Arıkonak, Hanak
| Arıkonak | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Arıkonak Arıkonak 'ın Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Hanak |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[4] İhtiyar heyeti[4] |
| Rakım | 1918 m |
| Nüfus (2024) | |
| • Toplam | 119 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75900 |
Arıkonak, Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Arıkonak köyünün eski adı Komk'tur. Nitekim Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı ve 1595 tarihli Osmanlı tahrir defterinde de Komk (كومك) olarak geçer.[5] Bu yer adı Gürcüce kaynaklarda Komki (ქომქი / კომქი) biçiminde yer alır.[6]
Komki, tarihsel Gürcistan'ın güneybatı kesimini oluşturan bölgelerden biri olan Eruşeti'de yer alıyordu. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve Komki köyünü 16. yüzyılın ortasında Gürcülerden ele geçirmiştir. Öte yandan Komki'deki megalit yapı kalıntısı, buranın çok daha eski yerleşim alanı olduğunu göstermektedir.[7]
Komki köyü, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterine göre, Gürcistan Vilayeti içinde Ardahan-i Büzürg livasının Meşe nahiyesine bağlıydı. Köyün nüfusu 13 Hristiyan haneden oluşuyordu. İspenç vergisi vermekle yükümlü hane reisleri Laşkara, Revaza, Gogiça, Vardzel, Badura, Giorgi, İoseb, Onana gibi Gürcü adları taşıyordu. Köyde buğday, arpa ve yonca tarımı ile arıcılık yapılıyor, koyun ve domuz besleniyordu. Bu defterde Ardahan-i Büzürg livasının Kuzay nahiyesinde aynı adı taşıyan başka bir köy bulunuyordu.[8]
Komki köyü, Çıldır Eyaleti'nin 1694-1732 dönemini kapsayan Osmanlı cebe defterinde de Komk (كومك) olarak geçer. Hicri 1116 (1704/1705) tarihinde aynı idari konuma sahip olan köyün hasılası 7.500 akçe idi.[9]
Eruşeti bölgesi ve Komki köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin 1886 tarihli nüfus sayımında Konk (Конк) şeklinde kaydettiği köy, Ardahan sancağının Ardahan kazasına bağlıydı. Nüfusu 92 kişiden oluluyordu. Bu nüfus içinde 88 kişi Türk, 4 kişi Kürt olarak kaydedilmiştir.[10] Komki köyünün nüfusu 1896 yılında 144 kişiye, 1906 yılında 261 kişiye çıkmıştır.[11] Yirmi yılda nüfusun iki katından fazla artmış olması, bu süre içinde köye yeni insanların yerleştirildiğini göstermektedir. Nitekim 1907 yılında Gürcü tarihçi ve arkeolog Ekvtime Takaişvili, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Göle bölgesinde göç nedeniyle boşalmış köylere yeni nüfus yerleştirildiğini yazmıştır.[12]
Komk köyü, Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda Rusların bölgeden çekilmesinin ardından bir süre fiilen Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması uyarınca köy Türkiye'ye bırakıldı.[13]
Komk köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde "Konk / Könk" (كونك) adıyla Kars vilayetinin Ardahan kazasının Hanak nayihesinv bağlıydı.[14] 1935 genel nüfus sayımında "Könk" adıyla kaydedilmiş olan köy, aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 303 kişiden oluşuyordu.[15] Komk veya Könk "yabancı kökten geldiği" için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Arıkonak olarak değiştirilmiştir.[16] 1965 genel nüfus sayımında Arıkonak köyünün nüfusu 556 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde sadece 132 kişi okuma yazma biliyordu.[17]
Arıkonak köyünde bugün caminin bulunduğu yerde eskiden köyün kilisesi vardı. Bu kilise yıkılıp yerinde cami inşa edilmiştir. Köyün 3,3 km doğusunda ise, megalit bir kalenin (115 × 100 m) varlığı günümüze ulaşan kalıntılardan anlaşılmaktadır. Kalenin güneydoğu ucunda bir yapının, muhtemelen kulesinin izleri fark edilmektedir.[18]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Arıkonak köyü, Ardahan il merkezine 36 km, Hanak ilçe merkezine 8 km uzaklıktadır.[19]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2024 | 119[2] |
| 2023 | 122[2] |
| 2022 | 128[2] |
| 2021 | 134[2] |
| 2020 | 144[2] |
| 2019 | 142[2] |
| 2018 | 166[2] |
| 2017 | 174[2] |
| 2016 | 170[2] |
| 2015 | 196[2] |
| 2014 | 205[2] |
| 2013 | 206[2] |
| 2012 | 189[3] |
| 2011 | 182[3] |
| 2010 | 181[3] |
| 2009 | 191[3] |
| 2008 | 204[3] |
| 2007 | 212[3] |
| 2000 | 187[19] |
| 1990 | 340[20] |
| 1985 | 495[21] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Arikonak, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 14 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m "Ardahan Hanak Arıkonak Köy Nüfusu". Nufusune.com. 22 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g "Ardahan Hanak Arıkonak Köy Nüfusu". tuik.gov.tr. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2020.
- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 536". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2021.
- ^ 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2015, s. 190 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 382, ISBN 9789941478178.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; I. cilt (1947) s. 484; II. cilt (1941) s. 473; III. cilt (1958), s. 536". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2021.
- ^ "Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (ჩილდირის ვილაიეთის ჯაბა დავთარი : 1694-1732 წწ.), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, Sıra no: 113". 30 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2025.
- ^ ""Ardahan kazası (1886 Yılı)" (Rusça)". 24 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2020.
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 111, ISBN 9786052100271.
- ^ "Ekvtime Takaişvili, 1907 Yılı Kola-Oltisi ve Çangli'de Arkeolojik Araştırmalar Gezisi (Gürcüce), Paris, 1938, s. 10". 29 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2021.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 760.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 252" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Ekim 2021.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 708". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2021.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 359.
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 201, 382, ISBN 9789941478178.
- ^ a b "Arıkonak Köyü". YerelNet.org.tr. 4 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.