Mensae Duodecim Nationum (1617) adlı kitabından Maria Prophetissima'yı tasvir eden bir gravür
| |
| Diğer İsimleri | Yahudi Meryem (Maria the Jewess)
Kahin Meryem (Maria the Prophetess) Kıptî Meryem (Maria the Copt) |
| Meslek | Simyacı |
| Önemli Fikirler | Maria Aksiyomu |
Meryem veya Yahudi Meryem (Latince: Maria Hebraea), aynı zamanda Kâhin Meryem (Latince: Maria Prophetissa) ya da Kıptî Meryem (Arapça: مارية القبطية)[1] Yunan simya geleneği temsilcileri ve Panopolisli Zosimos'un çalışmalarıyla tanınan erken dönem simyacılardan biridir.[2] Zosimos'un aktardıkları kapsamında İskenderiye'de milattan önce birinci ve üçüncü yüzyıllar arasında yaşamıştır.[3][4] Birinci yüzyıldan daha erkene dayanmayan çalışmaları nedeniyle French, Taylor ve Lippman tarafından ilk simya yazarlarından biri olarak kabul edilmektedir.[5][6]
Birkaç farklı tür ve biçimdeki kimyasal aletleri icat etmesiyle tanınmakta olup Batı dünyasının ilk gerçek simyacısı olarak kabul edilmektedir.[7]
Zosimos aracılığıyla Yahudi Meryem'in inançlarının birçoğu izlenebilmektedir. Meryem metal tasvirlerine bedenler, ruhlar ve tin gibi yaşamsal nitelikler eklemiştir. Meryem, metallerin iki farklı cinsiyeti olduğuna ve bu iki cinsiyeti bir araya getirerek yeni bir varlık yaratılabileceğine inanıyordu. Ona göre farklı cinsiyetteki maddelerin bir araya getirilmesiyle maddelerin birliği elde edilebilirdi.[8]
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Simya çerçevesinde "Yahudi Meryem "in varlığına dair birincil kaynak, 4. yüzyılda simya üzerine günümüze ulaşan en eski kitapları yazmış olan Panopolisli Zosimos'tur.[9] Zosimos, Meryem'in çeşitli deneylerini ve aletlerini tasvir etmiştir. Onun yazılarında Meryem'den her zaman geçmişte yaşamış biri olarak bahsedilir bu yüzden de "bilgelerden biri" olarak tanımlanır.
Sekizinci yüzyılın Bizanslı tarihçisi George Syncellus, Meryem'i Perikles zamanında Mısır'ın Memfis kentinde tanıştığı Demokritos'un hocası olarak göstermiştir.
İbnü'n-Nedim'in 10. yüzyıla ait Kitâbu'l-Fihrist'i Meryem'i en ünlü 52 simyacıdan biri olarak göstermiş ardından da onun mor bir pigment olan caput mortuum'u hazırlayabildiğini belirtmiştir.
Bilinmeyen bir "Morienus Romanus"a atfedilen erken ortaçağ simya metni onu "Kâhin Meryem" olarak adlandırır; Araplar ise onu "Platon'un Kızı" olarak tanırlar ki bu isim Batı simya metinlerinde kükürt için kullanılmıştır.[10]
Arapça ve Latince eserler
[değiştir | kaynağı değiştir]Meryem'in Yunanca yapıtlarından yalnızca Panopolisli Zosimos, Olympiodorus ve diğer sonraki yazarlar tarafından alıntılanan parçalar günümüze ulaşmıştır.[11] Bununla birlikte, ona atfedilen birkaç Arapça yazı da mevcuttur ki bunların bazılarının Latince çevirileri de bulunmaktadır:
- Risālat Māriyya bint Sāba al-malik al-Qibṭī ilā Āras ("Saba Kraliçesi Kıpti'nin Kızı Maria'nın Aras'a Mektubu"), Risālat Māriyya ilā Aras wa-su'āluhu wa-jawābuhā lahu ("Meryem'in Aras'a Mektubu, Sorusu ve Ona Cevabı") olarak da bilinir. Bu eser Latinceye Practica Mariae prophetissae sororis Moysi adıyla çevrilmiştir.[12]
- "Maria'nın Kitabı ve Bilge Adamlar"[13] (The Book of Maria and the Wise Men)
- "Taç Mektubu ve Yeni Doğan Bebeğin Yaratılışı"[14] (The Epistle of the Crown and the Creation of the Newborn Baby)
Simya felsefesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Meryem Aksiyomu
[değiştir | kaynağı değiştir]Aşağıdakiler, Meryem Aksiyomu olarak biliniyordu:
Bir iki olur, iki üç olur ve üçüncünün içinden dördüncü olarak bir çıkar.
Psikolog Carl Jung'un yardımcılarından Marie-Louise von Franz bu varsayıma bir alternatif sunmuştur:[15]
Bir'den İki çıkar, İki'den Üç çıkar ve Üçüncü'den Dördüncü olarak Bir çıkar.
Carl Jung onun bu varsayımını bütünlük ve bireyselleşme için bir metafor olarak kullanmıştır.
Diğer
[değiştir | kaynağı değiştir]Birkaç şifreli simya kuralı Mary'ye atfedilmiştir. Zıtların birliğinden söz ettiği iddia edilmektedir:[7]
Erkek ve dişiye katılın, aradığınızı bulacaksınız.
Buluşlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Meryem, Agathodaemon, Sözde-Democritus[Not 1] ve Hermes Trismegistus ile birlikte, Panopolisli Zosimos tarafından tribikos, kerotakis ve benmari gibi belirli cihazların ve yöntemlerin açıklamalarında zikredilmiştir. Ancak bunlara dair katkıları tartışmalı olup, kesin değildir.[16]
Tribikos
[değiştir | kaynağı değiştir]Tribikos (Yunanca: τριβικός) damıtma yoluyla saflaştırılmış maddeler elde etmek için kullanılan üç kollu bir tür imbiktir. Meryem'in bunu bulup bulmadığı bilinmemekle birlikte, Zosimos aletin ilk tanımını ona atfetmektedir. Bu alet bugün hala kimya laboratuvarlarında kullanılmaktadır. Meryem yazılarında tüplerin yapımında kullanılan bakır veya bronzun bir kızartma tavası kalınlığında olmasını ve tüpler ile imbik kafası arasındaki bağlantıların un macunu ile kapatılmasını tavsiye etmektedir.[17]
Kerotakis
[değiştir | kaynağı değiştir]
Kerotakis (Yunanca: κηροτακίς veya κυροτακίς), simyada kullanılan maddeleri ısıtmak ve buharları biriktirmek için kullanılan bir cihazdır.[18] Cihaz esasında üst tarafında bakır bir levha bulunan hava geçirmez bir kaptır. Düzgün çalıştığında, tüm bağlantıları sıkı bir vakum oluşturur. Bu tür kapalı kapların simyada kullanılması "hermetically sealed" yani "simyaca kapalı" teriminin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Kerotakis'in, dünyanın derinliklerinde meydana gelen altın oluşum sürecinin bir kopyası olduğu söylenmiştir.
Bu alet daha sonra 1879'da Alman kimyager Franz von Soxhlet tarafından kendi adını taşıyan ekstraktör olan Soxhlet ekstraktörünü oluşturmak için yeniden düzenlenerek modernize edilmiştir.
Bain-marie
[değiştir | kaynağı değiştir]Mary'nin adı, bir kabın ve içindekilerin maksimum sıcaklığını ayrı bir sıvının kaynama noktasıyla sınırlayan bain-marie (Mary'nin banyosu) yönteminde yaşamaktadır. Bu yöntem temelde ikili bir kaynatma kazanından oluşmaktadır. Hafif bir ısının gerekli olduğu kimyasal işlemlerde yaygın olarak kullanılmaktadır.[19] Bu terim, 14. yüzyılda Villanovalı Arnold tarafından ortaya atılmıştır. Benmari aynı zamanda yemek pişirmede de kullanılmaktadır.[20]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Simya
- Simyacı Kleopatra (Mısır)
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Pseudo-Democritus, yanlış bir şekilde Sokratik öncesi filozof Democritus'a (MÖ 460-370) atfedilen bir dizi Yunan yazısının anonim yazarları için bilim adamları tarafından kullanılan addır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Raggetti 2022, s. 21; Martelli 2022, s. 40.
- ^ Raggetti 2022, s. 21.
- ^ Feldman, Louis H.; Reinhold, Meyer (1 Ekim 1996). Jewish Life and Thought Among Greeks and Romans: Primary Readings (İngilizce). A&C Black. ISBN 978-0-567-08525-2.
- ^ Chemical History Tour, Picturing Chemistry from Alchemy to Modern Molecular Science Adele Droblas Greenberg Wiley-Interscience 2000 0-471-35408-2
- ^ Taylor, F. Sherwood. “A Survey of Greek Alchemy”. The Journal of Hellenic Studies 50 (1930): 109–139.
- ^ From Eve to Dawn: A History of Women, Origins, Mcarthur & Company. June 10, 2003. 978-1552782682, Page 221.
- ^ a b Patai 1995.
- ^ Science, Religion and Society: An Encyclopedia of History, Culture, and Controversy (İngilizce). Routledge. 4 Mart 2015. ISBN 978-1-317-46013-8.
- ^ The secrets of alchemy (İngilizce). Chicago: The University of Chicago Press. 10 Aralık 2012. ISBN 978-0-226-92378-9.
- ^ Alic, Margaret (2005). El legado de Hipatia: historia de las mujeres en la ciencia deed la antigüedad hasta fines del siglo XIX. ISBN 9682316820.
- ^ Ullmann 1972, s. 182.
- ^ Ullmann 1972, s. 183; Raggetti 2022, s. 23.
- ^ Raggetti 2022, s. 23.
- ^ Raggetti 2022, s. 23. Translated by Holmyard 1927.
- ^ Von Franz, Marie-Louise (1974). Number and Time: Reflections Leading Towards a Unification of Psychology and Physics. Londra: Rider & Company. s. 65. ISBN 0-09-121020-8.
- ^ "Maria – ancient alchemist". britannica.com. 10 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Taylor, Frank Sherwood (January 1992). Alchemists, Founders of Modern Chemistry. ss. 38-39. ISBN 978-1-56459-002-2.
- ^ Partington, J. R. (January 1947). "History of Alchemy and Early Chemestry*[sic]". Nature (İngilizce). 159 (4029): 81-85. doi:10.1038/159081a0. ISSN 1476-4687. PMID 20281228. 20 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi14 Mart 2023.
- ^ Holmyard, E. J. (1957). Alchemy. New York: Dover. ss. 48f.
- ^ Webster's International Dictionary of the English Language. Springfield, Massachusetts: G. & C. Merriam Co. 1900. s. 112.
A vessel for holding hot water in which another vessel may be heated without scorching its contents;—used for warming or preparing food or pharmaceutical preparations.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Haeffner, Mark (2004). The Dictionary of Alchemy: From Maria Prophetissa to Isaac Newton. Londra: Aeon. ISBN 1-904658-12-1.
- Holmyard (1927). "An Alchemical Tract Ascribed to Mary the Copt". Archeion. 8 (2): 161-167. doi:10.1484/J.arch.3.256.
- Antonelli, Francesca; Romano, Antonella; Savoia, Paolo, (Ed.) (2022). "Maria's Practica in Early Modern Alchemy". Gendered Touch: Women, Men, and Knowledge-making in Early Modern Europe. Leiden: Brill. ss. 40-65. doi:10.1163/9789004512610. ISBN 978-90-04-51260-3.
- Patai, Raphael (1995). The Jewish Alchemists: A History and Source Book. New Jersey: Princeton University Press. ss. 60-91. ISBN 978-0-691-00642-0.
- Raggetti, Lucia (2022). "Maria the Alchemist and Her Famous Heated Bath in the Arabo-Islamic Tradition". Antonelli, Francesca; Romano, Antonella; Savoia, Paolo (Ed.). Gendered Touch: Women, Men, and Knowledge-making in Early Modern Europe. Leiden: Brill. ss. 21-39. doi:10.1163/9789004512610. ISBN 978-90-04-51260-3.
- Die Natur- und Geheimwissenschaften im Islam. Leiden: Brill. 1972. ISBN 978-90-04-03423-5.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Singer, Isidore, (Ed.) (1901–1906). "Maria the Jewess". Maria the Jewess. Yahudi Ansiklopedisi. New York: Funk & Wagnalls Company.- Mary the Prophetess: The Dialogue of Mary and Aros on the Magistery of Hermes.
