Sakellarios
Sakellarios (Yunanca: σακελλάριος) İdari ve mali görevlerle görevlendirilmiş bir yetkilidir (bkz. sakellē ya da sakellion, "para kesesi, hazine"). Bu ünvan Bizans İmparatorluğu'nda çeşitli işlevlerle kullanılmış ve Doğu Ortodoks Kilisesi'nde kullanımda kalmıştır.
Sivil idare
[değiştir | kaynağı değiştir]Bilinen ilk sakellarios, İmparator Zeno (h. 474-491) tarafından atanmış azat edilmiş köle olan Paul isminde birisidir.[1] bu zamandan sonra, sakellarios genellikle, erken Bizans kaynaklarında, emtia için kullanılan vestiarion'un zıttı olarak "hazine" daha belirgin olarak nakit gibi görünen sakellion'un (ya da sakella, sakelle) başı olarak ortaya çıkan bir terimdir.[2] Terimin kökenlerine rağmen, erken Bizans dönemi (5.-7. yüzyıllar) sakellarioi doğrudan mali konular ile ilişkilendirilmemiştir. Daha ziyade imparatorluk "yatakodası" (koiton) ile bağlantılıdır, spatharios ya da koubikoularios gibi saray ünvanları alırken, bazı makam sahipleri açıkça finansal olmayan görevlerle görevlendirildi: İmparator Herakleios (h. 610-641) sakellarios Theodore Trithyrius'u Araplara karşı komuta etmesi için atarken bir diğer sakellarios, II. Konstans (h. 641-668) hükümdarlığında İtirafçı Maksimos'un araştırmasını yapmıştır.[1]
Sadece 8. yüzyıl başlarında sakellarioi hazine sorumluları olarak zikredilmişlerdir.[1] Yaklaşık 843 yılına ait Taktikon Uspenskiy zamanında sakellarios her departmanda ona raporlayan noterler ile mali ofisin (sekreta) genel saymanı olmuştur.[1] Bu dönemde sakellion departmanın gerçek başı chartoularios tou sakelliou olmuştur.[2] I. Aleksios (h. 1081-1118) hükümdarlığında Megas Logariastis makamına dahil edilmesine rağmen, makamın en az 1196 yılına kadar devam ettiğine dair deliller mevcuttur. 11. yüzyıldan itibaren, megas ("büyük") ön eki ünvana eklenmiştir.[1]
Dinsel (Kilise) idare
[değiştir | kaynağı değiştir]İmparatorluk sarayındaki uygulamayı taklit eden Konstantinopolis Patrikliği'nin kendi sakellion'u vardı.[2] Sivil mevkidaşı gibi, patrklik sakellarios da 11. yüzyılın sonlarında saymanlık işlevini yitirdi ve Konstantinopolis'in manastırlarına yapılan bağışların denetimini devraldı. Aynı zamanda, megas önekini de aldı ve megas skeuophylax görevini devir alarak Patrikhane'nin ikinci en önemli görevlisi oldu.[1] 13. yüzyılda, megas sakellarios kurumu taşra kesimlerinde de çoğaltılmıştır.[1]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- Genel
- Bury, J. B. (1911). The Imperial Administrative System of the Ninth Century – With a Revised Text of the Kletorologion of Philotheos [Dokuzuncu Yüzyılın İmparatorluk İdari Sistemi - Filotheos'un Kletorologion'unun Gözden Geçirilmiş Metni ile] (İngilizce). Londra: Oxford University Press. OCLC 1046639111 – Archive.org vasıtasıyla.
- Alexander Kazhdan, (Ed.) (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium (İngilizce). Oxford ve New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-504652-8.
