2003 Irak askerî müdahalesi - Vikipedi
İçeriğe atla
Ana menü
Gezinti
  • Anasayfa
  • Hakkımızda
  • İçindekiler
  • Rastgele madde
  • Seçkin içerik
  • Yakınımdakiler
Katılım
  • Deneme tahtası
  • Köy çeşmesi
  • Son değişiklikler
  • Dosya yükle
  • Topluluk portalı
  • Wikimedia dükkânı
  • Yardım
  • Özel sayfalar
Vikipedi Özgür Ansiklopedi
Ara
  • Bağış yapın
  • Hesap oluştur
  • Oturum aç
  • Bağış yapın
  • Hesap oluştur
  • Oturum aç

İçindekiler

  • Giriş
  • 1 Kuma gömülü bulunan savaş uçakları
  • 2 Irak Hava Kuvvetleri'nin gücü
  • 3 Kaynakça

2003 Irak askerî müdahalesi

  • العربية
  • مصرى
  • Azərbaycanca
  • Беларуская
  • বাংলা
  • Bosanski
  • Català
  • کوردی
  • Čeština
  • Dansk
  • Zazaki
  • English
  • Esperanto
  • Español
  • Eesti
  • فارسی
  • Français
  • עברית
  • हिन्दी
  • Հայերեն
  • Bahasa Indonesia
  • İtaliano
  • 日本語
  • 한국어
  • Lietuvių
  • മലയാളം
  • Bahasa Melayu
  • Mirandés
  • Norsk bokmål
  • ਪੰਜਾਬੀ
  • Polski
  • پښتو
  • Português
  • Română
  • Русский
  • Srpskohrvatski / српскохрватски
  • Simple English
  • Српски / srpski
  • தமிழ்
  • తెలుగు
  • ไทย
  • Українська
  • Tiếng Việt
  • ייִדיש
  • 中文
Bağlantıları değiştir
  • Madde
  • Tartışma
  • Oku
  • Değiştir
  • Kaynağı değiştir
  • Geçmişi gör
Araçlar
Eylemler
  • Oku
  • Değiştir
  • Kaynağı değiştir
  • Geçmişi gör
Genel
  • Sayfaya bağlantılar
  • İlgili değişiklikler
  • Kalıcı bağlantı
  • Sayfa bilgisi
  • Bu sayfayı kaynak göster
  • Kısaltılmış URL'yi al
  • Karekodu indir
Yazdır/dışa aktar
  • Bir kitap oluştur
  • PDF olarak indir
  • Basılmaya uygun görünüm
Diğer projelerde
  • Wikimedia Commons
  • Vikiveri ögesi
Görünüm
Vikipedi, özgür ansiklopedi
2003 Irak askerî müdahalesi
Terörizmle Savaş ve Irak Savaşı
Sol üstten saat yönünde:
2. Tabur, 1. Deniz Alayı'ndan Amerikan birlikleri, Iraklı savaş esirlerine çöldeki bir tutma alanına kadar eşlik ediyor; Bir kum fırtınası sırasında kuzey Irak'taki Amerikan Humvee konvoyu; Amerikan askerleri Saddam Hüseyin'in Bağdat'taki Firdos Meydanı'ndaki heykelini devirirken Iraklı siviller tezahürat yapıyor; 2. Tabur'dan Amerikan birlikleri, 325. Havadan Piyade Alayı, Iraklı bir paramiliterin karargahının Semave'de yanmasını izleyin
Tarih20 Mart 2003 - 1 Mayıs 2003
(1 ay, 1 hafta ve 3 gün)
Bölge
Baasçı Irak, Kuveyt ve Basra Körfezi
Sonuç Koalisyon zaferi
Taraflar
Çok Uluslu Güç - Irak
  •  ABD
  •  Birleşik Krallık
  •  Avustralya
  •  Polonya
Kürdistan Bölgesel Yönetimi Kürdistan Bölgesel Yönetimi
  • KDP
  • KYB
Irak Ulusal Kongresi
  •  Irak Cumhuriyeti
  • HMÖ
Komutanlar ve liderler
  • Amerika Birleşik Devletleri George W. Bush
  • Amerika Birleşik Devletleri Dick Cheney
  • Amerika Birleşik Devletleri Donald Rumsfeld
  • Amerika Birleşik Devletleri Colin Powell
  • Amerika Birleşik Devletleri Tommy Franks
  • Birleşik Krallık Tony Blair
  • Avustralya John Howard
  • Ahmet Çelebi
  • Baasçı Irak Saddam Hüseyin
  • Baasçı Irak Kusay Hüseyin
  • Baasçı Irak Uday Hüseyin
  • Baasçı Irak Ali Hasan el-Mecid
  • Baasçı Irak Barzan İbrahim et-Tikriti
  • Baasçı Irak İzzet İbrahim ed-Duri
  • Baasçı Irak Taha Yasin Ramazan
  • Baasçı Irak Tarık Aziz
Güçler
Toplam:
589.799

  • 466.985 personel[1][2][3]
  • 50.000 asker
  • 2.000 asker
  • 194 özel kuvvet[4]
  • 70.000 asker
  • 620 asker
Toplam:
1.311.000

  • Irak Silahlı Kuvvetleri: 538.000 aktif
  • 650.000 rezerv
  • 4.000 tank
  • 3.700 APC ve IFV
  • 2.300 topçu parçası
  • 300 savaş uçağı
  • Özel Cumhuriyet Muhafızları: 12.000
  • Cumhuriyet Muhafızları: 75.000
  • Saddam'ın Fedaileri: 30,000
  • Arap gönüllüler: 6.000
Kayıplar
  • 196+ öldürüldü
  • 551+ yaralı

  • Koalisyon:
    • 172 kişi öldü
      • Amerika Birleşik Devletleri 139
      • Birleşik Krallık 33
    • Amerika Birleşik Devletleri 551 yaralı
  • Peşmerge:
    24+ öldürüldü
  • 11.000-45.000 ölü
  • Bilinmeyen yaralılar

  • 11.000 (4.895-6.370 gözlemlendi ve rapor edildi) (Savunma Alternatifleri çalışması projesi)
  • 13.500-45.000 (Bağdat çevresinde hizmet veren birimlerin ölüm oranlarından tahmin edilmiştir)
Tahmini Irak Savaşı Kayıpları:
  • 7.400 (Iraq Body Count)
  • 3.200-4.300 (Savunma Alternatifleri Çalışması Projesi)


  • g
  • t
  • d
Irak Savaşı
Zaman çizelgesi

Koalisyon müdahalesi (2003)

  • Um Kasr
  • El-Fav
  • 1. Basra
  • Nasıriye
  • Kerbela baskını
  • Hadise Barajı
  • 1. Necef
  • Kuzey Gecikmesi
  • Viking Çekici
  • Samawah
  • 1. Kerbela
  • El-Kut
  • El-Hille
  • Karbela Geçici
  • Bağdad
  • Dibege Geçidi

Direniş (2003-2006)

  • Anbar
  • Musul baskını
  • 1. Ramazan
  • Kızıl Şafak
  • 2004 İlkbaharı
    • El-Kut
    • 1. Felluce
    • Medinetu's-Sadr
    • 1. Ramadi
    • Hüseybe
  • Danny Boy
  • 2. Necef
  • CIMIC-House
  • Samarra
  • 2. Felluce
  • Musul
  • Tartar Gölü
  • Ka'im
  • Hit pususu
  • Hadise
  • Çelik Perde
  • Telafer
  • 2. Ramadi
  • Birlikte İleri
  • Ed-Divaniye

Mezhepsel çatışma (2006-2008)

  • 2. Ramazan
  • Sinbad
  • El-Amare
  • Turki
  • Diyala
  • Hayfa Caddesi
  • Kerbela baskını
  • 3. Necef
  • Hukuku Getirme
  • Birleşik Krallık üsleri
  • Kara Kartal
  • Hayalet Yıldırım
  • Bakuba
  • Eşek Adası
  • Hit
  • Hayalet Darbesi
  • 2. Kerbela
  • Hayalet Anka

Direniş (2008-2011)

  • 2008 Aşure Günü
  • Nineve
  • 2008 İlkbaharı
  • 2. Basra
  • 2008 el-Kaide Taarruzu
  • Hayra Alamet
  • Ebu Kemal
  • Eşref Kampı
  • Palmiye Korusu
  • Amerikan güçlerinin çekilişi

2003 Irak askerî müdahalesi, Amerika Birleşik Devletleri yönetimindeki koalisyonun kuvvetlerinin Irak Savaşı'nda gerçekleştirmiş olduğu ilk topyekün askerî aşamadır. Müdahale ilk olarak 19 Mart 2003 tarihinde hava taarruzu ile başlamış, 20 Mart 2003'te ise kara taarruzu ile devam etmiştir. Müdahalenin ilk 26 günü; çatışmalar Irak'ın çeşitli bölgelerinde yoğun olarak yaşanmıştır. Saddam Hüseyin yönetimindeki Irak güvenlik güçlerinin verdiği ağır kayıplar sonucu, müdahale yaklaşık bir ay içerisinde başarı ile sonuçlanmıştır.[5] Müdahale sonucunda; koalisyon kuvvetleri arasında bulunan ABD, Birleşik Krallık, Avustralya ve Polonya askerleri Irak'ı işgal etmiştir. Irak Savaşı'nın bu erken ve ilk aşaması, 1 Mayıs 2003'te Amerika Birleşik Devletleri Başkanı George W. Bush'un Amerikan halkına yaptığı ulusa sesleniş konuşmasında; savaşın resmen bittiğini duyurmuştur. Koalisyon güçlerinin zaferini ilan etmesinin ardından Geçici Koalisyon Yönetimi (CPA), birkaç ardışık geçiş hükûmetinin ilki olarak kuruldu.[6]

ABD liderliğindeki koalisyon, 19 Mart'tan 1 Mayıs 2003'e kadar süren müdahalenin ilk işgal safhasında Irak'a 177.194 asker gönderdi. Koalisyon güçleri arasında 45.000 İngiliz asker, 2.000 Avustralya asker ve 194 Polonyalı asker bulunurken, sadece ABD'den yaklaşık 130.000 asker bulundu. 2003 askerî müdahalesinin başarılı olmasının ardından, 36 başka ülkenin de yer aldığı Çok Uluslu Güç Irak'ı işgal etti. Koalisyon güçleri ayrıca Irak Kürdistanı'ndaki Peşmergeden de lojistik ve askerî destek aldı.

George W. Bush ve Birleşik Krallık Başbakanı Tony Blair'e göre koalisyon; "Irak'ı kitle imha silahlarından arındırmayı, Saddam Hüseyin'in terörizme verdiği desteği sona erdirmeyi ve Irak halkını özgürleştirmeyi" hedefliyordu.[7] Bazılarına göre ise müdahalenin amacı; bölgedeki petrol kaynakları üzerinde hakimiyet kurmak ve Amerika'nın askerî gücününü diğer ülkelere göstermektir.[8]

Kuma gömülü bulunan savaş uçakları

[değiştir | kaynağı değiştir]
Kuma gömülü halde bulunan Su-25 kurtarma çalışması.

Irak askerî müdahalesi sırasında Amerika Birleşik Devletleri öncülüğündeki koalisyon güçleri, 2003'ün temmuz aylarında Irak'ın başkenti Bağdat'tın batısında yaklaşık 74 kilometre uzaklıktaki Al-Taqqadum Hava Üssü'nün ve Ramadi şehrinin yaklaşık 110 kilometre batısında yer alan Ayn'ül Esad Hava Üssü'nün yakınlarında çöle gömülmüş Rus menşeli Mig-25 ve SU-25 tipi savaş uçakları bulundu.[9] 30 ila 40 uçağın 3 metreden fazla gömülü olduğu tespit edildi. Uçakların tonlarca çöl kumunun altında kalmasına karşın koruma amacıyla yalnızca bir kısmına plastik kaplama ve kamuflaj ağları serilmişti. Fakat çöl fırtınalarından olacak ki bazı uçakların tepe yüzgeçlerinin açığa çıkmasıyla uçaklar fark edildi.

Dönemin Savunma Bakanı Donald Rumsfeld 7 Ağustos 2003'te olaya ilişkin yaptığı açıklamada şunları söyledi;

"Pek çok şeyin gömüldüğünü duymuştuk ama nerede olduklarını bilmiyorduk ve o yakın çevrede haftalar, haftalar ve haftalardır faaliyet gösteriyorduk... 12, 13 haftadır ve onların varlığından haberimiz yoktu." Rumsfeld, "Oradaydık" dedi.

Bu türden kaç tane uçağın bulunduğundan emin olmadığını söyledi ancak "Bir ya da iki değildi" dedi

Rumsfeld, "Uçak kadar büyük bir şey, faaliyet gösterdiğiniz yerden bir taş atımı uzaklıkta ve onun orada olduğunu bilmiyorsunuz, çünkü bir keşif sürecinde her şeyi araştıramıyorsunuz," diye açıkladı. "Dolayısıyla size nereye bakmanız gerektiğini söyleyen birini bulana kadar ya da doğa biraz kumu temizleyip zamanla bir şeyi açığa çıkarana kadar bunu bilemeyeceğiz."

"Ama hepimizin bildiği gibi, yokluk Kanıt yokluğun kanıtı değildir."[9]

Irak Hava Kuvvetleri'nin gücü

[değiştir | kaynağı değiştir]

Saddam Hüseyin'in öncülüğünde Irak Hava Kuvvetleri güneybatı Asya'nın en büyük hava kuvvetlerine ve altyapısına sahipti. Irak Hava Kuvvetleri, 1988'li yıllara kadar İran-Irak Savaşı'nda gösterdiği yoğun hava gücüne karşın 1991'e gelindiğinde 700'den fazla dönemin seçkin savaş uçaklarına sahipti.

Bunlar arasında SSCB'den alınma MiG-29, Fransa'dan alınma Mirage F-1'ler ve çeşitli menşeilere sahip birçok savaş uçağı vardı. Irak Hava Kuvvetleri yalnızca envanterine hava araçlarını katmamış, altyapı hizmetlerini güçlendirmş, pistlerini ve araba yollarının sayısını arttırmış, park halindeki uçakları korumak için sığınaklar inşa etmiştir. Fakat tüm bu başarılı sisteme rağmen koalisyon güçleri 2003'te Irak'a Özgürlük Operasyonu gerçekleştirdiği sırada bahsedilen bu hava gücü kullanılmamış, öyle ki işgal sırasında başkente ilerleyen koalisyon güçlerine tek bir Irak uçağı müdahale etmemiştir.[10] Bahsi geçen uçaklar işgalin ilerlemesinden sonra kuma gömülü halde bulunan uçaklardan birkaçı olduğu tahmin edilmektedir.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Iraq: Summary of U.S. Forces" (PDF). CRS Report for Congress. 28 Kasım 2005. 11 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2020. 
  2. ^ Katzman, Kenneth (5 Şubat 2009). "Iraq: Post-Saddam Governance and Security" (PDF). Congressional Research Service. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2020. 
  3. ^ "A Timeline of Iraq War, Troop Levels". HuffPost. 5 Nisan 2008. 6 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2020. 
  4. ^ "The War in Iraq. ADF Operations in the Middle East in 2003" (PDF). 3 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Ağustos 2020. 
  5. ^ "Archived copy" (PDF). 28 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Nisan 2015. 
  6. ^ The Generals' War: The Inside Story of the Conflict in the Gulf. New York: Little Brown & Co. 1 Mart 1995. 
  7. ^ "President Discusses Beginning of Operation Iraqi Freedom". 31 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2011. 
  8. ^ Butt, Ahsan (20 Mart 2019). "Why did Bush go to war in Iraq?". No, it wasn’t because of WMDs, democracy or Iraqi oil. The real reason is much more sinister than that. Al Jazeera. 8 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2020. 
  9. ^ a b "American forces unearth hidden aircraft in Iraq". Air Force (İngilizce). 7 Ağustos 2003. 7 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2024. 
  10. ^ "Iraqi Air Force fighter jets were buried in the desert by Saddam Hussein before Operation Iraqi Freedom started. Here's why". 29 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2024. 
  • g
  • t
  • d
Irak Irak konuları
Tarih
Kronoloji
  • Obeyd kültürü
  • Hassuna kültürü
  • Halaf kültürü
  • Halaf-Obeyd Geçiş dönemi
  • Samarra kültürü
  • Uruk dönemi
  • Cemdet Nasr dönemi
  • Sümerler
  • Subartu
  • Akad İmparatorluğu
  • Sümer Guti Hanedanı
  • Neo-Sümer İmparatorluğu
  • Isin-Larsa dönemi
  • Birinci Babil Hanedanı
  • Erken Asur dönemi
  • Eski Asur dönemi
  • Orta Asur İmparatorluğu
  • Kassitler
  • Simurrum kültürü
  • Babil
  • Asurlular
  • Yeni Asur İmparatorluğu
  • Yeni Babil İmparatorluğu
  • Babil'in Düşüşü
  • Ahameniş Asuru
  • Selefkî Babili
  • Part Babili
  • Sassani Asoristanı
638-1958
  • Müslümanların Mezopotamya'yı fethi
  • Emevîler
  • Abbâsîler
  • Büveyhîler
  • Karakoyunlular
  • Akkoyunlular
  • Safevîler
  • Mezopotamya Memlûk Hanedanı
  • Osmanlı Irak'ı
  • Mezopotamya Mandası
  • Irak Mandası
  • Irak Krallığı
    • Krallar
  • Arap Federasyonu
Cumhuriyet
  • 1958-1968
  • 1968-2003
  • 2003-2011
  • 2011-günümüz
  • Arap Sosyalist Baas Partisi - Irak Bölgesi
    • Ulusal Komutanlık
  • Saddam Hüseyin
  • Irak-Kürt çatışması
  • 1974-75 Şattülarap çatışması
  • 1977 Irak'ta Şii ayaklanması
  • 1979-1980 Irak'ta Şii ayaklanması
  • Kitle imha silahları
  • Irak-İran Savaşı
  • Opera Operasyonu
  • Kuveyt'in İşgali
  • Körfez Savaşı
    • 1991 ayaklanmaları
  • Irak ambargosu
  • Irak Savaşı
    • ABD istilası
    • Irak Direnişi
    • ABD askerlerinin çekilmesi
  • İsyan (2011-2013)
  • İç Savaş (2014-2017)
    • Musul Muharebesi
  • İsyan
    • 2019-2021 protestoları
  • 2021-2022 Irak siyasi krizi
Coğrafya
  • Fav yarımadası
  • Yukarı Mezopotamya
  • Aşağı Mezopotamya
  • Sınırlar
  • Fırat Nehri
  • Hemrin Dağları
  • Göller
  • Adalar
  • Mezopotamya
  • Mezopotamya Bataklıkları
  • Basra Körfezi
  • Yerler
  • Şattülarap
  • Suriye Çölü
  • Dicle Nehri
  • Um Kasr
  • Zagros Dağları
  • Canlı türleri
  • Sincar Dağları
Siyaset
  • İdari bölgeler
  • Anayasa
  • Temsilciler Meclisi (yasama organı)
  • Seçimler
  • Dış yardım
  • Dış ilişkiler
  • Hükûmet
    • Bakanlar Kurulu
    • Cumhurbaşkanlığı Konseyi
    • Cumhurbaşkanı
      • Liste
    • Başbakan
      • Liste
  • İnsan hakları
    • Saddam öncesi Irak'ta
    • Saddam dönemi Irak'ta
    • İstila sonrası Irak'ta
      • IŞİD kontrolündeki bölgede
    • LGBT
    • Din özgürlüğü
    • Kadın hakları
  • Hukuk
  • Askeriye
  • Polis
  • Siyasi partiler
  • Yargı
  • Savaşlar ve çatışmalar
Ekonomi
  • Bankalar
  • Merkez Bankası
  • Şirketler
  • Yolsuzluk
  • Dinar (para birimi)
  • Altyapı
  • Yabancı yatırım
  • Petrol endüstrisi
  • Petrol rezervleri
  • Menkul Kıymetler Borsası
  • Telekomünikasyon
  • Ulaşım
  • Havayolları
  • Demiryolları
  • Turizm
Toplum
Demografi
  • Iraklılar
  • Diller
    • Mezopotamya Arapçası
    • Aramice
    • Kürtçe
    • Irak Türkmencesi
    • Farsça
  • Azınlıklar
    • Ermeniler
    • Süryaniler
    • Çerkesler
    • Kürtler
    • Sâbiîler
    • Bataklık Arapları
    • Farslar
    • Solluba
    • Irak Türkmenleri
    • Yahudiler
  • Din
    • İslam
    • Hristiyanlık
    • Sâbiîlik
    • Yezîdîler
    • Dinsizlik
Genel
  • Sanat
  • Sinema
  • Mutfak
  • Kültür
  • Edebiyat
  • Eğitim
  • Sağlık
  • Medya
  • Televizyon
  • Müzik
  • Sigara
  • Spor
  • İşgal evi
  • Resmi tatiller
    • Mezopotamya bahar şenliği (Akitu)
    • Sâbiî Yeni Yılı
  • Kategori Kategori
  • Commons sayfası Commons
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=2003_Irak_askerî_müdahalesi&oldid=36085937" sayfasından alınmıştır
Kategoriler:
  • 2003'te çatışmalar
  • Polonya'nın savaşları
  • Avustralya'nın savaşları
  • Danimarka'nın savaşları
  • Birleşik Krallık'ın savaşları
  • Amerika Birleşik Devletleri'nin savaşları
  • Amerika Birleşik Devletleri-Irak ilişkileri
  • George W. Bush'un başkanlığı
  • Irak Savaşı
Gizli kategori:
  • Otomatik boyutlandırılan çoklu resim kullanılan sayfalar
  • Sayfa en son 13.29, 29 Eylül 2025 tarihinde değiştirildi.
  • Metin Creative Commons Atıf-AynıLisanslaPaylaş Lisansı altındadır ve ek koşullar uygulanabilir. Bu siteyi kullanarak Kullanım Şartlarını ve Gizlilik Politikasını kabul etmiş olursunuz.
    Vikipedi® (ve Wikipedia®) kâr amacı gütmeyen kuruluş olan Wikimedia Foundation, Inc. tescilli markasıdır.
  • Gizlilik politikası
  • Vikipedi hakkında
  • Sorumluluk reddi
  • Davranış Kuralları
  • Geliştiriciler
  • İstatistikler
  • Çerez politikası
  • Mobil görünüm
  • Wikimedia Foundation
  • Powered by MediaWiki
2003 Irak askerî müdahalesi
Konu ekle