Alan MacDiarmid
Alan MacDiarmid | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 14 Nisan 1927 Masterton, Yeni Zelanda |
| Ölüm | 7 Şubat 2007 (79 yaşında) Drexel Hill, Pensilvanya |
| Eğitim | Victoria Üniversitesi (Wellington) Wisconsin-Madison Üniversitesi |
| Ödüller | Francis J. Clamer Madalyası (1993) Nobel Kimya Ödülü (2000) |
Alan Graham MacDiarmid (14 Nisan 1927 - 7 Şubat 2007), 2000 yılında Nobel Kimya Ödülünü alan üç kimyagerden birisidir.
Gençliği
[değiştir | kaynağı değiştir]MacDiarmid Yeni Zelanda Masterton'da doğdu ve üç kız kardeş ile bir erkek kardeşi bulunuyordu. Ailesinin maddi durumu oldukça zayıftı ve büyük buhran nedeniyle Masterton'dan, Yeni Zelanda'nın başkenti Wellington'a birkaç kilometre uzaklıktaki Hutt Lower'a taşınmaları durumlarını daha da kötüleştirdi. Yaklaşık olarak on yaşlarında babasının eksi kimya dersi kitapları ve kütüphaneden elde ettiği kitaplarla kendisini geliştirdi. Hutt Valley Lisesi'nin ardından Victoria Üniversitesi'nde eğitim gördü.[1]
Kariyeri
[değiştir | kaynağı değiştir]1943 yılında MacDiarmid, Yeni Zelanda'nın Üniversite Giriş Sınavı ve Üniversitesi Tıbbi Ön Sınavını geçti.[2] Daha sonra 1947 yılında Victoria Üniversitesi'nde BSc derecesi için yaptığı çalışmalar sırasında, laboratuvarda hademe olarak part-time çalışmaya başladı.[2] Söz konusu laborutavurda asistan olarak görevlendirilmesi de uzun süre almadı.[2] Aynı üniversitede kimya üzerine yüksek lisansını tamamlamasının ardından, kendi kurduğu kimya bölümünde asistanlık yaptı. 1949 yılında bilim dergisi Naturede ilk çalışması yayınlandı. 1951 yılında onur derecesiyle üniversiteden mezun oldu ve Wisconsin-Madison Üniversitesi Fulbright Bursunu kazandı.[1] 1952 ve 1953 yıllarında yüksek lisans için doktorasını inorganik kimya alanında ihtisas yaparak aldı. Ardından 1955 yılında ikinci doktorasını tamamladı ve Sidney Sussex College, Cambridge'e gitmek için Shell Lisansüstü Bursunu kazandı.
MacDiarmid genç bir öğretim üyesi olarak bir yıl boyunca İskoçya St Andrews Üniversitesi'nde kimya alanında çalıştı. 1964 yılında ise Pensilvanya Üniversitesi Kimya Fakültesinde tam zamanlı profesör olarak görev yapmaya başladı. Kariyeri süresince 45 yıl boyunca burada eğitim görevine devam etti. İlk yirmi boyunca burada sürekli silikon kimyası üzerine çalışmalar yapmıştı. Bu çalışmaları nedeniyle 1988 yılında kariyerinde yükselme gösterdi.[3]
2002 yılında MacDiarmid Texas Dallas Üniversitesi'ne katıldı.[4]
Kimyaya olan katkıları
[değiştir | kaynağı değiştir]İletken polimerler
[değiştir | kaynağı değiştir]En çok bilinen araştırması elektriği ileten plastik malzemelerin keşfi olan İletken polimerlerin keşfi ve geliştirmesi olmuştur. Bu araştırmasında Japon kimyager Hideki Shirakawa ve Amerikalı fizikçi Alan Heeger ile işbirliği yaparak, çalışmalarının sonuçlarını 1977 yılında yayınladı.[5] Üçü yaptıkları bu çalışma sayesinde 2000 yılında Nobel Kimya Ödülü ile ödüllendirildiler.[6][7][8][9]
Nobel ödülü kendilerine plastik üzerinde bazı değişiklikler yapıldıktan sonra elektrik iletkenliği özelliğini kazanmasından dolayı verilmiştir. Bu çalışmaları önemli pratikler yaparak geliştirdi ve ilerledi. Yarı iletken polimerler (poliasetilen) günümüzde mobil telefonların ışık yayan diyotları, güneş pilleri ve ekranlarında uygulanma imkânı bulmuştur. Moleküler elektronikte kullanılabilecek olan iletken polimerler sayesinde gelecekte bilgisayarların boyutlarının düşmesi ve hızlarının artacağı düşünülmektedir. MacDiarmid bu başarıya poliasetilen filmlerinin klor, brom ve iyot buharlarıyla tepkimesi sonucunda polimerlerin ilk hallerinden 109 kat daha fazla iletken hale geldiğini keşfetmekle imzasını atmıştır.
Diğer
[değiştir | kaynağı değiştir]MacDiarmid ayrıca 21. yüzyılda yapılan yenilikçilik çabalarında küreselleşme değerinin üzerine yaptığı konuşmalar için dünyayı dolaşmış ve yaptığı konuşma dinleyiciler üzerinde hayranlık uyandırmıştır. Son derslerinden birisi, 2001 yılında yaptığı araştırma faaliyetleri hakkında birinci sınıf öğrencilerine dersler vermiştir. Dünya çapında adıyla yayınlanmış 600'ün üzerinde makale ve 20 patent çalışması bulunmaktadır.[4]
MacDiarmid hayatı boyunca aktif bir şekilde naturist ve nudist olarak yaşadı. Ayrıca kendisini güneşe tapan keskin hevesli bir su kayakçısı olarak düşünüyordu.[10][11][12]
Ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]Hayatının sonuna doğru MacDiarmid, Myelodisplastik sendromuna yakalandı. 2007 yılı Şubat ayı başlarında, Philadelphia, Drexel Hill, Pensilvanya'nın bir banliyösünde bulunan evinin merdivenlerinden düştüğünde ülkesi olanı Yeni Zelanda'ya geri dönmek için yolculuk yapmayı planlıyordu.[13] Fakat 7 Şubat 2007 tarihinde öldü.[14] Mezarı Drexel Hill, Pensilvanya'da bulunan Arlington Mezarlığındadır.
MacDiarmid ilk eşi Marian Mathieu ile 1954 yılında evlendi[2] ve eşi 1990 yılında öldü.
Tanınması ve diğer bazı aldığı ödüller
[değiştir | kaynağı değiştir]- Victoria Üniversitesi (Wellington) 1999 yılında MacDiarmid'e fahri doktor unvanını verdi ve 2001 yılında Fiziksel Kimya alanında MacDiarmid sandalyesi oluşturuldu.[2] 2010 yılı Mayıs ayında MacDiarmid İleri Materyal ve Nanoteknoloji Enstitüsü açıldı ve onun onuruna adlandırıldı.
- 1999 yılında Amerikan Kimya Derneği tarafından Kimya Materyalleri ödülü ile ödüllendirildi.[15]
- 2000 yılında Yeni Zelanda Kraliyet Cemiyeti onu Rutherford Madalyası ile üst düzeyde onurlandırdı.[2]
- 2002 yılında Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Bilimler Akademisi üyeliğine seçildi.
- 2002 yılında MacDiarmid Yeni Zelanda'da Order of New Zealand ile onurlandırıldı[16][17] bu onur ülkedeki en yüksek onurdur.
- 2004 yılında Çin Halk Cumhuriyeti'nde yabancı uzmanlar için verilen Dostluk Ödülünü aldı.[18]
- Dallas, Texas Üniversitesi'nde bulunan Nanoteknoloji Enstitüsü'ne, 2007 yılında ölümünden sonra Alan G. MacDiarmid Nanoteknoloji Enstitüsü adı verildi.
- Çin'de bulunan Jilin Üniversitesi'de 2001 yılında MacDiarmid Enstitüsü kendi adıyla açılmıştır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "Alan G. MacDiarmid – Autobiography". Nobelprize.org. 10 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2007.
- ^ a b c d e f "Alan MacDiarmid – PLASTIC FANTASTIC". NZEdge.com. 1 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2007.
- ^ "Chairs for Five SAS Faculty". Almanak (University of Pennsylvania newsletter), 35(1), 12 Temmuz 1988.
- ^ a b Chang, Kenneth (8 Şubat 2007). "Alan MacDiarmid, 79, Who Won Nobel for Work With Plastic, Dies". The New York Times. 8 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2007.
- ^ Shirakawa, Hideki; Louis, Edwin J.; MacDiarmid, Alan G.; Chiang, Chwan K.; Heeger, Alan J. (1977). "Synthesis of electrically conducting organic polymers: Halogen derivatives of polyacetylene, (CH) x". Journal of the Chemical Society, Chemical Communications, 16. s. 578. doi:10.1039/C39770000578.
- ^ ""The Long and Winding Road to the Nobel Prize for Alan MacDiarmid". Almanac (University of Pennsylvania newsletter), 47(8), 17 October 2000". 13 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2013.
- ^ "Sandy Smith, "Alan MacDiarmid". The Penn Current, 26 October 2000". 31 Aralık 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2013.
- ^ "Joan P. Capuzzi Giresi, "The Boy Chemist at 75." Pennsylvania Gazette, March 2002". 13 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2013.
- ^ "The Nobel Prize in Chemistry 2000: Alan Heeger, Alan G. MacDiarmid, Hideki Shirakawa". 15 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2013.
- ^ "Article with Naturist Musings". 26 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2013.
- ^ Kent Atkinson of NZPA (9 Şubat 2007). "The Nobel-prize winning naturist – Alan MacDiarmid remembered". The New Zealand Herald. 30 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2011.
- ^ "My Nude Life". 30 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2013.
- ^ ""Nobel-Winner MacDiarmid Dies". Pennsylvania Gazette, March 2007". 13 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2013.
- ^ "NZ Nobel Prize winner dies". NZPA. 8 Şubat 2007. 22 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2007.
- ^ "Chemistry.org". 4 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2013.
- ^ "The Queen's Birthday and Golden Jubilee Honours 2002". The New Zealand Gazette, 57. 30 Mayıs 2002. s. 1553.
- ^ "The Queen's Birthday and Golden Jubilee Honours 2002" (PDF). The New Zealand Gazette. New Zealand Gazette Office, Department of Internal Affairs. 5 Haziran 2002. s. 1553. 14 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2012.
- ^ "Friendship Award awards friends, People's Daily Online, 30 September 2004". 12 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2013.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Nobel Ödülleri Web sitesinde biyografisi 10 Temmuz 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- MacDiarmid Nobel Ödülü 11 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- McDiarmid Enstitüsü Web Sitesi
- Texas Dallas Üniversitesi MacDiarmid sayfası
- Pensilvanya Üniversitesi'ndeki MacDiarmid sayfası 16 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Yeni Zelanda biyografisi
- MacDiarmid yayınlarının listesi
- Alan MacDiarmid ile Söyleşi 10 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- 1927 doğumlular
- Güney Adası doğumlular
- 2007'de ölenler
- Yeni Zelandalı akademisyenler
- Yeni Zelandalı kimyagerler
- Yeni Zelandalı Nobel Ödülü sahipleri
- Pensilvanya Üniversitesi öğretim üyeleri
- Nobel Kimya Ödülü sahipleri
- Ulusal Bilimler Akademisi üyeleri
- Polimer kimyası
- Pensilvanya'da kazalarda ölenler
- Philadelphia'da ölenler
- Wisconsin-Madison Üniversitesinde öğrenim görenler
- St Andrews Üniversitesi öğretim üyeleri
- Yeni Zelanda asıllı Amerikalılar
- Rutherford Madalyası sahipleri
- Teksas Üniversites, Dallas öğretim üyeleri
- Royal Society üyesi Amerikalılar