Pertev Naili Boratav

Pertev Naili Boratav
Pertev Naili Boratav
Doğum	2 Eylül 1907; Darıdere, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm	16 Mart 1998 (90 yaşında); Paris, Fransa
Meslek	Halk bilimci
Eğitim	İstanbul Erkek Lisesi
Önemli ödülleri	Médaille de bronze du CNRS (1972); Prix littéraire Sedat-Simavi (en) (1983); T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü (1993);

Pertev Naili Boratav (d. 2 Eylül 1907, Darıdere - ö. 16 Mart 1998, Paris, Fransa) ya da asıl adıyla Mustafa Pertev, Türk halk bilimci, halk edebiyatı araştırmacısı.

Hayatı

Boratav, 1907 yılında Gümülcine Sancağı'na bağlı ve günümüzde Bulgaristan sınırları içinde kalan Darıdere ilçesinde doğmuştur. Babası kaymakam olduğu için çok yer değiştirirler. İlkokulu Bolu'nun ilçesi Mudurnu'da bitirir. Bu süre içinde en fazla Mudurnu'da hayatı geçtiği için kendini Mudurnulu olarak tanımlamıştır. Annesiyle olan ilişki yapısının daha sonra yapacağı çalışmaların ilk adımını oluşturduğu görülür. Bu dönemde annesi anlattığı masallarla Boratav'ın folklora yönelmesinde etkili olduğu gibi, sonraları masallar üzerine çalışırken onun özel öneme sahip masal kaynağını oluşturur. İlkokulu bitirdikten sonra 1919 yılında İstanbul'a giden Boratav; orta öğrenimini Kumkapı Fransız Koleji'nde (1919-1924), Gelenbevi Lisesi ve İstanbul Lisesinde (1924-1927) tamamlar. 1926-27 yılında İstanbul Lisesinde sosyoloji dersinde Hilmi Ziya Ülken'in öğrencisi olmasının, kendisinin hem sonra edebiyat fakültesine gitmesinde hem de halk bilimi araştırmalarına ilgi duymasında etkili olduğunu ifade eder. Nitekim, bu konudaki kararını hocası Ülken ile konuşması, onun ilk araştırmasını gerçekleştirmesine yol açar. Söz konusu çalışmayı, her yıl tatilini geçirdiği babasının kaymakamlık yaptığı Mudurnu'da, yerlilerin ağzından çeşitli halk edebiyatı metinleri derleyerek gerçekleştirir.^[1]

Boratav, 1930'da Dârülfünûn (İstanbul Üniversitesi) Edebiyat Fakültesi ile Yüksek Muallim Mektebini bitirerek Fuad Köprülü'nün asistanı olarak çalışmaya başladı.

1941'de Halk Hikâyeleri ve Halk Hikâyeciliği teziyle doçent oldu, 1948'de profesörlüğe yükseldi. 1948'de başkanı olduğu Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Halk Edebiyatı Kürsüsü CHP iktidarınca komünizmi yaydığı gerekçesiyle kapatıldıktan sonra yurt dışına gitti.

ABD, Almanya ve Fransa'da çalıştı. 1940'lı yıllarda Behice Boran'ın Yurt ve Dünya dergisini yönetti. Stanford Üniversitesi Türkiye bölümünü kurdu. Paris'te ölümüne kadar CNRS (Centre National de la Recherche Scientifique)'de çalıştı. 1998'de Paris'te öldü.

Türk halk edebiyatı araştırmaları öncüsü Pertev Naili Boratav; 2.000 masal, 40 halk hikâyesi, çocuk oyunları, türküler, tiyatrolar, şarkılar, fıkralar, şiirlerden meydana gelen zengin bir arşiv kurdu. CNRS, Sedat Simavi, T.C. Kültür Bakanlığı ödülleri almıştır.

Pertev Naili Boratav, Türk kültürünün kaynakları arasında en başta halk edebiyatının geldiğine inanıyordu. Anadolu halk kültürü araştırmalarına, aşık geleneğine yöneldi. Babasının kaymakam olması sebebiyle çocukluk ve gençlik dönemi Mudurnu'da geçmiştir. İlk edebi çalışmalarına da burada başlamıştır. Bolu-Mudurnu'da Köroğlu Destanı gibi konularda araştırmalar yapmış, tez vermiştir. "Nerelisin?" diye soranlara "İnsanın memleketi doğduğu yer değil, çocukluğunun geçtiği yerdir." demiş, Mudurnu'yu memleketi olarak saymıştır. Hâlihazırda Mudurnu'da Pertev Naili Boratav Kültür Evi varlığını korumaktadır.

Eserleri

Gökoğlu Destanı, 1931, 2003
Köroğlu Destanı, 1931, 1984^[2]
Folklor ve Edebiyat I, 1939, 1991
Bey Böyrek Hikâyesine Ait Metinler, 1939
Halk Edebiyatı Dersleri, 1943, 2000
İzahlı Halk Şiiri Antolojisi, 1946, 2000
Folklor ve Edebiyat II, 1954, 1991
Halk Hikâyeleri ve Halk Hikâyeciliği,1946, 2002
Typen Türkischer Volsmarchen, 1953
Zaman Zaman İçinde, 1958, 1992
Le Tekerleme, 1963, 2000
Az Gittik, Uz Gittik, 1969, 1992
100 Soruda Türk Folkloru, 1973, 2003
Nasreddin Hoca, 1996
Pertev Naili Boratav, 100 Soruda Türk Folkloru, K Kitaplığı, İstanbul 2003

Ayrıca bakınız

DTCF Olayları

Kaynakça

^ "Çiftçi-Yeşiltuna, D ., "Pertev Naili Boratav" Sosyoloji Dergisi, Cilt: 7, Sayfa: 91-95, Yıl:1999". 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2021.
^ Boratav, Pertev Naili. Köroğlu Destanı. Adam Yayıncılık.

Dış bağlantılar

Türk Halkbiliminin Babası: Pertev Naili Boratav1 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Yusuf Çotuksöken, Sözelti dergisi
Türk Halk Edebiyatının Ve Halk Biliminin Koca Çınarı Pertev Naili Boratav - Esin Alçıoğlu, Akademik Bakış Dergisi

[Pertev_Naili_Boratav-1] "Çiftçi-Yeşiltuna, D ., "Pertev Naili Boratav" Sosyoloji Dergisi, Cilt: 7, Sayfa: 91-95, Yıl:1999". 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2021.

[2] Boratav, Pertev Naili. Köroğlu Destanı. Adam Yayıncılık.

[1]

[2]

g t d T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Özel Ödülü sahipleri
1979-1989	Yaşar Nabi Nayır (1979) Necip Fazıl Kısakürek (1980) Ekrem Akurgal (1981) verilmedi (1982) Sedad Hakkı Eldem (1983) Ahmet Adnan Saygun (1984) Süheyl Ünver (1985) Şefik Bursalı (1986) Esin Atıl (1987) Lütfi Ömer Akad (1988) Sami Güner (1989)
1990-1999	Zühtü Müridoğlu (1990) Karikatürcüler Derneği (1991) Yaşar Kemal (1992) Pertev Naili Boratav (1993) Fazıl Hüsnü Dağlarca (1994) Memet Fuat (1995) Mustafa Asım Köksal (1996) Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürlüğü (1997) Türkiye Radyo Televizyon Kurumu (1998) Sakıp Sabancı (1999)
2000-2009	Çelik Gülersoy (2000) Rahmi M. Koç Müzesi (2001) Halil İnalcık (2002) Metin Erksan (2003) Nevzat Atlığ (2004) Turgut Cansever (2005) Sezai Karakoç (2006) Metin Sözen (2007) Çetin Altan(2008) Niyazi Sayın, Necdet Yaşar (2009)
2010-2019	Halet Çambel, Nimet Özgüç (2010) Ara Güler, Sıtkı Fırat, Sabit Kalfagil, İzzet Keribar (2011) Alparslan Babaoğlu, Salih Balakbabalar, Fatma Çiçek Derman, Cahide Keskiner, Hüseyin Öksüz, İslam Seçen (2012) Cüneyt Arkın, Nuri Pakdil, Müzeyyen Senar, Ahmet Yakupoğlu (2013) Gönül Ülkü Özcan, Celal Yılmaz, Beşir Ayvazoğlu, Kubbealtı Akademisi Kültür ve Sanat Vakfı (2014) Mehmet Özbek, Serdar Gökhan, Hakkı Acun, Ötüken Neşriyat (2015) Nesrin Sipahi, İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi, Kenan Işık, D. Mehmet Doğan, Cahit Koytak (2016) Safa Önal, Cüneyd Kosal, Nurhan Atasoy, Süleyman Uludağ, Baksı Müzesi (2017) Emin Ongan Üsküdar Mûsikî Cemiyeti, Ara Güler Müzesi (2018) Antakya Medeniyetler Korosu, Odunpazarı Modern Müze (2019)
2020-2029	Hisart Canlı Tarih ve Diorama Müzesi, İstanbul Grafik Sanatlar Müzesi, Mim Sanat Akademisi (2020) Afyonkarahisar Klasik Müzik ve Caz Derneği, Türk Edebiyatı Vakfı, Türk Kültürüne Hizmet Vakfı (2021) Ahi Kültürünü Araştırma ve Eğitim Vakfı, Kenan Yavuz Etnografya Müzesi, Gökyay Vakfı Satranç Müzesi (2022) Sadberk Hanım Müzesi, Anadolu El Sanatlarını Geliştirme ve Yaşatma Derneği, İbrahim Alimoğlu Müzik Müzesi (2023)