Cahide Keskiner
| Cahide Keskiner | |
|---|---|
| Doğum | 1931 İstanbul, Türkiye |
| Ölüm | 14 Kasım 2018 İstanbul |
| Uyruk | Türkiye |
| Alanı | Tezhip, minyatür |
| Ödüller | |
Cahide Keskiner (1931, İstanbul - 14 Kasım 2018) Türk tezhip ve minyatür sanatçısıdır.
Lale Devri sonrasında gittikçe gücünü kaybedene minyatür sanatının 21. yüzyıla intikal etmesi için çabaları ile hatırlanır. Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı Mevlana Büyük Ödülü'ne (2000), tezhip ve minyatür alanında Türkiye'nin Yaşayan İnsan Hazinesi ünvanına (2011), Türkiye Kültür ve Turizm Bakanlığı Özel Ödülü'ne (2012) layık görülmüştür.
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]1931 yılında İstanbul'un Kuruçeşme mahallesinde doğdu.[1] Annesi Fatma Seniye Hanım, babası liman reisliği ve vergi dairesinde şeflik görevinde bulunduktan sonra ticaret hayatına atılmış Necati Keskiner'dir.[2] Cahide Hanım, okula gönderilmedi; evde eğitim alarak yetişti. Eğitimci amcası Selahattin Bey ve edebiyat hocası olan yengesi Makbule Hanım öncülüğünde kurulan Türk Koleji'nden gönderilen hocalardan matematik, fen, İngilizce, tarih, felsefe, edebiyat ve resim dersleri aldı. Ayrıca On yaşından itibaren piyano eğitimi alarak konservatuvar bitirme sınavlarına hazırlandı [2]
1953 yılındaSüheyl Ünver ile tanıştı ve kendisinden Topkapı Sarayı Nakkaşhanesi'de tezhip ve minyatür dersi almaya başladı. 1957'ye kadar devam ettiği tezyinat dersleri sırasında Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi'ndeki yazma eserlerin tezhip, minyatür ve cilt kapaklarındaki desenleri yakından inceleme ve çalışma fırsatı buldu. Piyano ile birlikte bu sanatları yürütemeyeceğini anlayınca konservatuvar diploması almaktan vazgeçti.[2] Hattat Macit Ayral'dan hat dersi, ressam Şeref Akdik'ten resim dersleri aldı.İleriki yıllarda resim ve minyatür disiplinlerini sentezleyerek eserler üretti.[1]
1957'te Orhan Keskiner ile evlendi. Tek çocuğu Ferda, 1958'de doğdu. Aynı yıl hocası Süheyl Bey'den icazet aldı. İcazet çalışması olarak hazırladığı eser, Brüksel'deki Türk fuarında sergilenmiş ve fuarda satmıştır.[2] 1957-1961 arasında Süheyl Ünver'in derslerine katılmayı sürdüren sanatçı, konuk olarak gelen Yahya Kemal, Halil Ethem, Tahsin Öz, İbnülemin Mahmut Kemal gibi devrin sanatçı ve alimlerden yararlanma fırsatı buldu.[1] 1960,1961 ve 1962 senelerinde Zerrin Bölükbaşı, Nazlı Ecevit, Maide Arel, Lerzan Bengisu, Nermin Faruki gibi sanatçılarla birlikte Paris Modern Sanat Müzesi'nde düzenlenen Milletlerarası Kadın Sanatçılar Sergisi'ne katıldı.[2]
1965 yılında İstanbul Yıldız Porselen Fabrikasında Türk Süsleme Sanatları Uzmanı olarak çalışmaya başladı. Fabrikada Türk Süsleme Atölyesi'ni kurdu. Yıldız Porselen'deki görevi sırasında orijinal eserler üretti. Devlet tarafından hediye edilmek üzere Kennedy ve Kral Faysal portreli çini tabaklar yaptı. Muhsin Demironat'ın fabrika müdürü olmasından sonra fabrikadan ayrıldı.
Yıldız Porselen'den ayrıldıktan sonra evinin alt katındaki atölyesine fırın kurup orada çini üretti. Eserlerini Narmanlı Han'daki galerisinde satışa sundu. Birçok sergi açtı. Yirmi yıllık üretimleri sırasında biriktirdiği bilgi ve belgeleri 1970'li yıllarda düzenleyip kişisel arşivini oluşturan sanatçı, 1978 yılında Azade Akar'la birlikte Türk Süsleme Sanatında Motif ve Desen kitabını hazırladı.[1]
1976'dan itibaren İstanbul Devlet Konservatuvarı, Şişli Terakki Lisesi, Kadıköy Halk Eğitim Merkezi, Yapı Kredi Bankası ve Kadıköy Aziz Berker İlçe Halk Kütüphanesi'nde Türk süsleme sanatı dersleri verdi. 1978'den itibaren İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi'nde halka açık iki yıllık bir eğitim programı yürüttü.[2] 1980 yılında Topkapı Sarayı Nakışhanesi'nin eğitim ve yönetim kurulu başkanı oldu. Nakışhane, 1982'de Uygulamalı Türk Süsleme Sanatları Kursu ismini alarak Kültür ve Turizm Bakanlığı'na bağlandı.
1982 yılında sanatta yeterlilik sınavına girerek Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi'nin Geleneksel Türk Süsleme Sanatları Bölümüne öğretim görevlisi olarak atandı.[3] Sekiz yıl üniversitede görev yaptıktan sonra çalışmalarına Moda'daki atölyesinde devam etti.
2000'de Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı Mevlana Büyük Ödülü'ne layık görüldü. Sanatta ellinci yılı vesilesiyle 2008'de eserleri Zeytinburnu Belediyesi tarafından Minyatürler Kitabı adıyla kitaplaştırıldı. 2011 yılında UNESCO Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi kapsamında UNESCO Bilim Kurulu tarafından verilen Yaşayan İnsan Hazinesi unvanına layık görüldü. Ödülünü 2015'te Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'ndeki Beştepe Millet Kongre ve Kültür Merkezi'nde düzenlenen törenle aldı. 2012 yılında Türkiye Kültür ve Turizm Bakanlığı Özel Ödülü'ne değer görüldü.[4]
Sanatçı 14 Kasım 2018'de İstanbul'da 87 yaşında ölmüştür.[5] Cenazesi Karacaahmet Mezarlığı'nda toprağa verilmiştir.
Hayatı, sanatı, sanat üzerine düşünceleri 2023'te Zehra Çekin tarafından Türk Sanatında Bir Okul Cahide Keskiner adıyla kitaplaştırılmıştır.[6]
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Türk Süsleme Sanatlarında Desen ve Motif, Tercüman Sanat ve Kültür Yayınları, 1978
- Turkish Motifs, Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu, 1989
- Çocuklar için Türk Motifleri ile Çizim ve Boyama Kitabı', Türk Kültürüne Hizmet Vakfı, 1990
- Türk Süsleme Sanatlarında Stilize Çiçekler: Hatai, T.C. Kültür Bakanlığı, 2000
- Minyatür Sanatında Doğa Çizim ve Boyama Teknikleri, T.C. Kültür Bakanlığı, 2004
Ödülleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- 2000 Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı Mevlana Büyük Ödülü
- 2009 Geleneksel Sanatlar Derneği Gümüş Lale Ödülü[7]
- 2011Yaşayan İnsan Hazinesi Ödülü
- 2012 Türkiye Kültür ve Turizm Bakanlığı Özel Ödülü
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d İrtei, Semih (28 Aralık 2018). "Cahide Keskiner Hayatı (1931-2018)". Konya Sanat.
- ^ a b c d e f "Sanata Adanan Bir Ömür, Cahide Keskiner". Zdergisi İstanbul. 14 Ekim 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2025.
- ^ "Müzehhip Cahide Keskiner kimdir? Cahide Keskiner hayatı ve eserleri - Ketebe". www.ketebe.org. 14 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2025.
- ^ "Kültür Sanat Büyük Ödülleri verildi". Anadolu Ajansı. Erişim tarihi: 16 Şubat 2025.
- ^ "Usta Sanatçı Cahide Keskiner vefat etti haberi". Arkeolojik Haber. 14 Kasım 2018. 21 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2025.
- ^ "Türk Sanatında Bir Okul Cahide Keskiner". Zeytinburnu Kitapçısı. 29 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2025.
- ^ "3. Gümüş Lale Ödülü Cahide Keskiner". Geleneksel Sanatlar Derneği. 19 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2025.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Istanbul'un Ustaları Belgeselleri 10. Bölüm: Cahide Keskiner, Istanbul'un Ustaları Geleneksel Sanatlar Derneği
- Cahide Keskiner Belgeseli, İBB Büyükşehir Belediyesi, 2018
- Cahide Keskiner - Minyatürler Kitabı 30 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Türkiye Kültür ve Turizm Bakanlığı Özel Ödülü sahipleri
- 1931 doğumlular
- İstanbul ili doğumlu sanatçılar
- 20. yüzyıl Türk sanatçıları
- 21. yüzyıl Türk sanatçıları
- Geleneksel sanatçılar
- Türk minyatürcüler
- Tezhip sanatçıları
- 2018'de ölenler
- Karacaahmet Mezarlığı'na defnedilenler
- Türkiye'nin Yaşayan İnsan Hazineleri