Jennifer Doudna

Jennifer Doudna
Jennifer Doudna
	2023'te Doudna
Doğum	19 Şubat 1964 (61 yaşında); Washington, DC, Birleşik Devletler
Milliyet	Amerikalı
Mezun olduğu okul(lar)	Pomona College (BA); Harvard Üniversitesi (PhD)
Tanınma nedeni	Katalitik RNA'nın ilk X-ışını tabanlı yapısı; RNA interferazı; CRISPR;
Evlilik	Jamie Cate
Ödüller	Alan T. Waterman Ödülü (2000); Jacob Heskel Gabbay Ödülü (2014); Breakthrough Yaşam Bilimleri Ödülü (2015); Asturias Prensliği Ödülü (2015); Tang Biyofarmasötik Ödülü (2016); Japonya Ödülü (2017); Kavli Nanobilim Ödülü [en] (2018); Wolf Tıp Ödülü (2020); Nobel Kimya Ödülü (2020);
Resmî site	rna.berkeley.edu
Kariyeri
Dalı	Biyokimya; CRISPR-Cas; RNA biyolojisi; Gen düzenleme;
Çalıştığı kurum	Colorado Boulder Üniversitesi; Yale Üniversitesi; California Üniversitesi, Berkeley; Gladstone Enstitüleri; California Üniversitesi, San Francisco;
Tez	Towards the design of an RNA replicase (1989) (1989)
Akademik danışmanları	Thomas Cech
Etkiledikleri	Rachel Haurwitz

Jennifer Doudna (doğum 19 Şubat 1964),^[1] CRISPR gen düzenleme alanındaki öncü çalışmaları nedeniyle Emmanuelle Charpentier ile birlikte 2020 Nobel Kimya Ödülü'ne layık görülen Amerikalı biyokimyager.^[2]^[3]^[4] Berkeley'deki California Üniversitesi'nde Kimya ve Moleküler ve Hücre Biyolojisi Bölümü'nde Li Ka Shing Şansölye Başkanı Profesördür. 1997'den beri Howard Hughes Tıp Enstitüsü'nde araştırmacı olarak çalışmaktadır.^[5]

2012'de Doudna ile Emmanuelle Charpentier, bakterilerin dış etmenlere bağışıklığında rol oynayan enzimler olan CRISPR/Cas9'un programlanabilir bir şekilde genomun değiştirilip düzenlenmesinde kullanılabileceğini öneren ilk bilim insanları oldular.^[6] Doudna ile Charpentier'in çalışmaları daha sonra çeşitli araştırma ekipleri tarafından geliştirildi ve temel biyoloji ve protein araştırmalarından, orak hücreli anemi, kistik fibrozis gibi hastalıkların tedavisine yönelik araştırmalara uzanan bir yelpazede araştırmacılar tarafından kullanılmaya başlandı.^[7]

Doudna, Hilo, Hawaii'de büyüdü. 1985'te Pomona College'den mezun oldu ve doktora derecesi aldı. UC Berkeley'deki profesörlüğünün yanı sıra, Yenilikçi Genomik Enstitüsü'nün başkanı ve yönetim kurulu başkanı, Lawrence Berkeley Ulusal Laboratuvarı'nda fakülte bilimcisi, Gladstone Enstitüleri'nde kıdemli araştırmacı ve yardımcı ve UC San Francisco'da hücresel ve moleküler farmakoloji profesörüdür.^[8]^[9]^[10]^[11]^[12]^[13]

Doudna, biyokimya ve genetiğe katkıları nedeniyle ödüller kazanmış ve akademi üyeliklerine kabul edilmiştir. 2000 yılında X ışını kristalografisi aracılığıyla ribozimin yapısını keşfettiği için Alan T. Waterman Ödülü'nü aldı.^[14] 2015'te CRISPR/Cas9 teknolojisini geliştirmeleri nedeniyle Charpentier ile birlikte Breakthrough Prize in Life Sciences'a layık görüldü. Aldığı diğer ödüller arasında Gruber Genetik Ödülü (2015),^[15] Gairdner Vakfı Uluslararası Ödülü (2016)^[16] ve Japonya Ödülü (2017) bulunmaktadır. 2002'de Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Bilimler Akademisine seçildi.^[11] 2015'te Charpentier ile birlikte Time dergisinin dünyadaki en fazla etki sahibi insanları listelediği Time 100 listesinde yer aldı.^[17]

Kaynakça

^ "Jennifer Doudna – American biochemist". Encyclopædia Britannica Online [en]. 19 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2015.
^ Wu, Katherine J.; Zimmer, Carl; Peltier, Elian (7 Ekim 2020). "Nobel Prize in Chemistry Awarded to 2 Scientists for Work on Genome Editing". The New York Times. 8 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2020.
^ "Press release: The Nobel Prize in Chemistry 2020". nobelprize.org. Nobel Foundation. 7 Ekim 2020. 7 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2020.
^ "2020 Nobel Kimya Ödülü iki kadının". Bianet, 7 Ekim 2020. Erişim tarihi: 7 Ekim 2020.
^ "Curriculum Vitae (Jennifer A. Doudna)" (PDF). Lawrence Berkeley National Laboratory. 15 Ocak 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2017.
^ Jinek, M.; Chilynksi, K.; Fonfara, I.,; Hauer, M.,; Doudna, J.,; Charpentier, E., (17 Ağustos 2012). "A programmable dual-RNA-guided DNA endonuclease in adaptive bacterial immunity". Science. 337 (6069). ss. 816-821. Bibcode:2012Sci...337..816J. doi:10.1126/science.1225829. PMID 22745249.
^ Barrangou, R.; Doudna, J., (8 Eylül 2016). "Applications of CRISPR technologies in research and beyond". Nature Biotechnology. 34 (9). ss. 933-941. doi:10.1038/nbt.3659. PMID 27606440.
^ "UC Berkeley's Jennifer Doudna wins 2020 Nobel Prize in Chemistry". University of California, Berkeley. 7 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2020.
^ Langelier, Julie (5 Eylül 2018). "Jennifer Doudna Opens Laboratory at the Gladstone Institutes". Gladstone Institutes (İngilizce). 10 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2020.
^ "Interview with Jennifer Doudna (recorded in 2004)". National Academy of Sciences. 18 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2017.
^ ^a ^b Marino, M. (2004). "Biography of Jennifer A. Doudna". Proceedings of the National Academy of Sciences. 101 (49): 16987-9. Bibcode:2004PNAS..10116987M. doi:10.1073/pnas.0408147101. PMC 535403 . PMID 15574498.
^ Jennifer Doudna yayımları Scopus bibliyografik veritabanı tarafından indekslenmiştir (abonelik gereklidir)
^ Jennifer Doudna, Google Akademik tarafından dizinlenen yayınlar
^ "Alan T. Waterman Award Recipients, 1976 – present". National Science Foundation. 13 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2017.
^ "2015 Genetics Prize: Jennifer Doudna". The Gruber Foundation. 5 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2017.
^ "Jennifer Doudna". Canada Gairdner Foundation. 12 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2017.
^ King, Mary-Claire. "Time 100 Most Influential People: Emmanuelle Charpentier & Jennifer Doudna 9 Ağustos 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Time. April 16. 2015. Web. 25 Dec. 2016.

[1] "Jennifer Doudna – American biochemist". Encyclopædia Britannica Online [en]. 19 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2015.

[NYT-20201007-2] Wu, Katherine J.; Zimmer, Carl; Peltier, Elian (7 Ekim 2020). "Nobel Prize in Chemistry Awarded to 2 Scientists for Work on Genome Editing". The New York Times. 8 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2020.

[:01-3] "Press release: The Nobel Prize in Chemistry 2020". nobelprize.org. Nobel Foundation. 7 Ekim 2020. 7 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2020.

[bia-4] "2020 Nobel Kimya Ödülü iki kadının". Bianet, 7 Ekim 2020. Erişim tarihi: 7 Ekim 2020.

[cv-5] "Curriculum Vitae (Jennifer A. Doudna)" (PDF). Lawrence Berkeley National Laboratory. 15 Ocak 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2017.

[6] Jinek, M.; Chilynksi, K.; Fonfara, I.,; Hauer, M.,; Doudna, J.,; Charpentier, E., (17 Ağustos 2012). "A programmable dual-RNA-guided DNA endonuclease in adaptive bacterial immunity". Science. 337 (6069). ss. 816-821. Bibcode:2012Sci...337..816J. doi:10.1126/science.1225829. PMID 22745249.

[7] Barrangou, R.; Doudna, J., (8 Eylül 2016). "Applications of CRISPR technologies in research and beyond". Nature Biotechnology. 34 (9). ss. 933-941. doi:10.1038/nbt.3659. PMID 27606440.

[8] "UC Berkeley's Jennifer Doudna wins 2020 Nobel Prize in Chemistry". University of California, Berkeley. 7 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2020.

[9] Langelier, Julie (5 Eylül 2018). "Jennifer Doudna Opens Laboratory at the Gladstone Institutes". Gladstone Institutes (İngilizce). 10 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2020.

[nascast-10] "Interview with Jennifer Doudna (recorded in 2004)". National Academy of Sciences. 18 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2017.

[pnasbio-11] Marino, M. (2004). "Biography of Jennifer A. Doudna". Proceedings of the National Academy of Sciences. 101 (49): 16987-9. Bibcode:2004PNAS..10116987M. doi:10.1073/pnas.0408147101. PMC 535403 . PMID 15574498.

[scopus-12] Jennifer Doudna yayımları Scopus bibliyografik veritabanı tarafından indekslenmiştir (abonelik gereklidir)

[gs-13] Jennifer Doudna, Google Akademik tarafından dizinlenen yayınlar

[Waterman-14] "Alan T. Waterman Award Recipients, 1976 – present". National Science Foundation. 13 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2017.

[Gruber-15] "2015 Genetics Prize: Jennifer Doudna". The Gruber Foundation. 5 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2017.

[Gairdner-16] "Jennifer Doudna". Canada Gairdner Foundation. 12 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2017.

[17] King, Mary-Claire. "Time 100 Most Influential People: Emmanuelle Charpentier & Jennifer Doudna 9 Ağustos 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Time. April 16. 2015. Web. 25 Dec. 2016.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

g t d Nobel Kimya Ödülü sahipleri
1901-1925	Jacobus van 't Hoff (1901) Emil Fischer (1902) Svante Arrhenius (1903) William Ramsay (1904) Adolf von Baeyer (1905) Henri Moissan (1906) Eduard Buchner (1907) Ernest Rutherford (1908) Wilhelm Ostwald (1909) Otto Wallach (1910) Marie Curie (1911) Victor Grignard / Paul Sabatier (1912) Alfred Werner (1913) Theodore Richards (1914) Richard Willstätter (1915) 1916 1917 Fritz Haber (1918) 1919 Walther Nernst (1920) Frederick Soddy (1921) Francis Aston (1922) Fritz Pregl (1923) 1924 Richard Zsigmondy (1925)
1926-1950	Theodor Svedberg (1926) Heinrich Wieland (1927) Adolf Windaus (1928) Arthur Harden / Hans von Euler-Chelpin (1929) Hans Fischer (1930) Carl Bosch / Friedrich Bergius (1931) Irving Langmuir (1932) 1933 Harold Urey (1934) Frédéric Joliot-Curie / Irène Joliot-Curie (1935) Peter Debye (1936) Norman Haworth / Paul Karrer (1937) Richard Kuhn (1938) Adolf Butenandt / Lavoslav Ružička (1939) 1940 1941 1942 George de Hevesy (1943) Otto Hahn (1944) Artturi Virtanen (1945) James Sumner / John Northrop / Wendell Stanley (1946) Robert Robinson (1947) Arne Tiselius (1948) William Giauque (1949) Otto Diels / Kurt Alder (1950)
1951-1975	Edwin McMillan / Glenn T. Seaborg (1951) Archer Martin / Richard Synge (1952) Hermann Staudinger (1953) Linus Pauling (1954) Vincent du Vigneaud (1955) Cyril Hinshelwood / Nikolay Semyonov (1956) Alexander Todd (1957) Frederick Sanger (1958) Jaroslav Heyrovský (1959) Willard Libby (1960) Melvin Calvin (1961) Max Perutz / John Kendrew (1962) Karl Ziegler / Giulio Natta (1963) Dorothy Hodgkin (1964) Robert Woodward (1965) Robert S. Mulliken (1966) Manfred Eigen / Ronald Norrish / George Porter (1967) Lars Onsager (1968) Derek Barton / Odd Hassel (1969) Luis Leloir (1970) Gerhard Herzberg (1971) Christian Anfinsen / Stanford Moore / William Stein (1972) Ernst Otto Fischer / Geoffrey Wilkinson (1973) Paul Flory (1974) John Cornforth / Vladimir Prelog (1975)
1976-2000	William Lipscomb (1976) Ilya Prigogine (1977) Peter Mitchell (1978) Herbert Brown / Georg Wittig (1979) Paul Berg / Walter Gilbert / Frederick Sanger (1980) Kenichi Fukui / Roald Hoffmann (1981) Aaron Klug (1982) Henry Taube (1983) Bruce Merrifield (1984) Herbert A. Hauptman / Jerome Karle (1985) Dudley Herschbach / Yuan T. Lee / John Polanyi (1986) Donald Cram / Jean-Marie Lehn / Charles Pedersen (1987) Johann Deisenhofer / Robert Huber / Hartmut Michel (1988) Sidney Altman / Thomas Cech (1989) Elias Corey (1990) Richard Ernst (1991) Rudolph Marcus (1992) Kary Mullis / Michael Smith (1993) George Olah (1994) Paul Crutzen / Mario Molina / Sherwood Rowland (1995) Robert Curl / Harry Kroto / Richard Smalley (1996) Paul D. Boyer / John E. Walker / Jens Skou (1997) Walter Kohn / John Pople (1998) Ahmed Zewail (1999) Alan Heeger / Alan MacDiarmid / Hideki Shirakawa (2000)
2001-günümüz	William Knowles / Ryōji Noyori / Barry Sharpless (2001) John Fenn / Koichi Tanaka / Kurt Wüthrich (2002) Peter Agre / Roderick MacKinnon (2003) Aaron Ciechanover / Avram Hershko / Irwin Rose (2004) Robert Grubbs / Richard Schrock / Yves Chauvin (2005) Roger Kornberg (2006) Gerhard Ertl (2007) Osamu Shimomura / Martin Chalfie / Roger Tsien (2008) Venkatraman Ramakrishnan / Thomas A. Steitz / Ada Yonath (2009) Richard Heck / Akira Suzuki / Ei-ichi Negishi (2010) Dan Şehtman (2011) Robert Lefkowitz / Brian Kobilka (2012) Martin Karplus / Michael Levitt / Arieh Warshel (2013) Eric Betzig / Stefan Hell / William Moerner (2014) Tomas Lindahl / Paul Modrich / Aziz Sancar (2015) Jean-Pierre Sauvage / Fraser Stoddart / Bernard L. Feringa (2016) Jacques Dubochet / Joachim Frank / Richard Henderson (2017) Frances Arnold / Gregory Winter / George Smith (2018) John Goodenough / Stanley Whittingham / Akira Yoshino (2019) Emmanuelle Charpentier / Jennifer Doudna (2020) David MacMillan / Benjamin List (2021) Carolyn R. Bertozzi / Morten Meldal / Barry Sharpless (2022) Moungi Bawendi / Louis Brus / Aleksey Yekimov (2023) David Baker / Demis Hassabis / John M. Jumper (2024) Omar M. Yaghi / Richard Robson / Susumu Kitagawa (2025)

g t d 2020 Nobel Ödülü sahipleri
Kimya	Emmanuelle Charpentier (Fransa) Jennifer Doudna (ABD)
Edebiyat	Louise Glück (ABD)
Barış	Dünya Gıda Programı
Fizik	Roger Penrose (Birleşik Krallık) Reinhard Genzel (Almanya) Andrea Ghez (ABD)
Fizyoloji veya Tıp	Harvey Alter (ABD) Michael Houghton (Birleşik Krallık) Charles Rice (ABD)
Ekonomi	Paul Milgrom (ABD) Robert B. Wilson (ABD)
Nobel Ödülü sahipleri 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025