Zigetvar Kuşatması
| Zigetvar Kuşatması | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Osmanlı-Avusturya savaşları | |||||||
 Johann Peter Krafft'ın Zigetvar Tablosu | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
|
| |||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
 Kanuni Sultan Süleyman # Sokullu Mehmet Paşa |
 Nikola Šubić Zrinski (ölü) | ||||||
| Güçler | |||||||
|
80.000 Osmanlı 12-15.000 Tatar 7.000 Moldovalı | 2500 | ||||||
Zigetvar Kuşatması veya Ziget Savaşı (Macarca: Szigetvár ostroma; Hırvatça: Bitka kod Sigeta, Sigetska bitka), Macaristan Krallığı'ndaki Zigetvar Kalesi'nin Osmanlılar tarafından kuşatılmasıdır. 1566 yılında gerçekleşen bu kuşatma, Sultan Süleyman'ın Viyana'ya doğru ilerleyişini engelleyen kale nedeniyle Osmanlı ordusu ile Habsburg monarşisine bağlı savunma güçlerini karşı karşıya getirdi.[1] Savaş, Hırvatistan'ın eski Banı IV. Nikola Zrinski'nin liderlik ettiği savunma birlikleri ile Sultan Süleyman'ın nominal komutasındaki Osmanlı ordusu arasında gerçekleşti.
Ocak 1566'da Sultan Süleyman, Macaristan'daki saldırı seferine başladı. Zigetvar Kuşatması, 5 Ağustos'tan 8 Eylül 1566'ya kadar sürdü ve Osmanlı zaferiyle sonuçlandı.[2][3] Bazı tarihçiler, her iki tarafın da ağır kayıplar vermesi nedeniyle bu zaferi bir pirus zaferi olarak değerlendirdi.[2][3] Kuşatma sırasında her iki komutan da öldü; Zrinski son hücum sırasında, Süleyman ise doğal nedenlerle çadırında öldü.[1] Kuşatma, toplamda 33 gün sürdü.[4]
Kuşatma sırasında 20.000'den fazla Osmanlı askeri öldü ve Zrinski'nin 2.500 kişilik garnizonunun neredeyse tamamı öldürüldü, son 600 kişinin çoğu da son gün öldürüldü. Osmanlılar galip gelse de, kuşatma o yıl Viyana'ya doğru planlanan Osmanlı ilerleyişini durdurdu. Viyana'ya, 1663-1664 Osmanlı-Avusturya Savaşı'nın bir parçası olan Saint Gotthard Muharebesi öncesi Vasvar Antlaşması'nı kabul ettirmek için 1664 yılında askeri yürüyüş planlanmıştır. Ancak muharebe sonrası aynı yıl Vasvar Antlaşması'nın kabul edilmesi üzerine 20 yıllık barış dönemine geçilmiştir. Daha sonra, 1683'teki Viyana Kuşatması'na kadar bir daha tehdit edilmemiştir.[1]
Sefer öncesi durum
[değiştir | kaynağı değiştir]Osmanlılar halihazırda 1555 ve 1556 yıllarında Zigetvar'ı kuşatmışlardı ancak bu iki sefer başarısız oldu.[5]
Avusturya Arşidükü Maksimilyan kendisinden istenilen vergiyi İstanbul'a gönderip barış antlaşmasını yenilerken diğer taraftan Erdel beyi Sigusmund ile savaşmaktaydı. Osmanlı himayesindeki Erdel beyi Sigusmund'un Habsburg topraklarına girerek Zatmar ya da Çatmar'ı ele geçirmesi üzerine II. Maximilian (Kutsal Roma İmparatoru) Osmanlı'dan buranın geri verilmesini istemiştir. Fakat imparator cevabı beklemeden Erdel topraklarına saldırıp Tokay ve Serenç taraflarını ele geçirerek Osmanlı ile aralarındaki barış şartlarını ihlal etmesi üzerine Budin beylerbeyi Yahyapaşazade Arslan Paşa'nın Erdel beyine yardıma kalkması ve yeni sadrazam Sokullu Mehmet Paşa'nın da savaşa taraftar olması üzerine 1566 yılı Nisan ayı sonunda Avusturya'ya karşı savaş ilan edilmiştir. Bu sefer Kanuni Sultan Süleyman'ın ordusunun başında bizzat bulunduğu seferlerin on üçüncüsü ve sonuncusudur.[6]
Hazırlıklar
[değiştir | kaynağı değiştir]Padişah bizzat sefere çıkmadan iki ay önce, ikinci vezir Pertev Paşa, emrindeki Osmanlı askerleri ile destek için gelen Eflak, Boğdan ve Kırım kuvvetleriyle birleşerek Erdel taraflarındaki Göle'yi fetih ve Tokay ile Zatmar'ı geri almakla görevlendirildi. Bir müddet sonra padişahın komutasındaki ordu da Belgrad yoluyla Macaristan topraklarına geldi. Burada Eğri kalesinin fethedilmesi kararlaştırılıp askerler o tarafa sevkedildiği sırada Zigetvar beyi Zirinyi Mikloş tarafından Tırhala sancakbeyi ve oğlunun Şikloş'da şehit edildiği haberinin gelmesi üzerine ordu geri çevrilerek Zigetvar kalesi üzerine gidildi.[6]
Kuşatma
[değiştir | kaynağı değiştir]
Kalenin savunucusu Kont IV. Nikola Zrinski, Hırvatistan Krallığı'nın en büyük toprak sahiplerinden biri, sınır savaşlarının emektarı ve 1542'den 1556'ya kadar Ban (Hırvat kraliyet temsilcisi) idi.[7][8]
Süleyman'ın kuvvetleri, Edirne, Filibe ve Sofya üzerinden 49 gün süren bir yürüyüşün ardından 27 Haziran'da Belgrad'a ulaştı. Sava nehri üzerinde bir köprü inşa ettiler ve Zemun'a vardılar.[4] Burada, daha önce tüm Macaristan'ın hükümdarı yapmaya söz verdiği II. John Sigismund Zápolya ile buluştu.[1] Osmanlı ordusu, 12 Temmuz'da Osijek'e vardı ve Drava nehrini geçmeye başladı.[9]
Osmanlı öncü birlikleri, 1 Ağustos 1566'da kale yakınlarına ulaştı.[10] Osmanlı ordusu, 5 Ağustos'a kadar kaleyi ve şehri kuşattı. Süleyman, 9 Ağustos'ta geldi ve savaş çadırı Semlek tepesine kuruldu.[8] Sultan Süleyman, Sadrazamı ve Osmanlı kuvvetlerinin gerçek operasyonel komutanı Sokollu Mehmed Paşa'dan sözlü savaş ilerleme raporları aldığı kampında kaldı.[11]
7 Ağustos'ta kuşatma için hazırlıklar başladı. Siperler inşa edildi ve bu hatların gerisinden top ateşi başladı. Savunmacıların dışarı çıkmasını sağlamak için önce surlar yerine kalenin palisadları hedef alındı. Gece topçu bataryaları yerleştirildi ve ertesi gün Yeni Kent'in surlarına topçu ateşi başladı. Tarihçi József Kelenik, bu saldırı için sadece sahra toplarının kullanıldığını ve uzun menzilli kuşatma toplarının sadece kaleyi bombalamak için kullanıldığını ileri sürmektedir. 9 Ağustos'ta beş toptan oluşan bir batarya, iç kaledeki kuleye ateş etmeye başladı ve en üst katını tahrip etti, çünkü kule Osmanlı hareketlerini tam olarak görebiliyordu.[8]
Yaklaşık bir ay süren kuşatmada her iki taraf da ağır kayıplar verdi. Yoğun top ateşi ve hendeklerdeki suyun akıtılmasından sonra 13 Ağustos'ta eski şehir kısmı, 19 Ağustos'ta da yeni şehir bölümü alındı. Kalede ise direniş sürdü. Üç genel hücumun ardından 5 Eylül'de açılan bir lağıma yerleştirilen humbaranın ateşlenmesiyle kalenin altında savunmacıların sakladıkları barut mahzeni ateş aldı ve art arda patladı. Savunmanın çökmesi üzerine umutsuz duruma düşen Zrínyi yanındaki askerlerle kaleden yarma harekâtına giriştiyse de yaralı halde esir düştü. Başı kesilip Gyór yakınlarında beklemekte olan Kutsal Roma İmparatoru II. Maximilian’a gönderildi.[12]
Kaleye yapılan hücumdan bir gün önce Kanuni Sultan Süleyman öldü. Padişahın hayatını kaybetmesi, sadrazam tarafından bu durumun tehlikeli olacağı düşünülerek gizli tutuldu.[6] Kalenin fethinden de sonra padişahın ölüm haberi oğlu II. Selim, Belgrad'a gelene kadar gizli tutuldu.[6]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d Turnbull 2003.
- ^ a b Kohn 2006.
- ^ a b Lázár & Tezla 1999.
- ^ a b Fodor 2019.
- ^ "SİGETVAR". TDV İslâm Ansiklopedisi. 2 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2022.
- ^ a b c d Osmanlı Tarihi, II. Cilt, 10. baskı, Türk Tarih Kurumu Yayınları-2011, Ord. Prof. İsmail Hakkı Uzunçarşılı
- ^ Krokar 1997.
- ^ a b c Varga 2019.
- ^ Guldescu 1970.
- ^ Kelenik 2019.
- ^ Sakaoğlu 2001.
- ^ İslam Ansiklopedisi (2009), cilt 37, s. 157
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Osmanlı Kuşatması Altında Zigetvar Kalesi -
Zigetvar Macar-Türk Dostluk Parkı'nda I. Süleyman ile Nikola Šubić Zrinski anısına dikilen abide -
Günümüzde Zigetvar kalesi
| 13.-14. |
|
|---|---|
| 15. |
|
| 16. |
|
| 17. |
|
| 18. |
|
| 19. | |
| 20. |
|
Osmanlı mağlubiyetleri italik olarak gösterilmiştir. | |
