Dolar dilimi
.jpg)
.jpg)
| Pizza |
|---|
 |
Dolar dilimi (İngilizce: Dollar slice), New York'ta bir dilim pizzanın bir ABD doları karşılığında satıldığı bir fenomendir. Kâr marjının düşük tutularak daha fazla dilim satılması yoluyla sürümden kazanmayı amaçlayan bir iş modelidir. Dolar dilimi, pahalı bir şehirde uygun fiyatlı bir yiyecek seçeneği olarak popülerdir.
New York'taki ilk dolar dilimli dükkân 2001'de 99 Cent Fresh Pizza idi. İlk dolar dilimli dükkânlar şehirdeki evsizlere hizmet ediyordu. Konsept Büyük Durgunluk sırasında daha popüler hâle geldi. 2 Bros. Pizza zinciri 2008'de açıldı ve 2000'lerde birkaç dolar dilimli zincirin kurulmasını etkiledi. Özellikle 2020'lerde enflasyon, birçok işletmenin fiyatlarını bir doların üzerine çıkarmasına yol açtı.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Pizza, 19. yüzyılda Napoli'de ortaya çıktı. O dönemde dilim pizzalar düşük bir fiyata satılıyordu; ancak Napoli'deki yeni pizzacılar dilim pizza satmamaktadır.[1] New York'taki İtalyanlar yüzyılın sonuna doğru şehre pizzayı tanıttı. Dilim pizza, 1940'larda şehirde yaygınlaştı.[2]
Bir dolara pizza satma fenomeni, 2001 yılında açılan 99 Cent Fresh Pizza ile başladı.[3][4] Sahibi Muhammed Hüseyin, New York'taki evsizlere hizmet edebilmek için pizzayı 1 dolara satmayı seçti.[4] İlk dolar dilimi dükkânları evsiz barınaklarının yakınında bulunuyordu.[2][3]
Dolar dilimi, 2008 durgunluğu sırasında yayaların ve metro yolcularının yoğun olduğu bölgelerde şubelerin açılmasıyla popülerlik kazandı.[2] 2 Bros. Pizza zinciri 2008'de East Village'daki St. Mark's Place'de açıldı. Başlangıçta açılış günü promosyonu olarak bir dolarlık dilimler sattı, ancak bunu devam ettirmeye karar verdi.[4] 99 Cent Fresh'e rakip oldu.[4] 2010'a gelindiğinde, şehirde dolar dilimleri satan yaklaşık on beş şube vardı; 2 Bros. ve 99 Cent Fresh'in her biri dört şubeye sahipti. Her iki zincirde de o zamanlar iki dilim ve bir meşrubattan oluşan kombinasyon menünün fiyatı 2,75 dolardı.[4] 2 Bros.'un popülaritesi 2010'larda birkaç benzer zincirin açılmasına yol açtı.[3] 2012'de, Altıncı Cadde'deki 2 Bros. lokasyonu, Bombay Fast Food/6 Ave. Pizza adlı yakındaki bir dolar dilimi dükkânıyla fiyat savaşına girdi. Her iki işletmedeki fiyat, Eylül ayında fiyatı 1 dolara sabitlemeyi kabul etmeden önce Mart ayında 75 cente kadar düştü.[5][6]
Enflasyon arttıkça birçok işletme fiyatlarını 1,50 dolara ya da daha yükseğe çıkardı.[7] 2020'lerdeki yüksek enflasyon, dolar dilimi işletmelerinin kâr elde etmesini zorlaştırdı; birçoğu COVID-19 pandemisinden öncesine göre gelirlerinin %50 düştüğünü bildirdi. Un ve salam gibi malzemelerin fiyatları artarken, pandemi sırasında yiyecek teslimatındaki artış, pizza kutuları gibi ürünlerde kıtlığa yol açtı. Ancak, peynirin fiyatı 2022'de kısmen süt sübvansiyonları nedeniyle düştü ve bu da bazı işletmeler için fiyatların düşük kalmasını sağladı.[2][3] Ofis çalışanları ve turistlerden gelen yaya trafiğinin olmaması kârları daha da düşürdü. 99 Cent Fresh ve 2 Bros.'un eski şubeleri de dâhil olmak üzere birkaç işletme 2021'de bir dolara satmaya devam etti.[3] 2 Bros.'un tüm şubeleri, orijinal şubenin fiyatını değiştirmesiyle Mart 2023'e kadar fiyatlarını 1,50 dolara çıkardı.[8] New Jersey'de 2023 yılında dolar dilimi satan iki işletme kaldı.[9]
Popülerlik
[değiştir | kaynağı değiştir]Dolar dilimi kültürü New York'a özgüdür. Şehirde düzinelerce dolar dilimi dükkânı vardır.[3] Dolar dilimi, yüksek yaşam maliyetine sahip şehirde ucuz, hızlı yiyecek seçeneği olarak popülerdir.[2] Birçok pizza eleştirmeni dolar dilimi fenomeninden hoşlanmaz ve bunun bir dilimin 2,50 dolara mâl olduğu orta sınıf dükkânlarda bir düşüşe neden olduğuna inanır. Dolar dilimi işletmeleri bu tür dükkânların da düşük kalitede olduğunu ve dolar diliminin daha uygun fiyatlı olduğunu savunur.[3]
Dolar dilimi kuruluşlarının, küçük bir kâr marjı ile büyük miktarda pizza satma iş modeli vardır. Çoğu günlük 400 pizzaya kadar pişirmeyi sağlamak için elektrikli fırınlar kullanır ancak bu, pizzaların eşit şekilde pişmemesine neden olur.[7] Bu tür işletmelerin çoğu 24 saat açıktır ve müşterilere geceleri hitap eder.[10] Düşük kiralı mülklerde faaliyet gösterirler ve bazen ev sahiplerinden indirim alırlar.[3] Genellikle göçmen olan çalışanlar, sekiz ilâ on saatlik vardiyalarda çalışırlar.[10]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Pizza İlkesi - New York'ta bir pizza diliminin fiyatına dayalı ekonomik model
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Doyle, Terrence (30 Ocak 2018). "I Traveled to Naples to Trace the Roots of the Dollar Slice". Vice. Erişim tarihi: 13 Ocak 2025.
- ^ a b c d e Helmore, Edward (25 Aralık 2021). "Slice of life: New York's famed $1 street pizza under threat from rising costs". The Guardian. Erişim tarihi: 13 Ocak 2025.
- ^ a b c d e f g h Hong, Nicole (22 Haziran 2023). "The $1 Pizza Slice Becomes Inflation's Latest Victim"
. The New York Times. Erişim tarihi: 13 Ocak 2025.
- ^ a b c d e Fernandez, Manny (15 Mart 2010). "Where a Meal Can Cost a Fortune, 99¢ Pizza Catches On". The New York Times. 26 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2025.
- ^ Flegenheimer, Matt (5 Eylül 2012). "$1 Pizza Slice Is Back After a Sidewalk Showdown Ends Two Parlors' Price War". The New York Times. 21 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2025.
- ^ Swerdloff, Alex (14 Mart 2016). "What the Price of a Slice of Pizza Can Tell You About New York". Vice. 24 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2025.
- ^ a b Latterner, Tim (29 Haziran 2018). "The Slow Death of NYC's Iconic $1 Pizza Slice". Vice. 17 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2025.
- ^ Shea, Tom (21 Mart 2023). "End of an Era: Original NYC 2 Bros. Kills $1 Pizza Slice". NBC New York. 22 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2025.
- ^ Genovese, Peter (5 Nisan 2023). "The last of the $1 slices: Two pizzerias keep N.J.'s best bargain alive". NJ.com. Erişim tarihi: 13 Ocak 2025.
- ^ a b Smith, Christopher (11 Eylül 2019). "The Magical Staying Power Of The New York City Dollar Pizza Slice". Huffington Post. 17 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2025.
