Nobel Edebiyat Ödülü

Nobel Edebiyat ödülleri her yıl Alfred Nobel'in sözleri ile bir idealist eğilimi en farklı şekilde ifade eden yazara verilmektedir. İsveç Akademisi her yıl bu ödüle layık kişileri seçmektedir.

Hakkındaki tartışmalar

Alfred Nobel'in bu sözü aslında başta birçok tartışmaya neden olmuştur. İsveç dilinde 'idealisk' kelimesi 'idealistik' ve 'ideal' olarak çevrilmektedir. Bu da Lev Tolstoy ve Henrik İbsen gibi dünyaca tanınmış yazarların başlarda yazdıkları yeterince idealistik bulunmadığından ötürü bu ödülü alamamalarına yol açmıştır.

Ödülü alamayanlar kadar alanlar da tartışma konusu olmuştur. 2016 yılında şarkıcı ve söz yazarı Bob Dylan'ın bu ödülü alması, şarkı sözü yazarlığının edebi bir çalışma olup olmaması tartışmasını açarken, 2019 yılında da Srebrenitsa Soykırımı'na dair görüşleri nedeniyle Peter Handke'nin bu ödülü kazanması eleştirilere konu oldu.^[1] Amerikalı yazarların Nobel Edebiyat Ödülü'ne çok az seçilmeleri de eleştiri alan noktalarda biridir.^[2]

Notlar

İlk olarak 1901 yılında verilmiştir.
Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazanan kadınlar: Selma Lagerlöf, Grazia Deledda, Sigrid Undset, Pearl S. Buck, Gabriela Mistral, Nelly Sachs, Nadine Gordimer, Toni Morrison, Wislawa Szymborska, Elfriede Jelinek, Doris Lessing, Herta Müller, Alice Munro, Svetlana Aleksiyeviç, Olga Tokarczuk, Louise Glück, Annie Ernaux, Han Kang
Nobel Edebiyat Ödülünü en genç yaşta alan yazar Rudyard Kipling. İngiliz sömürgeciliğinden yana tutumuyla tanınan romancı, şair ve öykü yazarı Kipling, 1907 yılında Nobel'i aldığında 42 yaşındaydı.
Nobel Edebiyat Ödülünü en yaşlı alan yazar Doris Lessing. 2007 yılında Nobel'i aldığında 88 yaşındaydı.
En uzun yaşamış Nobel Edebiyat Ödülü sahibi, İngiliz mantıkçı ve düşünür Bertrand Russell. 1945'te Batı Felsefesi Tarihi'ni yayımlayan, 1950 yılında ödüle değer bulunan Russell 1970'te öldüğünde 97 yaşında idi.
En genç ölen Nobel Edebiyat Ödülü sahibi, Fransız düşünür, romancı, deneme ve oyun yazarı Albert Camus. 1957'de ödüle layık görülen Camus, 1960'ta bir trafik kazasında hayatını kaybettiğinde 46 yaşındaydı.
Jean Paul Sartre Nobel Edebiyat ödülünü kabul etmeyen tek yazardır.
Erik Axel Karlfeldt ölümünden sonra "gıyabında" kendisine sunulan ilk kişidir.

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

http://www.nobel.se/literature/laureates/index.html13 Kasım 2002 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
Nobel Prize Winners in Literature 19 Kasım 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
The Nobel Prize 24 Ağustos 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)

Kaynakça

^ "GÖRÜŞ - Bitmeyen tartışma: Nobel Ödülleri". www.aa.com.tr. 5 Ekim 2023. Erişim tarihi: 10 Ekim 2025.
^ Kirsch, Adam (3 Ekim 2008). "Nobel Gas". Slate (İngilizce). ISSN 1091-2339. Erişim tarihi: 10 Ekim 2025.

[1] "GÖRÜŞ - Bitmeyen tartışma: Nobel Ödülleri". www.aa.com.tr. 5 Ekim 2023. Erişim tarihi: 10 Ekim 2025.

[2] Kirsch, Adam (3 Ekim 2008). "Nobel Gas". Slate (İngilizce). ISSN 1091-2339. Erişim tarihi: 10 Ekim 2025.

[1]

[2]

g t d Nobel Edebiyat Ödülü sahipleri
1901-1925	Sully Prudhomme (1901) Theodor Mommsen (1902) Björnstjerne Björnson (1903) Frederic Mistral / Jose Echegaray (1904) Henryk Sienkiewicz (1905) Giosue Carducci (1906) Rudyard Kipling (1907) Rudolf Eucken (1908) Selma Lagerlöf (1909) Paul Heyse (1910) Maurice Maeterlinck (1911) Gerhart Hauptmann (1912) Rabindranath Tagore (1913) 1914 Romain Rolland (1915) Verner von Heidenstam (1916) Karl Gjellerup / Henrik Pontoppidan (1917) 1918 Carl Spitteler (1919) Knut Hamsun (1920) Anatole France (1921) Jacinto Benavente (1922) William Butler Yeats (1923) Władysław Reymont (1924) George Bernard Shaw (1925)
1926-1950	Grazia Deledda (1926) Henri Bergson (1927) Sigrid Undset (1928) Thomas Mann (1929) Sinclair Lewis (1930) Erik Axel Karlfeldt (ölümünden sonra) (1931) John Galsworthy (1932) İvan Bunin (1933) Luigi Pirandello (1934) 1935 Eugene O'Neill (1936) Roger Martin du Gard (1937) Pearl S. Buck (1938) Frans Eemil Sillanpää (1939) 1940 1941 1942 1943 Johannes Vilhelm Jensen (1944) Gabriela Mistral (1945) Hermann Hesse (1946) André Gide (1947) T. S. Eliot (1948) William Faulkner (1949) Bertrand Russell (1950)
1951-1975	Pär Lagerkvist (1951) François Mauriac (1952) Winston Churchill (1953) Ernest Hemingway (1954) Halldór Laxness (1955) Juan Ramón Jiménez (1956) Albert Camus (1957) Boris Pasternak (1958) Salvatore Quasimodo (1959) Saint-John Perse (1960) Ivo Andrić (1961) John Steinbeck (1962) Yorgos Seferis (1963) Jean-Paul Sartre (ödülü reddetti) (1964) Mihail Şolohov (1965) Shmuel Yosef Agnon / Nelly Sachs (1966) Miguel Angel Asturias (1967) Yasunari Kavabata (1968) Samuel Beckett (1969) Aleksandr Soljenitsin (1970) Pablo Neruda (1971) Heinrich Böll (1972) Patrick White (1973) Eyvind Johnson / Harry Martinson (1974) Eugenio Montale (1975)
1976-2000	Saul Bellow (1976) Vicente Aleixandre (1977) Isaac Bashevis Singer (1978) Odisseus Elitis (1979) Czesław Miłosz (1980) Elias Canetti (1981) Gabriel García Márquez (1982) William Golding (1983) Jaroslav Seifert (1984) Claude Simon (1985) Wole Soyinka (1986) Joseph Brodsky (1987) Necib Mahfuz (1988) Camilo José Cela (1989) Octavio Paz (1990) Nadine Gordimer (1991) Derek Walcott (1992) Toni Morrison (1993) Kenzaburo Oe (1994) Seamus Heaney (1995) Wislawa Szymborska (1996) Dario Fo (1997) José Saramago (1998) Günter Grass (1999) Gao Xingjian (2000)
2001-günümüz	V. S. Naipaul (2001) Imre Kertész (2002) J. M. Coetzee (2003) Elfriede Jelinek (2004) Harold Pinter (2005) Orhan Pamuk (2006) Doris Lessing (2007) J. M. G. Le Clézio (2008) Herta Müller (2009) Mario Vargas Llosa (2010) Tomas Tranströmer (2011) Mo Yan (2012) Alice Munro (2013) Patrick Modiano (2014) Svetlana Aleksiyeviç (2015) Bob Dylan (2016) Kazuo Ishiguro (2017) Olga Tokarczuk (2018) Peter Handke (2019) Louise Glück (2020) Abdulrazak Gurnah (2021) Annie Ernaux (2022) Jon Fosse (2023) Han Kang (2024) László Krasznahorkai (2025)