İncedere, Hanak
| İncedere | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  İncedere İncedere'nin Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Hanak |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[3] İhtiyar heyeti[3] |
| Rakım | 1861 m |
| Nüfus (2024) | |
| • Toplam | 312 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75900 |
İncedere, Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]İncedere'nin eski adı Piklobi'dir. Gürcüce bir yer adı olan Piklobi (ფიქლობი), damtaşı anlamına gelen Gürcüce "pikali" (ფიქალი) kelimesinden türemiş olabilir.[4] Bu yer adı Türkçeye erken dönemde Piklob (پكلوب) şeklinde girmiştir.[5] Köyün adı zaman içinde Türkçede Piklop'a dönüşmüştür.[6]
Piklobi köyü, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Eruşeti'de yer alıyordu. Nitekim Osmanlılar bu yerleşimi 16. yüzyılın ortasında Gürcülerden ele geçirmiştir. Günümüze yıkık halde ulaşmış ve megalit bir yapı olan Piklobi Kulesi, köyün çok eski bir yerleşim yeri olduğunu göstermektedir.[7]
Piklobi köyü, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterinde, Gürcistan Vilayeti içinde Ardahan-i Büzürg livasının Meşe nahiyesine bağlıydı. Köyün nüfusu 33 Hristiyan haneden oluşuyordu. Osmanlı Devleti'ne ispenç vergisi vermekle yükümlü erkeklerin çoğu, Gaguna, Roseb, İosebi İason, Rostevan, Elia, Maharebel, Vardzel, İordane, Tsiskara, Gogiça, Mamuka, Beruça gibi Gürcü adları taşıyordu. Köyde buğday, arpa, yonca tarımı ve arıcılık yapılıyor, domuz ve koyun besleniyordu.[8]
Piklobi köyü, Çıldır Eyaleti'nin 1694-1732 dönemini kapsayan cebe defterinde de "Biklob" (بكلوب) olarak geçer. Aynı idari konuma sahip olan köyün hasılası, Hicri 1134 (1721/1722) tarihinde 6.000 akçe idi. Hicri 1132 (1720/1721) tarihinde Biklob-i Küçük (بكلوب كوچك) şeklinde kaydedilen köyün hasılası da 6.000 akçe olarak belirlenmişti.[9]
Piklobi köyü, uzun süre Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sonra, Doksanüç Harbi'nin ardından 1878'de imzalanan Berlin Antlaşması'yla Osmanlı Devleti tarafından Çarlık Rusya'sına bırakıldı. Rus idaresinin 1886 yılında yaptığı nüfus tespitine göre Piklob (Пиклоб) adıyla kaydedilmiş olan köy, Ardahan sancağının Ardahan kazasına (uçastok) bağlıydı. Köyün nüfusu, "Türkmen" olarak kaydedilmiş olan 357 kişiden oluşuyordu.[10]
Piklobi köyü, Birinci Dünya Savaşı'nın sonlarında Rusya'nın bölgeden çekilmesinden bir süre sonra, Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin sınırları içinde kaldı. Sovyet Rusya'nın Bolşevik hükûmeti 7 Mayıs 1920'de Gürcistan hükûmetiyle imzaladığı Moskova Antlaşması'yla da Ardahan bölgesini bağımsız Gürcistan'ın bir parçası olarak tanıdı. Ancak Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Ankara Hükümeti'nin Tiflis hükûmetine verdiği ültimatom üzerine Gürcü idaresinin çekilmesinin ardından Ardahan bölgesi ve Piklob köyü fiilen Türkiye'ye katıldı. Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin topraklarının işgal edilmesinin ardından Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti'nin 16 Mart 1921'de imzaladığı Moskova Antlaşması'yla, Piklobi köyünü de kapsayan Ardahan bölgesi Türkiye'ye bırakıldı.[11]
Piklobi köyü, 1928 yılında "Piklob" (پیكلوب) adıyla Kars vilayetinin Ardahan kazasının Hanak nahiyesine bağlıydı.[12] 1935 genel nüfus sayımında "Piklop" olarak kaydedilmiş olan köy, aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 616 kişiden oluşuyordu.[6] Piklobi veya Piklop "yabancı kökten geldiği" için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla İncedere olarak değiştirilmiştir.[13] İncedere köyünün nüfusu 1965 yılında 1.135 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde 289 kişi okuma yazma biliyordu.[14]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Köy, Ardahan il merkezine 39 km, Hanak ilçe merkezine 13 km uzaklıktadır.[15]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2024 | 312[2] |
| 2023 | 319[2] |
| 2022 | 336[2] |
| 2021 | 349[2] |
| 2020 | 361[2] |
| 2019 | 375[2] |
| 2018 | 383[2] |
| 2017 | 387[2] |
| 2016 | 382[2] |
| 2015 | 393[2] |
| 2014 | 403[2] |
| 2013 | 418[2] |
| 2012 | 432[2] |
| 2011 | 441[2] |
| 2010 | 461[2] |
| 2009 | 481[2] |
| 2008 | 498[2] |
| 2007 | 499[2] |
| 2000 | 491[15] |
| 1990 | 408[16] |
| 1985 | 604[17] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Incedere, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 11 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2021.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s "Ardahan Hanak İncedere Köy Nüfusu". Nufusune.com. 22 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2020.
- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ İngilizce-Gürcüce Sözlük
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt, III. Cilt (1958), s. 534". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2025.
- ^ a b 1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 309.
- ^ 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო–კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2015, s. 15. 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 468; III. cilt (1958), s. 534". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2021.
- ^ "Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (ჩილდირის ვილაიეთის ჯაბა დავთარი : 1694-1732 წწ.), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, Sıra no: 525, 566". 30 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2024.
- ^ ""Ardahan kazası (1886 Yılı)" (Rusça)". 24 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2021.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2021.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 759.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 741". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2021.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 359.
- ^ a b "İncedere Köyü". YerelNet.org.tr. 4 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.