Pavlusçuluk, (Ermenice: Պաւղիկեաններ, Pawłikeanner; Yunanca: Παυλικιανοί;[1]Arap kaynaklar: Baylakānī, al BayāliqaArapça: البيالقة)[2] 7. yüzyılda ortaya çıkan dualistHristiyan mezhebidir.
Hristiyanlığın ilk dönemlerinde doğan Markionculuğun dualist görüşlerininin ve 3. yüzyılda İran'da yayılan gnostik din Maniciliğin etkisinde kalmıştır. Mezhebe adını veren Paulus'un kim olduğu tartışmalıdır. En yakın ihtimalle bahse konu olan kişi Samsatlı Paulus'tur.
Pavlusçuluğun temelinde, biri iyi öbürü kötü iki Tanrı olduğu öğretisi yatar. İyi Tanrı gelecekteki dünyanın, kötü Tanrı ise bu dünyanın yaratıcısı ve yöneticisidir. İyi Tanrı etten ve kemikten bir insan olamayacağına göre İsa gerçekten Meryem Ana'nın oğlu olamaz.
Pavlusçuluğun kurucusu sayılan Konstantin adlı Ermeni, havari Pavlus'un saf Hristiyanlığını yeniden kurmayı amaçlamış ve kendisine Pavlus'un müritlerinden Silas'ın adını almıştı. Ortaya çıktıktan kısa süre sonra mezhep imparatorluk sınırları içinde siyasi ve askeri çalkantılara yol açtı. II. Konstantinos ve II. Justinianos mezhebi dağıtmak için seferler düzenlendiler. 9. yüzyıl başlarında Pavlusçuluk yeniden canlandı. Kilikya ve Anadolu'nun çeşitli bölgelerinde etkili oldu. İmparator III. Mihail ile İmparatoriçe Theodora'nın giriştiği kırımlara karşın varlığını koruyabildi. 9. yüzyıl üçüncü çeyreğinde en güçlü dönemini yaşadı. 872 yılında I. Basileios döneminde Hristoforos komutasında düzenlenen sefer Bathys Ryax Muharebesi ile sonuçlandı, Bizanslılar Pavlusçulara karşı ezici bir zafer kazandılar. Ama Haçlı seferlerine kadar Pavlusçuluğun etkisi ortadan kalkmadı. 9. yüzyıldan sonra, Bulgarlara karşı öncü güç olarak yerleştirildikleri Trakya dışında Pavlusçuların etkisi kalmadı. Pavlusçu öğreti Makedonya, Bulgaristan ve Yunanistan'da özellikle köylüler arasında etkili oldu.
Bizans İmparatoriçesi Theodora'nın emriyle Pavlusçuluğa inananların katledilmesi - tarih: 843/844
^Nersessian, Vrej (1998). The Tondrakian Movement: Religious Movements in the Armenian Church from the 4th to the 10th Centuries. London: RoutledgeCurzon. p. 13. 0-900707-92-5.
Genel
Herzog, "Paulicians," Philip Schaff, ed., A Religious Encyclopaedia or Dictionary of Biblical, Historical, Doctrinal, and Practical Theology, 3rd edn, Vol. 2. Toronto, New York & London: Funk & Wagnalls Company, 1894. pp. 1776–1777
Nikoghayos Adontz: Samuel l'Armenien, Roi des Bulgares. Bruxelles, Palais des academies, 1938.
(Ermenice)Hrach Bartikyan, Quellen zum Studium der Geschichte der paulikianischen Bewegung, Eriwan 1961.
S. B. Dadoyan: The Fatimid Armenians: Cultural and Political Interaction in the Near East, Islamic History and Civilization, Studies and Texts 18. Leiden: Brill Publishers, 1997, Pp. 214.
Nina G. Garsoian: Armenia between Byzantium and the Sasanians, London: Variorum Reprints, 1985, Pp. 340.
Newman, A.H. (1951). "Paulicians". Samuel Macaulay Jackson (Ed.). New Schaff-Herzog Encyclopedia of Religious Knowledge. VIII. Baker Book House, Michigan. ss. 417-418.
Vahan M. Kurkjian: A History of Armenia (Chapter 37, The Paulikians and the Tondrakians), New York, 1959, 526 pp.
A. Lombard: Pauliciens, Bulgares et Bons-hommes, Geneva 1879
Vrej Nersessian: The Tondrakian Movement, Princeton Theological Monograph Series, Pickwick Publications, Allison Park, Pennsylvania, 1948, Pp. 145.
Edward Gibbon: 'History of the Decline and Fall of the Roman Empire' (Chapter LIV).
