Metamfetamin
 | |
 | |
| Klinik verisi | |
|---|---|
| Uygulama yolu | Oral, intravenöz, intramüsküler, buğu şeklinde, rektal, |
| Farmakokinetik veri | |
| Biyoyararlanım | Oral: %70 IV: %100 |
| Metabolizma | Hepatik |
| Eliminasyon yarı ömrü | 9–15 saat |
| Boşaltım | Renal |
| Tanımlayıcılar | |
| |
| CAS Numarası | |
| PubChem CID | |
| DrugBank | |
| CompTox Bilgi Paneli (EPA) | |
| ECHA Bilgi Kartı | 100.007.882 |
| Kimyasal ve fiziksel veriler | |
| Formül | C10H15N |
| Mol kütlesi | 149.233 |
| Erime noktası | 170 °C (338 °F) |
| Suda çözünürlük | sıvı çözeltilerle kuvvetlendirilir ancak çözünmez mg/mL (20 °C) |
_5_mg_tablets.jpg)
Metamfetamin ya da ilaç piyasasındaki ismiyle Desoxyn, merkezî sinir sistemi (MSS) uyarıcısı olan sentetik bir amfetamin türevi bir maddedir.[1] Metamfetamin halk arasında genellikle Meth, Kristal, Ateş, Buz gibi sokak isimleriyle bilinir.[1] Metamfetamin dikkati ve odağı arttırdığı için dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) ve iştahı kapattığı için obezite gibi hastalıkların tedavisinde reçete edilir.[1] Desoxyn ismiyle ilaç piyasasında ABD'de bulunur. Bunun haricinde uyarıcı etkileri sebebiyle yasadışı olarak kullanımı mevcuttur. Kristal ve hap formunda olabilen çeşitleri dünyada birçok ülkede yasa dışı olarak satılmaktadır. Birçok uyarıcı gibi, 6-12 saat süren güçlü bir öfori, dolayısıyla güçlü bir psikolojik bağımlılık yapabilme etkisine sahiptir.[1] Yapısal olarak amfetamine yakın psikoaktif bir maddedir.[1] Metamfetamin bunun dışında nadiren desoksiefedrin olarak da isimlendirilir.
Saf metamfetamin renksiz bir sıvıdır. IUPAC ismi (S)-N-metil-1-fenilpropan-2-amin olan metamfetamin suistimal edilmek üzere kaçak üretimi ile de tanınmıştır. Efedrin ya da psödoefedrin molekülü indirgenerek yani hidrojenize edilerek kolayca elde edilebildiğinden hemen her yerde üretilebilmektedir. "Methlab" de denilen bu yerler, üretimi sırasında çıkan fosfattan ötürü kırmızı bir renge boyanır ve kedi idrarı gibi kokar.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Bulunuşu
[değiştir | kaynağı değiştir]1887 yılında metamfetamin sentezlenmesinden kısa bir süre sonra,[2] 1893'te kimyager Nagai Nagayoshi tarafından efedrin maddesinden de sentezlendi.[3] "Metamfetamin" terimi bu yeni karışımın kimyasal yapısından türedi: metil alfa-metilfenetilamin. 1919 yılında, kristalize metamfetamin farmakolog Akira Ogata tarafından efedrinin redoks yöntemiyle kırmızı fosfor ve iyot kullanılarak sentezlendi.
Etkileri
[değiştir | kaynağı değiştir]Uyanıklık, motivasyon ve kısa dönem beyin aktivitesini artıran madde aşırı öforiye neden olmaktadır. Madde alındığında tansiyon ve vücut sıcaklığı yükselir, göz bebekleri büyür ve ishal, bulantı, kusma görülebilir.
Yan etkilerinden bazıları; yoğun enerji, coşku, heyecan, özgüven artışı, aşırı konuşma isteği, sosyalleşmede artış, cesaret artışı ve ani duygu durum değişiklikleridir.[4]
Kötüye ve yanlış kullanımlarda beyin kimyasını bozup depresyona yol açtığı bilinmektedir. Bağımlılarında kalıcı anhedoni oluşmaktadır. Psikoz etkileri ortaya çıkartıp, görsel ve işitsel halüsinasyonlara neden olabilir. Kullanıcılarında güçlü bir psikolojik bağımlılık yan etkisi görülür.
Devamlı kullanıcılarında meth ağzı denen diş çürükleri oluşur. Bağışıklık sistemi baskılanan bu kişilerde stafilokok enfeksiyonlarına sıkça rastlanır. Kilo kaybı ve kısa dönem libido artışını takiben erektil disfonksiyon da bilinen kötü etkilerindendir.
Kuvvetli sistemik reaksiyon ile ölüme yol açabilir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e Grubu, Memorial Sağlık (21 Ağustos 2023). "Metamfetamin Nedir? Bağımlılığı Nasıl Tedavi Edilir?". Memorial Sağlık Grubu. 14 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2025.
- ^ "Historical overview of methamphetamine". Vermont Department of Health. 8 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2012.
- ^ "The pH Levels of Different Methamphetamine Drug Samples on the StreetMarket in Cape Town", p.1 8 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 2011, A. Bardow, Oral & Dental Research Institute, Faculty of Dentistry, University of the Western Cape
- ^ "Met (Metamfetamin) Nedir?". 14 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2025.