Luigi Pirandello
Luigi Pirandello  | |
|---|---|
 Luigi Pirandello, 1932 | |
| Doğum | 28 Haziran 1867 Agrigento, Sicilya, İtalya |
| Ölüm | 10 Aralık 1936 (69 yaşında) Roma, İtalya |
| Meslek | Yazar |
| Milliyet |  İtalya |
| Dönem | 1893–1933 |
| Önemli ödülleri | Nobel Edebiyat Ödülü (1934) |
Etkilendikleri | |
| İmza |  |
Luigi Pirandello (d. 28 Haziran 1867, Agrigento - ö. 10 Aralık 1936, Roma), İtalyan yazardır. Özellikle oyun yazarı olarak tanınmıştır. Roman ve kısa hikâyeleri de vardır. 1934 Nobel Edebiyat Ödülü sahibidir.[1]
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Luigi Pirandello, 1867'de Sicilya'nın güneyindeki Agrigento şehrinde doğdu, 1936'da Roma'da yaşamını yitirdi. Arkasında büyük bir sanatçı olarak ün bıraktı. Ölümünden iki yıl önce Nobel Edebiyat Ödülü'nü almıştır. Bütün dünyada başarı ve ün kazanmıştı ama, oldukça geç ve sıkıntılarla dolu güç bir yaşamdan sonra.[2]
Varlıklı bir ailenin çocuğu olan Pirandello, Palermo'da okuduktan sonra Roma ve Bonn Üniversitesi'ni[1] de bitirip Roma'ya yerleşti. Pirandello bu üniversitede felsefe ve filoloji bölümününde okumuştur. Yalnızca edebiyat ile uğraşmaktaydı. 1893'te ilk önemli yapıtı Marta Ajala'yı yazdı. Bu eser, 1901'de L'Esclusa adı ile yayımlandı. 1894'te ise ilk kısa hikâye kitabını yayımladı. Aynı yıl evlendi ve evlilik hayatı ile birlikte edebiyat çalışmaları arttı. Bu arada ardı ardına bir erkek ve bir kız çocuğu sahibi oldu. 19. yüzyıl sonu ve 20.yüzyıl başı Piradello için büyük bir yazınsal verimlilik dönemi idi. Ne var ki 1903 yılında babasının işinin bozulması üzerine aile bütün varlığını yitirdi. Hem babasının tüm servetini yatırdığı hem de eşinin çeyizini yatırdıkları kükürt yatakları bir sel baskını ile yok olmuştu. Felaketi öğrendiği anda eşi Antonietta yarı-felç geçirdi ve yaşadığı psikolojik şok nedeniyle akli dengesi tedavi edilemez ölçüde sarsıldı. Pirandello, başlangıçta intiharı bile düşündüyse de zamanla durumu kabullendi ve öğretmenlik yapmaya başladı. İşte geçen günlerin ardından hasta eşinin başının beklediği geceler boyu Il Fu Mattia Pascal adlı yapıtı yazdı. Bu eser, o günleri anlatan otobiyografik öğeler taşır ve kısa sürede büyük başarı kazanarak Almancaya çevrilmiştir. Gün geçtikçe Pirandello'nun bir yazar olarak ünü ve başarısı artımış, öte yandan özel yaşamı gittikçe aşırı kıskanç ve şüpheci olan, hatta saldırganlaşan karısı yüzünden zorlaşmıştır.
İtalya'nın I. Dünya Savaşı'nı girmesi üzerine oğlu da savaşa katıldı ve Avusturyalılar'a esir düştü. 1917'den itibaren önemli tiyatro eserlerini yazmaya başlayan yazar, 1919'da eşini akıl hastanesine yatırmak zorunda kaldı ancak daha sonra onu hastaneye yatırdığı için büyük acı duyarak evde bakmak istedi ama Antoniette hem hapishanesi hem sığınağı olan hastaneyi terk etmedi. Vermiş olduğu eserler yaşamından izler taşımaktadır bu sebepten karamsar (pessimist) bir yazar olduğu söylenebilir. Pirandello ilk eserleri öykü ve roman türünde olmuştur. Konu olarak ise aile ilişkileri gibi şeyleri seçmiştir.[3] İlerleyen dönemlerde ise drama ve oyun yazarlığına yönelmiştir. Pirandello yazın hayatında August Strindberg ve Henrik Ibsen'den faydalanmıştır.[3]
Pirandello 1925'te Mussolini'nin desteği ile Roma Sanat Tiyatrosu'nun sanat yönetmeni oldu. Bu destek ona dünya çapında ün ve dünya turu yapma olanağı getirdi.
1925-1926 yılları arasında son ve en önemli romanı olan "Uno, nessuno e centomila" 'yı (Bir, Hiç kimse ve Yüz Bin) yazdı.
1934 yılında Nobel Edebiyat Ödülü'nü aldıktan 2 yıl sonra 10 Aralık 1936 günü Roma'daki evinde tek başına iken öldü.[3]
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Hemen tüm dünya dillerine çevrilen yapıtlarından öykülerini "Novelle Per Un Anno" (Bir Yıl İçin Öyküler) adı altında 15 kitapta (her kitapta 24 öykü) toplamıştır. Roman ve oyunlarının en önemlileri şunlardır:
Romanları
- "Il fu Mattia Pascal" (Gölge Adam)
- "I vecchi e I giovani" (Yaşlılar ve Gençler)
- "Uno, nessuno e centomila" (Bir, Hiç kimse ve Yüz Bin)
- "L'esclusa" (Dışlanmış Kadın)
Oyunları
- "Enrico IV" (IV. Henri)
- "Sei personaggi in cerca d'autore" (Altı Kişi Yazarını Arıyor)
- "La vita che ti diedi" (Sana Verdiğim Yaşam)
- "Pensaci, Giacomino!" (İyi Düşün Giacomino)
- "Vestire gli ignudi" (Çıplakları Giydirmek)
- "Non si sa come" (Nasıl Bilinmez)
- "La signora Morli, una e due" (Bayan Morli, Bir ve İki)
- "Così è (se vi pare)"
- "l uomo dal fiore in bocca" (Ağzı Çiçekli Adam)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Luigi Pirandello ve Bir Yapılsalcı Uygulama Denemesi 1 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Ankara Üniversitesi, Ayşe SELEN
- ^ All Nobel Prizes in Literature 21 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., (İngilizce) Erişim tarihi: 19 Mayıs 2016
- ^ a b c Luigi Pirandello 1 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Ankara Üniversitesi, Prof. Dr. MELAHAT ÖZGÜ Erişim tarihi: 19 Mayıs 2016
