Tayland
 | Bu madde veya sayfa başka bir dilden kötü bir biçimde tercüme edilmiştir. Sayfa makine çevirisi veya dilde yetkinliği bulunmayan bir çevirmen tarafından oluşturulmuş olabilir. (Haziran 2020) |
Tayland | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Slogan ชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ Chat Satsana Phramahakasat "Ulus, Din, Kral" | |||||||||||
.svg) | |||||||||||
| Başkent ve en büyük şehir | Bangkok 13°45′K 100°29′D / 13.750°K 100.483°D | ||||||||||
| Resmî dil(ler) | Tayca | ||||||||||
| Tanınan bölgesel dil(ler) | Çince, Laoca, Malayca, Khmerce | ||||||||||
| Resmi alfabe | Tay alfabesi | ||||||||||
| Etnik gruplar | Tay, Çinli, Lao, Khmer, Malay, Akha, Hmong, Karen | ||||||||||
| Hükûmet | Parlamenter monarşi | ||||||||||
| |||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||
| |||||||||||
| Yüzölçümü | |||||||||||
• Toplam | 513.120 km2 (51.) | ||||||||||
| Nüfus | |||||||||||
• 2024 tahminî |  65,975,198[2] (22.) | ||||||||||
• 2010 sayımı | 64,785,909[3] (21.) | ||||||||||
• Yoğunluk | 132.1/km2 (88.) | ||||||||||
| GSYİH (SAGP) | 2025 tahminî | ||||||||||
• Toplam |  $1.850 trilyon[4] (22.) | ||||||||||
• Kişi başına | $26,320[5] (75.) | ||||||||||
| GSYİH (nominal) | 2025 tahminî | ||||||||||
• Toplam | $546.220 milyar[6] (29.) | ||||||||||
• Kişi başına | $7,770[7] (94.) | ||||||||||
| Gini (2021) | ▲ 35.1[8] orta | ||||||||||
| İGE (2023) |  0.798[9]yüksek · 76. | ||||||||||
| Para birimi | Tayland Bahtı (฿, THB) | ||||||||||
| Zaman dilimi | UTC+7 | ||||||||||
| Trafik akışı | sol | ||||||||||
| Telefon kodu | +66 | ||||||||||
| ISO 3166 kodu | TH | ||||||||||
| İnternet alan adı | |||||||||||
Tayland (Tayca: ประเทศไทย), resmî adıyla Tayland Krallığı, eski adıyla Siyam, Hindiçin yarımadasının orta kısmında bulunan Güneydoğu Asya ülkesi. Batıda Myanmar (1.800 km), doğuda Kamboçya (803 km), kuzeyde Laos (1.754 km) ve güneyde Malezya (506 km) ile sınırları bulunmaktadır. Güney kısmında Tayland Körfezi, batı kısmında ise Andaman Denizi yer almaktadır.
Tayland, 513.120 km² yüzölçümü ile dünyanın en büyük 51. ülkesidir. Nüfusu ise yaklaşık 67 milyondur ve bu Tayland'ı dünyanın en kalabalık 20. ülkesi yapmaktadır. Ülkenin başkenti ve en kalabalık şehri Bangkok'tur. Etnik Tayların yanı sıra Çin, Khmer, Laos ve Malay kökenli halklar da Tayland'da yaşamaktadır.
Ülkenin resmî dili Taycadır. Nüfusun % 95'lik bir bölümü Budizm dininin Theravada koluna mensuptur. Ayrıca animizm inanışı ve İslâm dîni de yaygındır.
Tayland Krallığı Parlamenter Monarşi ile yönetilmektedir. 2016 yılından beri tahtta bulunan Çakri Hanedanı mensubu kral Maha Vajiralongkorn [X.Rama] devlet başkanı ve silahlı kuvvetler başkanı unvanlarına sahiptir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Tayland'da bilinen en eski insan yerleşimi 40.000 yıl öncesine dayanmaktadır. Bölgedeki bilinen ilk uygarlıklar 6. yüzyıldan itibaren hüküm sürmüş Dvaravati Krallığı ve 8. yüzyıldan itibaren hüküm sürmüş Sumatra kökenli Srivijaya Krallığıdır. 9. yüzyıldan itibarense bölge Kamboçya merkezli Khmer İmparatorluğu'nun kontrolüne geçmiştir.[10]
Güney Çin'de bulunan Yünnan kökenli oldukları düşünülen Taylar 10. yüzyıldan itibaren bölgeye göç etmeye başlamışlar ve 12. yüzyıl itibarıyla baskın nüfus olmuşlardır. Khmer İmparatorluğunun 13. yüzyılda zayıflamaya başlamasıyla birlikte bölgede çeşitli Tay şehir devletleri ortaya çıkmıştır.[10]
Sukotay Krallığı
[değiştir | kaynağı değiştir]
Hindiçin bölgesinin büyük bölümünü kontrol eden Khmer İmparatorluğunun 13. yüzyılda zayıflamaya başlamasıyla birlikte bölgede çeşitli Tay şehir devletleri ortaya çıkmıştır.[10]
1238 yılında kurulan Budist Sukhothai krallığı ilk önemli Siyam devleti olarak kabul edilmektedir. Aynı dönemlerde kurulmuş olan Chiang Mai merkezli Lanna krallığı diğer bir Siyam şehir devletidir.
Krallığın başkenti olan Sukhothai şehri yaklaşık 140 yıl boyunca önemli bir ticaret merkezi olmuştur. Şehirde çok sayıda tapınak ve saray inşa edilmiştir.
Uzun süren bir refah dönemi yaşayan Sukhothai krallığı, sonraki dönemlerde ortaya çıkmış olan rakip Siyam şehir devleti Ayutthaya Krallığı tarafından 1378 yılında işgal edilmiştir. Sukhothai krallığının sona ermesiyle birlikte Siyam'ın başkenti Ayutthaya şehri olmuştur.[10]
Ayutthaya Krallığı
[değiştir | kaynağı değiştir]
1350 yılında kurulan rakip Siyam şehir devleti Ayutthaya Krallığı zamanla topraklarını genişletmiştir. Uzun bir refah dönemi süren Sukhothai ve Lanna krallıkları, Ayutthaya Krallığı tarafından 1378 yılında işgal edilmişlerdir. Sukhothai krallığının sona ermesiyle birlikte Siyam'ın başkenti Ayutthaya şehri olmuştur.
Asya'daki en önemli ticaret merkezlerinden biri haline gelen Ayutthaya şehri başta Portekiz olmak üzere birçok Avrupa ülkesi ile ticari faaliyette bulunmuştur. 1700 yılında 1 milyon kişilik bir nüfusa ulaşmıştır ve dünyanın en kalabalık şehirlerinden birisi olmuştur.
Yaklaşık 400 yıl süren bir refah döneminin ardından Ayutthaya şehri komşu Myanmar'dan gelen istilacılar tarafından 1767 yılında işgal edilmiş ve tamamıyla yakılıp yıkılmıştır.[10]
Thonburi Krallığı
[değiştir | kaynağı değiştir]
Ayutthaya'nın işgalinden sonra yetenekli bir askeri lider olan Chao Tak asker toplamış ve yalnızca yedi ay sonra şehri almıştır. Ardından Taksin adıyla kendisini kral ilan etmiş ve başkenti günümüzde Bangkok sınırları içerisinde yer alan Thonburi'ye taşımıştır. Kaybedilen toprakların büyük bölümünü geri alan Kral Taksin Thonburi Krallığını kurmuştur ve birkaç yıl sonra General Chao Phraya Chakri tarafından bir darbe sonucu idam edilmiştir. Darbeden sonra General Chao Phraya Chakri kendisini I.Rama adıyla kral ilan etmiştir.
Rattanakosin Krallığı
[değiştir | kaynağı değiştir]Chao Phraya nehrinin batı kıyısında bulunan Thonburi Burma'dan gelebilecek saldırılara karşı korunmasız olduğu için, I.Rama başkenti nehrin doğu kıyısındaki Rattanakosin'e taşımıştır. Rattanakosin Krallığının başkenti olmuş olan bu bölge doğuya kazılan bir kanal sayesinde bir ada halini almıştır ve Bangkok'un temelleri burada atılmıştır. Günümüzdeki Tayland kralı X. Rama, Bangkok'u kuran I. Rama'nın da dahil olduğu Çakri Hanedanına mensuptur.[10]
Avrupa ülkelerinin Hindiçin bölgesinde kolonileştiremedikleri tek ülke, Mongkut olarak bilinen kral IV. Rama'nın izlediği denge politikaları sayesinde Tayland olmuştur. Hayatı ünlü Kral ve Ben filminde işlenmiş olan Mongkut Fransa ve İngiltere'nin arasındaki rekabetten yararlanmıştır ve bu sayede Tayland, komşuları Burma, Kamboçya, Laos ve Vietnam'ın aksine asla bir Avrupa kolonisi olmamıştır. Bu durum günümüzde dahi Taylar için büyük bir gurur kaynağıdır.[10]
Çulalongkorn olarak da bilinen Kral V. Rama ülkesini batı standartlarına getirmek için önemli reformlara imza atmıştır ve bu yüzden Tay toplumunda kendisine karşı büyük bir saygı beslenmektedir. Neredeyse bir yarı-tanrı olarak kabul edilen Çulalongkorn'un heykelleri kimi tapınaklarda Buda heykelleri ile yan yana bulunmaktadır. Çulalongkorn babasının denge politikasını devam ettirmiştir, ancak Tayland bu dönemde toprak kaybına uğramıştır. Başta Mekong nehrinin doğusunda yer alan günümüz Laos sınırları içerisindeki bölge ve Malay Yarımadası olmak üzere, daha önce Siyam sınırları içinde bulunan bazı bölgeler Avrupalı devletlerin yönetimine geçmiştir ve Tayland günümüzdeki sınırlarına çekilmiştir.[10]
Anayasal monarşi
[değiştir | kaynağı değiştir]Prajadhipok olarak da bilinen Kral VII. Rama Tayland'ı mutlakiyetle yöneten son kral olmuştur. 1932 yılında kansız bir devrim sonucunda mutlak monarşiden parlamenter monarşiye geçilmiştir. 1939 yılında ise ülkenin adı Siyam yerine Tayland ile değiştirilmiştir.[10]
II. Dünya Savaşı sırasında Tayland kısa bir dönem Japon İmparatorluğu işgali altında kalmıştır. Japonların, daha önce Fransız ve İngiliz devletlerine kaybedilen toprakları geri kazanma vaadi üzerine Tayland Mihver Devletlerine katılmış ve 1942 yılında Müttefik Devletlere savaş ilan etmiştir. Bu dönemin izleri Kanchanaburi gibi şehirlerde gözlenebilir. Bu şehirdeki ünlü Kwai Köprüsünün inşası sırasında 200.000 Asyalı işçi ve 60.000 savaş esiri ölmüştür.[10]
1946 yılında VIII. Rama unvanlı Kral Ananda Mahidol'un yatağında tabanca ile öldürülmüş olarak bulunması üzerine başlayan tartışmalar sivil anayasal hükûmetin zayıflamasında etkili olmuş ve Tayland'da askeri yönetimin yeniden işbaşına gelmesini hızlandırmıştır. Mareşal Plaek Phibunsongkhram'ın 1948'de yeniden başbakanlığa getirilmesiyle birlikte Tayland Soğuk Savaş süresince Amerika Birleşik Devletleri müttefiki olmuş ve askerî darbelerin damgasını vurduğu bir dönem geçirmiştir.[10]
Çağdaş tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Thai Rak Thai partisinin lideri olan eski polis memuru Taksin Şinavatra'nın 2001 yılında başbakan seçilmesi ülkenin yakın dönem tarihine damgasını vuracak bir gelişme olmuştur.[11]
Güney Tayland'daki Pattani ili ve civarındaki bölgelerde yaşayan Malay kökenli müslümanların bir kısmı, 2001 yılında otonomi talebiyle silahlı mücadeleye başlamıştır. Chakri Hanedanı kralları tarafından işgal edilmeden önce Pattani Sultanlığı adında bağımsız bir krallığın bulunduğu bölge, Tayland hükûmetlerinin asimilasyon politikalarına karşı tepkinin odağı olmuştur. Daha sonra Yala ve Narathiwat illerine de sıçrayan şiddet dalgası günümüze değin hız kesmeden devam etmektedir.[12]
2004 Hint Okyanusu depremi ve tsunamisi sırasında en çok can kaybı yaşanan ülkelerden birisi de Tayland olmuştur.[13] Felaket sonrasında ülkenin turizm endüstrisi de büyük zarar görmüştür.
Askerler tarafından yönetime yapılmış en son müdahale olan 2006 Tayland darbesi başbakan Taksin Şinavatra yurtdışında iken yapılmıştır.[14] Büyük çapta yolsuzluk yapmakla suçlanan[15] devrik başbakan hâlen sürgünde yaşamaktadır.
Darbe döneminden sonra Tay toplumunda derin bir kamplaşma meydana gelmiştir. Bangkok merkezli orta kesim ve burjuvazi Sarı Gömlekliler olarak da bilinen PAD içerisinde, özellikle kuzey ve kuzeydoğudaki kırsal kesimlerde yaşayan Taksin yanlıları ve diğer rejim muhalifleri ise Kırmızı Gömlekliler olarak da bilinen UDD içerisinde örgütlenmişlerdir.[16] İki kesim çeşitli zamanlarda birbirleriyle ve güvenlik güçleriyle karşı karşıya gelmiştir.
Darbe sonrasında yapılan seçimlerde yönetime Taksin yanlısı Samak Sundaravej'in gelmesi üzerine[17] Sarı Gömlekliler büyük protesto gösterileri düzenlemiş ve Suvarnabhumi Uluslararası Havaalanını haftalarca işgal etmişlerdir.[18] Olaylar sonrasında seçimlerde hile yapıldığı gerekçesiyle anayasa mahkemesi Samak Sundaravej'in görevine son vermiş[19] ve Sarı Gömleklilerin olumlu baktığı Demokrat Parti lideri Abhisit Vejjajiva başbakanlık görevine getirilmiştir.[20]
Ancak bu değişiklikten memnun olmayan Kırmızı Gömlekliler Bangkok şehir merkezini aylarca işgal altında tutmuşlardır. 2010 Mayıs ayında doruğa ulaşan şiddet dalgası sonucunda yüze yakın sivil ve asker ölmüştür. Bangkok'ta büyük bir maddi zarar meydana gelmiş ve turizm endüstrisi de büyük darbe almıştır.[21]
Olaylar sonrasında erken seçime gidilmesi kararlaştırılmıştır. 3 Temmuz 2011 tarihinde yapılan seçimleri Taksin yanlısı Pheu Thai partisi kazanmıştır. Devrik lider Taksin Şinavatra'nın kız kardeşi Yingluck Şinavatra ülkenin ilk kadın başbakanı olmuş ve bir koalisyon hükûmeti kurulmuştur.[22]
2013 yılı Kasım ayında, Sarı Gömlekli göstericiler başbakan Yingluck Şinavatra'nın istifası talebiyle başkent Bangkok'ta sokak gösterileri düzenlemeye ve devlet binalarını işgal etmeye başlamışlardır. Başbakanı Şinavatra, ülkede günlerdir süren gösteriler üzerine 9 Aralık tarihinde parlamentoyu feshettiğini duyurmuş ve seçim çağrısı yapmıştır.[23]
İdarî bölümler
[değiştir | kaynağı değiştir]Tayland üniter bir devlettir. Yürütme organının idari hizmetleri Ulusal Hükümet Örgütü Yasası, BE 2534 (1991) ile üç seviyeye ayrılmıştır: merkezi, il ve yerel. Tayland, birinci seviye idari bölümler olan 76 ilden (Tayca: จังหวัด, changwat) (จังหวัด, changwat)[24] oluşmaktadır.
Her il ilçelere, ilçeler ise alt ilçelere bölünmüştür. 2006 yılı itibarı ile 877 ilçe bulunmaktadır. Ayrıca iki özel olarak yönetilen bölge vardır: başkent Bangkok ve Pattaya. Bangkok 50 ilçeye sahiptir.[25]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]
Tayland 6 coğrafi bölgeden oluşmaktadır. Bu bölgeler Kuzey Tayland, Kuzeydoğu Tayland, Güney Tayland, Batı Tayland, Orta Tayland ve Doğu Tayland'dır.[26]
İklim
[değiştir | kaynağı değiştir]Tayland tropik iklime sahip bir ülkedir. Mevsimler kabaca üçe ayrılmaktadır. Kasım ve Şubat ayları arasındaki dönem serin mevsim olarak adlandırılmaktadır. Bu mevsimde sıcaklık ve nem aşırı yüksek değildir ve yağışlı gün sayısı azdır. Mart ve Nisan ayları arasındaki dönem sıcak mevsim olarak adlandırılmaktadır. Bu döneme yüksek sıcaklık ve nem damgasını vurur. Mayıs ve Ekim ayları arasındaki dönem ise yağışlı mevsim olarak adlandırılmaktadır. Bu dönemde muson yağmurları etkili olur.[27]
Ekonomi
[değiştir | kaynağı değiştir]
Turizm
[değiştir | kaynağı değiştir]
Dünya'nın en turistik ülkelerinden birisi olan Tayland 2011 yılında 20 milyona yakın ziyaretçiyi ağırlamıştır.[28] Turizm ülke ekonomisinin yaklaşık % 6.7'sini oluşturmaktadır.[29]
Ülkenin turizm merkezi başkent Bangkok şehridir. Suvarnabhumi Uluslararası Havaalanı vasıtasıyla her yıl milyonlarca turist ülkeye giriş yapmaktadır. Bangkok'taki Büyük Saray ve Wat Pho gibi tarihi yapıların ve müzelerin büyük bölümü Ko Rattanakosin bölgesinde bulunmaktadır. Çin Mahallesi ve Dusit tarihî eserler açısından zengin diğer bölgelerdir. Siam bölgesi Bangkok'un merkezi olarak kabul edilmektedir ve Tayland'ın en yüksek binası olan Baiyoke Kulesi II'ye de ev sahipliği yapmaktadır.Sukhumvit ve Silom gibi bölgelerde çok sayıda alışveriş merkezi ve otel bulunmaktadır. Sırt çantalı gezginler ise ünlü Khao San Road bölgesini tercih etmektedirler.[30] Ulaşım için raylı sistemlerim ve taksilerin yanı sıra Tuk-Tuk adı verilen araçlar da kullanılmaktadır.[31]
Bangkok'tan günübirlik turlarla gidilebilen Kanchanaburi şehri başta Kwai Köprüsü olmak üzere önemli II. Dünya Savaşından kalma eserlere ev sahipliği yapmaktadır. Evcil kaplanların barındığı ünlü Kaplan Tapınağı da bu bölgede yer almaktadır.[32]
Tayland'ın zengin tarihi geçmişi Ayutthaya[33] ve Sukhothai[34] antik şehirlerinde gözlemlenebilir. Her iki şehirde de antik Siyam krallıklarının görkemli günlerinden kalma önemli tapınaklar ve heykeller bulunmaktadır.
Bangkok'a yaklaşık bir saat mesafede bulunan ve Chonburi iline bağlı olan Pattaya ülkenin en turistik şehirlerindendir.[35] Günümüzde daha çok seks turizmi ile özdeşleşmiş olsa da aileleri de kendine çekmeye başlamıştır. Pattaya yakınlarındaki Ko Samet[36] ve Ko Chang[37] adaları da önemli turizm merkezlerindendir.
Tropik bir iklime sahip olan Tayland'ın adaları ve plajları Dünya'nın en güzellerinden olarak kabul edilmektedir. Andaman denizinde bulunan Phuket Tayland'ın en büyük ve turistik adasıdır.[38] Phuket yakınlarındaki Phang Nga Körfezi denizden yükselen yüzlerce kalker tepesi ile meşhurdur.[39] Krabi bölgesi[40] ve The Beach filminin çekildiği Phi Phi Adaları diğer ünlü turizm merkezlerindendir.[41]
Başta Andaman denizi olmak üzere Tayland'ın büyük bölümü dalış turizmi için son derece elverişlidir. Similan Adaları Dünya'nın en ünlü dalış bölgelerindendir birisidir.[42]
Tayland Körfezinde bulunan Samui takımadaları diğer bir önemli turizm bölgesidir. Grubun en büyük adası olan Ko Samui her kesimden ziyaretçiyi ağırlamaktadır.[43] Her ay dolunay gecesinde yapılan Full Moon Party ile meşhur olmuş Ko Pha Ngan adası ise daha çok sırt çantalı gezginleri kendisine çekmektedir.[44] Grubun en küçük adası olan Ko Tao ise Tayland'ın önemli dalış merkezlerindendir.[45]
Kuzey Tayland'da bulunan Chiang Mai, Chiang Rai ve Mae Hong Son gibi şehirler ise dağ kabilesi yürüyüşleri ile ünlüdürler. Bu turlarda Akha, Mon, Hmong, Karen, Lahu gibi dağ kabilelerinin köyleri ziyaret edilmektedir.
Demografi
[değiştir | kaynağı değiştir]Temmuz 2012 itibarı ile Tayland'ın nüfusu 67.091.089 kişiden oluşmaktadır.[46] Etnik Taylar nüfusun yaklaşık % 75'ini oluşturmaktadır. Çin asıllı Taylar ise % 14 civarındadır. Geri kalan % 11 ise Khmer, Lao, Malay gibi gruplardan oluşmaktadır. Ayrıca özellikle kuzey Tayland sınır kesimlerinde Akha, Mon, Hmong, Karen, Lahu gibi dağ kabilelerine mensup azınlıklar yaşamaktadır.[47]
| Tayland büyük şehir ve merkezleri [48][49] | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Sıra | Şehir adı | İl | Nüfus | Sıra | Şehir ismi | İl | Nüfus | ||
 Bangkok |
1 | Bangkok | Bangkok | 5,686,646 | 11 | Pattaya | Chonburi | 117,371 | .jpg) Pak Kret |
| 2 | Nonthaburi | Nonthaburi | 255,793 | 12 | Nakhon Si Thammarat | Nakhon Si Thammarat | 104,948 | ||
| 3 | Pak Kret | Nonthaburi | 189,258 | 13 | Nakhon Sawan | Nakhon Sawan | 84,122 | ||
| 4 | Hat Yai | Songkhla | 159,627 | 14 | Laem Chabang | Chonburi | 82,960 | ||
| 5 | Chaophraya Surasak | Chonburi | 132,172 | 15 | Rangsit | Pathum Thani | 81,084 | ||
| 6 | Nakhon Ratchasima | Nakhon Ratchasima | 131,286 | 16 | Phuket | Phuket | 78,923 | ||
| 7 | Udon Thani | Udon Thani | 131,192 | 17 | Nakhon Pathom | Nakhon Pathom | 77,651 | ||
| 8 | Chiang Mai | Chiang Mai | 131,091 | 18 | Ubon Ratchathani | Ubon Ratchathani | 77,306 | ||
| 9 | Surat Thani | Surat Thani | 130,114 | 19 | Chiang Rai | Chiang Rai | 74,226 | ||
| 10 | Khon Kaen | Khon Kaen | 120,045 | 20 | Phitsanulok | Phitsanulok | 68,898 | ||
.jpg)
Din
[değiştir | kaynağı değiştir]Budizm ülkenin resmî dinidir. Ülke nüfusunun yaklaşık %95'i Budizmin Theravada koluna mensuptur. Tayland Budizmi animizm, Hinduizm ve Konfüçyüsçülük inanışları ile iç içe geçmiştir.[50] Nüfusun yaklaşık %5'i ise Müslümandır. İslam dini özellikle ülkenin güneyindeki Pattani gibi bölgelerde yaygındır. Tayland'da Hristiyanlık, Sihizm ve Hinduizm dinlerine mensup halklar da yaşamaktadır. Tayland'daki Yahudilerin tarihi ise 17.yy'a kadar uzanmaktadır.[51]
Theravada Budizmi'nin kültür üzerinde yoğun bir etkisi vardır. Erkek çocukların birkaç ay süresince Budist manastırlarında kalmaları beklenmektedir. Budist keşişler her sabah erken saatlerde ellerindeki taslarla kapı kapı dolaşarak yemek ve bağış toplarlar. Kadınların Budist keşişlere dokunmaları yasaktır.[52]
Wat adı verilen Budist tapınaklarının toplumda önemli bir yeri vardır. Bu tapınaklarda insanlar ibadet etmenin yanı sıra gönüllü olarak çalışarak topluma hizmet ederler. Budist tapınaklarına girmeden önce ayakkabıları çıkartmak gerekmektedir. Tapınaklarda şort, kolsuz t-shirt, mini etek gibi kıyafetleri giymekten kaçınmak gerekir. Ayak insan vücudunun en değersiz yeri olarak kabul edildiği için, ayak tabanının Buda heykellerine veya diğer insanlara dönük olmaması gerekmektedir. Baş insan vücudunun en kutsal noktası olarak kabul edilir, bu yüzden çocukların başını okşamak hoş karşılanmaz.[52]
Güneydoğu Asya'daki erken dönem inanış biçimi olan animizmin hâlen büyük etkisi vardır. Bu inanışa göre her türlü her nesne bir ruhi varlık veya ruh tarafından yönetilir. Hemen her Tayland evinin önünde bulunan ve ruh evi olarak bilinen kuş kulübesi benzeri yapılar, önceden evin inşa edildiği arazide yaşadıklarına inanılan ruhlar için tahsis edilirler. Ruhları mutlu kılmak için bu yapılara düzenli olarak adaklar adanır. Aksi takdirde ruhlar eve gelerek huzursuzluk çıkartabilirler. Ayrıca Tay toplumunda hayaletlere de yoğun bir şekilde inanılır.[53]
.jpg)
Güneydoğu Asya'da uzun süre baskın din olmuş Hinduizm'in de kültür üzerinde etkisi vardır. Ganeşa gibi kimi Hindu tanrıları Tay toplumunda oldukça büyük saygı görürler. Ünlü Hindu destanı Ramayana'nın Tay versiyonu olan Ramakien Tayland kültüründe önemli bir yere sahiptir. Bangkok'taki ünlü Wat Phra Kaew tapınağının duvarları Ramakien destanın resimleri ile süslenmiştir. Ayrıca Tayland'ın millî sembolü olan Garuda Hint mitolojisine göre tanrı Vişnu'nun bineğidir.[54]
Nüfusun % 14'ünü oluşturan Çin asıllı Taylar da kendi dini geleneklerini sürdürmektedirler. Bangkok'taki Çin Mahallesi ve Phuket Kasabası gibi Çin kökenli Tayların yoğun olarak yaşadığı bölgelerde Taoizm, Konfüçyüsçülük ve Mahayana Budizmi inanışlarına adanmış tapınaklar bulunmaktadır. Merhamet Tanrıçası Guan Yin'e adanmış tapınaklar özellikle yaygındır. Taoist Vejetaryen Festivali özellikle Phuket'teki Çin kökenli Taylar tarafından her yıl görkemli bir şekilde kutlanmaktadır.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Tayland hükûmeti resmî web sitesi20 Ağustos 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- CIA World Factbook "Tayland" girdisi29 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ için, Antalya'da babası tarafından darbedildiği öne sürülen 3 aylık bebek hayatını kaybettiAntalya'nın Serik ilçesinde babası tarafından darbedildiği öne sürülen 3 aylık bebek hayatını kaybetti daha fazla video. "Çok konuşulan yeni kral göreve başladı". Milliyet. 20 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Population statistics of the civil registration (monthly)". 24 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2024.
- ^ National Statistics Office, "100th anniversary of population censuses in Thailand: Population and housing census 2010: 11th census of Thailand". (Tayca) 12 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. popcensus.nso.go.th.
- ^ "World Economic Outlook Database, April 2025". 28 Nisan 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2025.
- ^ "World Economic Outlook Database, April 2025". 28 April 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 July 2025.
- ^ "World Economic Outlook Database, April 2025". 28 Nisan 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2025.
- ^ "World Economic Outlook Database, April 2025". 28 Nisan 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2025.
- ^ "Gini Index". World Bank. 27 July 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2021.
- ^ "Human Development Report 2025" (PDF). United Nations Development Programme. 6 Mayıs 2025. 6 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 6 May 2025.
- ^ a b c d e f g h i j k "Tayland Gezi Rehberi". 29 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2013.
- ^ "BBC Turkish". www.bbc.co.uk. 11 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "BBC Turkish". www.bbc.co.uk. 18 Şubat 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "BBC Turkish". www.bbc.co.uk. 13 Ocak 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "BBCTurkish.com | Haberler | Tayland'da darbe". www.bbc.co.uk. 11 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "BBCTurkish.com | Haberler | Taksin'e yolsuzluk suçlaması". www.bbc.co.uk. 21 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Tayland'da çatışmaların tarafları ne istiyor?". BBC News Türkçe. 22 Nis 2010. 16 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "BBCTurkish.com | Haberler | Tayland yine 'Taksin' dedi". www.bbc.co.uk. 24 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "BBCTurkish.com | Haberler | Taylandlı göstericiler direniyor". www.bbc.co.uk. 5 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "BBCTurkish.com | Haberler | Tayland'da iktidar partisine kapatma". www.bbc.co.uk. 4 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "BBCTurkish.com | Haberler | Tayland'ın yeni başbakanı Abhisit". www.bbc.co.uk. 11 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Bangkok'un merkezi 'savaş alanı' gibi". BBC News Türkçe. 14 Mayıs 2010. 16 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Tayland'ın yeni lideri 'koalisyon oluşturacak'". BBC News Türkçe. 4 Tem 2011. 16 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Tayland: Başbakan'dan seçim çağrısı". BBC News Türkçe. 9 Ara 2013. 16 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "ประกาศกรมการปกครอง เรื่อง แจ้งข้อมูลทางการปกครอง" (PDF). กรมการปกครอง (Tayca). 13 Mart 2020. 20 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2018.
- ^ "Redirecting." 25 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2012.
- ^ "Thailand - Everything You Need to Know About Thailand". thailand-guide.com. 10 Ekim 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2012.
- ^ "World Tourism rankings". 14 Kas 2021. 29 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2021 – Wikipedia vasıtasıyla.
- ^ "Tourism in Thailand". 9 Eyl 2021. 29 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2021 – Wikipedia vasıtasıyla.
- ^ "Bangkok Gezi Rehberi". 19 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2012.
- ^ "Bangkok Şehiriçi Ulaşım". 21 Oca 2012. 31 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Kanchanaburi Gezi Rehberi". 21 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Ayutthaya Gezi Rehberi". 21 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Sukhothai Gezi Rehberi". 19 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2013.
- ^ "Pattaya Gezi Rehberi - Tayland Gezi Rehberi". 29 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Koh Samet Adası Gezi Rehberi". 6 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2013.
- ^ "Koh Chang Adası Gezi Rehberi". 28 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2013.
- ^ "Phuket Adası Gezi Rehberi". 29 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Phang Nga Milli Parkı Gezi Rehberi". 21 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Krabi Gezi Rehberi". 22 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Koh Phi Phi Adası Gezi Rehberi". 21 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Similan & Surin Adaları Gezi Rehberi". 12 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Koh Samui Adası Gezi Rehberi". 23 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2013.
- ^ "Koh Phangan Adası Gezi Rehberi". 18 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2013.
- ^ "Koh Tao Adası Gezi Rehberi". 25 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2013.
- ^ "The World Factbook". 29 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2012.
- ^ "Thailand | Joshua Project". www.joshuaproject.net. 29 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Demographics of Thailand". 22 Ocak 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2020.
- ^ "Thailand". 3 Şubat 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2020.
- ^ "Tayland Dinleri". 22 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2012.
- ^ a b "Tayland Kültürü". 16 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Tayland Animizm İnanışı". 1 Oca 2012. 31 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Tayland Hinduizm Dini". 1 Oca 2012. 31 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Hint Okyanusu'na kıyısı olan ülkeler ve bölgeler | ||
|---|---|---|
| Afrika |
|  |
| Asya |
| |
| Diğer | ||
Uluslararası Frankofoni Örgütü'ne üye ve gözlemci ülkeler | ||
|---|---|---|
| Üyeler |
|  |
| Gözlemciler | ||
1 Ortak üye. | ||
Trafik Akışının Sol Olduğu Ülkeler | ||
|---|---|---|
| Avrupa |  | |
| Amerika | ||
| Asya | ||
| Afrika | ||
| Okyanusya | ||
Bağımlı ülkeler italik yazılmıştır. 1Tamamı Asya'da olmasına rağmen kültürel özellikleri Avrupa'ya benzediğinden Avrupa Birliği'ne üyedir. 2Avrupa Birliği'ne üye. 3Sınırlı tanınmış olan devlet. | ||
| Otorite kontrolü |
|
|---|
